ग्वीदँ दुम्ह शाक्ययात सम्मान
० सुनील महर्जन
थौंकन्हय् वय्कः ग्वीदँ थ्यनाच्वंगु दु । वय्कःया क्रियाशीलता स्वय्गु खःसा उमेरं गबलें हे पनाच्वंगु खनेमदु । वय्कः खः, लोकबहादुर शाक्य ।
शाक्ययात हे हना ज्याझ्वलय् सलंसः मनूत जम्मा जुल । नेपाःया बुद्ध धर्मया लेखन क्षेत्रय् प्रगतिशील च्वमि, स्तम्भकारकथं म्हस्यूम्ह शाक्यया हना ज्याझ्वः भिक्षु कौण्डन्यया पहलय् जूगु खः ।
नेपाःया न्हापांगु बौद्ध मासिक पत्रिका “आनन्दभूमि”या वंगु महिनाया ल्याखय् वय्कःया आवरणलिसेंया च्वसु पिथंगु खः । थुकिं नं थुगु ज्या आवश्यक जूगु खनेदुगु खः ।
पञ्चशील प्रार्थनापाखें न्ह्याःगु उगु ज्याझ्वलय् शाक्य व वय्कःया जहान पुनमाया शाक्यया भिंउसाँय् व ताःआयुया कामना यासें विहारपाखें जुजुभाइ तुलाधरं खादागा शाक्य निम्हतिपूयात न्यय्कादीगु खः । व लिपा सुख, शान्ति व मैत्रीया कामना यासें भिक्षु कौण्डन्य, भिक्षु धर्मानन्द, भिक्षु सुद्धिको, भिक्षु धर्मदत्तं परित्राण पाठ याना बिज्याःगु खः । परित्राण पाठ यात धाःसा भय, रोग, पंगः चिलावनाः शान्ति दइगु जनविश्वास दु ।
उगु हे ज्याझ्वलय् शाक्यं च्वयादीगु बुद्धधर्म नांया सपूmया नं विमोचन जूगु खः । उगु सफूया विमोचन भिक्षु कौण्डन्यलिसें शाक्यया जहान पुनमाया शाक्यं मंकाकथं यानादीगु खः । ज्याझ्वःया अन्तय् बुद्ध धर्मया लेखन क्षेत्रय् शाक्यया योगदानयात लुमंकूसें भिक्षु कौण्डन्यं बुद्धया मूर्तिलिसेंया देछा लःल्हाना बिज्याःगु खः ।
थ्वस्वयां न्ह्यः ब्वतिकयादीपिन्सं शाक्यया थीथी पक्षयात कयाः चर्चा यानादीगु खः । बुद्ध धर्मया क्षेत्रय् खनेदयाच्वंगु बेथिति व सामाजिक विकृति विरुद्ध शाक्यया च्वज्या तसकं हे कडा व सशक्त जूगु खँ न्ह्यथंसें भिक्षु कौण्डन्य धयाबिज्यात, “शाक्य छम्ह क्रान्तिकारी ब्यक्ति खः ।” शाक्यया विचाः, जीवनशैली यक्वसिया नितिं प्रेरणादायी जुइगु भिक्षुया धापू दु । भिक्षु कौण्डन्यं शाक्यया आलोचनात्मक दृष्टि, न्याय व समानताय् आधारित समाजया नितिं मदय्कं मगाःगु चिन्तन जूगु नं धयाबिज्याःगु खः ।
नेपालभाषाय च्वमि लाभरत्न तुलाधरं बुद्ध धर्मया क्षेत्रय् खने दयाच्वंगु विकृति विसंगति, बेथितियात शाक्यं थःगु च्वज्याया केन्द्रबिन्दु दय्कीगु चर्चा यानादिसें शाक्य छम्ह सुधारक, प्रगतिशील च्वमि जूगु धयादिल । “उमेरं स्वय्गु खःसा वय्कः जिमि अबु स्वयां निवालं थँ, तर सक्रियता् धाःसा जि स्वयां तसकं हे न्ह्यःने दी ।” तुलाधरं धयादिल ।
शाक्यया तःधिकःम्ह काय् नापं चर्चित ध्यानगुरु हेमबहादुर शाक्यं थः अबु पञ्चायतकालय् प्रमुख जिल्ला अधिकारी जुयाच्वनादीगु इलय् न्ह्याबलें न्याय व समानताया पक्षपाती जूगु थीथी दसूत न्ह्यब्वयादिल । अबु ति साहसिक व न्यायया पक्षपाती जुइ मफूगु नं वय्कलं स्वीकार यानादीगु दु ।
उगु ज्याझ्वलय् बौद्ध युवा कमिटीया पुलांम्ह नायः सुनील महर्जनं शाक्य थःगु मान्यता, सिद्धान्त व विचाःया नितिं भीडस्वयां तापाक्क च्वनाः दनेफूगु साहस दुम्ह साहसिक ब्यक्ति जूगु खँ धयादिल । वय्कलं धयादिल, “अप्वः धइथें मनूत थःग मान प्रतिष्ठा व लोकप्रियताया नितिं सत्य न्ववाइमखु । शाक्यया जीवन धाःसा न्ह्याबलें थुकिया अपवाद जुयाब्यूगु दु ।”
पद्मकन्या क्याम्पसया पुलांम्ह अध्यापक सुमति बज्राचार्यं समाज सुधार व सामाजिक कार्यकर्ता नापं अभियन्ताया नितिं शाक्यया जीवनी न्ह्याबलें प्रेरणादायी जुइगु विश्वास प्वंकादीगु खः ।
वि.सं. २००८ सालनिसें २०४५तक सरकारी जागिर नयाच्वनादीम्ह शाक्यययात २०४५सालय् ‘गोरखा दक्षिण बाहु, तृतीय श्रेणी’, जनस्तरय् पञ्चवीरसिंह सिरपाः ११२४, आशामान ताम्रकार सिरपाः १११३लिसेंया थीथी सिरपाः व सम्मान लःल्हाय्धुंकूगु दु ।
बौद्ध दर्शन सम्बन्धी शाक्यया छगू दर्जन स्वयां अप्वः सफू पिहांवय्धुंकूगु दु ।
