अन्तर्राष्ट्रिय मातृभाषा दिवसया औचित्य
मांभासं आखः ब्वनेगु नैसर्गिक अधिकार खः धकाः ततःग्वःगु आखलं च्वय्गु, भाषण याय्गु ज्या जुयाच्वंगु अवस्थाय् मांभासं शिक्षा बीगु खँयात कार्यान्वयन याय्गु खँय् धाःसा सरकार गुलि संकुचित जुयाच्वंगु दु, उलि हे झीसं क्वात्तुगु पलाः ल्ह्वनाच्वंगु मदु ।
फरवरी २१ तारिखयात अन्तर्राष्ट्रिय मातृभाषा दिवस कथं सन् १९९९य् निसें संयुक्त राष्ट्र संघपाखें हे औपचारिककथं हनेगु शुरु याःगु खःसां नं हलिमय् दुगु आपालं भाय् न्हनावनाच्वंगु अवस्था नं दु । खय्त ला हलिमय् दुगु थीथी भाय् न्हनावनाच्वंगुलिं हे थुगु दिवस हनेमाःगु खः । थुगु दिवसया औचित्य अझ थहांवंगु खः । तर कार्यान्वयनया खँय् धाःसा उलि क्वात्तु मजूगु व नाराय् जक सीमित जुइगु जकं मखुला धइगु ग्याचिकु ब्वलनाच्वंगु दु ।
मातृभाषा अर्थात मांभाय् धाय्बलय् छुं जातिलिसे सम्बन्धित मजूसे मचां मांयाके सय्का काःगु दकलय् न्हापांगु भाय्यात काःगु दु । उकिं मातृभाषा धकाः धाय्बलय् नेवाःतय्गु नेपालभाषा खःसां नं थौंकन्हय् नेवाःतसें थः मस्तय्त ब्वनेकुथी ब्वंकेमाःगु त्वहः चिनाः जुइमाः वा थः मस्तय्गु नितिं अवसरया खँयात कयाः जुइमाः, मस्तय् गैरनेवाः भासं खँ ल्हाय्गु जक मखु, मचांनिसें हे थःगु मांभाय् त्वःताः कतःपिनिगु भाय् स्यनेगु यानाच्वंगु दु ।
थ्व क्रम सर्वसाधारण नेवाःतय्के जक मखु, नेवाः न्ह्यलुवा धाःपिनिगु छेँय् नं लागू जुयाच्वंगु कटु यथार्थ खः । थुकियात सुचुकां सुचुकेफइगु अवस्था नं मदु । अथे खःसां मांभासं शिक्षा बीमाःगु खँ सतकय् वयाः हालाच्वनेगु छगू कर्तव्यबोधं धाःसा तापानाच्वंगु मदु । थ्व हे झ्वलय् थुगुसी नं थीथीकथं मातृभाषा दिवस हनेगु ज्या जुल ।
मस्तय्त थःगु मांभासं खँल्हाकेगु अथे हे मांभासं शिक्षा बीगु खँयात वाःचाय्काः हे जुइमाः, महानगरपालिकापाखें नेवाःभाषाया पाठ्यज्वलं तयार याय्गु ज्या जूगु दुसा आः थुकियात कार्यान्वयन याना यंकेगु ज्या जक दनि । थ्व लसताया खँ खःसां नं थुकियात गुकथं कार्यान्वयन याय्गु धइगु खँ अझ नं थाकुइगु हे अवस्था दु । तर थुकियात कयाः सकलें छधीछप्पँ जुयाः न्ह्याःवनेमाःगु थौंया माग नं खः ।
झीसं स्यू, मांभासं आखः ब्वंकीगु छगू जक ब्वनेकुथि धइगु येँया जगतसुन्दर ब्वनेकुथि खः । मांभासं शिक्षा बीमाःगु खँय् बः बियाः आन्दोलन यानादीम्ह मास्टर जगतसुन्दर मल्लया नामं नीस्वनातःगु नेपालभाषां ब्वंकीगु छगू हे जक ब्वनेकुथिइ नेवाः मस्त अझ धाय्गु खःसा नेवाः न्ह्यलुवापिनिगु मस्त ला मदु हे धाःसां पाइमखु ।
थुगु ब्वनेकुथियात गुकथं सुधार याय्फइ धइगु खँय् नं खास हे च्यूताः तयाच्वंगु दु थें ताय्काच्वंगु मदु, छाय्धाःसा नेपालभाषा ब्वनीपिं मस्त म्हो, तर आखः ब्वनेत हःपाः बीगु नितिं नीस्वनातःगु सिरपाः धाःसा यक्व । अथे हे दँय्दसं नेपालभाषा कयाः एसइइ बीपिं म्हो । थुकियात मूल्यांकन याय्गु खःसां नं नेपालभाषाया अवस्थायात क्यनाच्वंगु दु ।
मातृभाषां शिक्षा बीमाःगु खँयात कयाः खँ ल्हाय्गु स्वयां थुकियात गुकथं कार्यान्वयन याय्फइ धइगु खँय् बहस न्ह्याकेमाःगु खनेदु । मात्र दबुली वयाः भाषण यानां जक मगाः । भाषायात क्वत्यलेत स्वःगु हुनिं बंगलादेश जन्म जूगु धकाः सः थ्वय्काः जक मातृभाषाया अवस्था बांलाना वइमखु ।
मातृभाषाया औचित्य, महत्व, झीगु म्हसीकालिसे स्वानाच्वंगु लिसें मांभाय् न्हनावनाच्वंगु कारण, न्हूगु पुस्तायात मांभाय्यात कयाः चेतनालिसें आर्थिक, सामाजिक क्षेत्रय् भाषायात गुकथं छ्यलायंकेफइ धइगु खँय् दुग्यंक सहलह यानाः कार्यान्वयन याय्फत धाःसा जक मातृभाषा दिवस हनेगुया औचित्य दयाच्वनी ।
