धर्म व संस्कृतिइ नं षडयन्त्र
डि.आर. खड्गी
चीनया छगू पुलांगु बाखनय् न्ह्यथनातःकथं छम्ह त्रूmर तानाशाह सामन्त शासक छगू गामय् शासन यानाः जनतायात अतिकं दुःख, कष्ट पीडा ब्यूगुलिं जनतां थःगु गां त्वःताः जंगलय् विस्थापित जुइत बाध्य जुल । छन्हु व हे जंगलय् विदेशी पर्यटकत नं भ्रमण याःबलय् जंगलय् बास च्वनेमाल । विदेशी पर्यटकतय्सं छम्ह बुरिम्ह मनूयात न्यन, “छिकपिं थजाःगु ग्यानापूगु जंगलय् छाय् च्वनागु ?” व बुरिं धाल, “जंगलय् धुँ, भालुथें जाःपिं जनावरत खनाः जिपिं मग्याः ।
छाय्धाःसा जनावरतय्सं जिमित छुं नं दुःख मब्यू । जिमिगु गांया त्रूmर शासक जिमित अतिकं दुःख ब्यूगुलिं उगु दुःख सहयाय् मफयाः जिपिं थन च्वनेत बाध्य जुल ।” थुकिया अर्थ शासकवर्ग त्रूmर तानाशाह जन्म जुल धाःसा हिंस्रक जनावर स्वयां नं ग्यानापु धइगु खः । चीनय् जक मखु, हलिंया यक्व त्रूmर तानाशाहतय्सं जनतायात तसकं दुःख बीगु, देशया सम्पत्ति लुटे याय्गु खँ यक्व घटनाक्रमं क्यनाच्वंगु दु ।
विश्वया आपालं देशय् तानाशाहतय्सं जनतायात शोषण दमन यानाः देशया सम्पत्ति लुटे यानाः कंगाल याय्धुंकल । मेमेगु देशया शासक तानाशाह जूसां देश व जनतायात कायल याःसां राष्ट्रिय अस्तित्वयात धरापय् मलाकू । तर झीगु देशया नेतात्सं धाःसा विदेशीया इशाराय् प्याखं हुलाः छखे जनता व देशयात कंगाल यानाच्वंगु दुसा मेखे देशया अखण्डता व स्वतन्त्रतायात तकं खतराय् लाकाच्वंगु दु ।
थौंया आधुनिक युगय् नं देश व जनतायात कंगाल यानाः दुःख बियाच्वनीपिं नेतात यक्व देशय् ल्यंदनि । अथे धइगु त्रूmर तानाशाह खत्तम जूसां नं नकारात्मक सोच, स्वार्थी व साम्प्रदायिक सोचपाखें ग्रस्त जुयाच्वंपिं नेतातय्गु ल्हातय् लानाः जनतां दुःख फय् मालाच्वंगु दनि ।
नेपाःया राजनीति तसकं स्यना वनाच्वंगु हुनि देशया नेतात सामन्ती सोच व साम्प्रदायिक भावनां ग्रस्त जुयाच्वंपिं धार्मिक पण्डितया सन्तान जूगुलिं खः । धार्मिक पण्डिततय्गु संस्कार ब्यक्तिवादी सोच खः । थःगु फाइदाया नितिं न्ह्याग्गु नं याइगु जूगुलिं देशया राजनीति असहज, अराजक व त्रासया लकसय् न्ह्यानाच्वंगु खः । थनया नेतातय्सं आःतक नं जनतायात दुःख बीगु बाहेक मेगु छुं नं बांलाःगु ज्या याःगु मदु । नेतातय्सं बांलाःगु ज्या मयाःगु हुनिं देशया अवस्था जटिल व भयावह जुजुं वनाच्वंगु दु ।
सम्पूर्ण राजनीतिक ख्यलय् विशेष यानाः खस बर्मूतय्सं कब्जा यानाच्वंगु खनेदु । नेपाःया नेतात भ्रष्टाचार व कमिशनया कासां देशया सम्पत्ति लुटे यानाः तःमि जुयाच्वंगु खनेदु । अथे हे उपिं गुलि साम्प्रदायिक धइगु उमिसं याना वयाच्वंगु ज्याखं हे प्रष्ट यानाच्वंगु दु । देशया प्यंगुलिं अङ्ग न्यायपालिका, कार्यापालिका, व्यवस्थापिका व मिडिया संयन्त्रयात थःगु ल्हाती कयातःगु दु । दसूया नितिं देशया न्हय्न्याम्ह प्रमुख जिल्ला अधिकारी मध्ये ६५÷६६म्ह ला बर्मूृत लानाच्वंगु दु । प्रत्येक सरकारी ज्याकुथी ग्वीगू प्रतिशत उमिगु हालिमुहाली दु । थुलिजक मखु, स्थानीय निकायस तकं खस बर्मूतय्सं कब्जा यानाच्वंगु दु । झीसं खनाच्वना, स्वनिगःया प्रत्येक वडा ज्याकुथी तकं सचिवत खस बर्मूत खः ।
खस बर्मूतय्सं स्वनिगलय् वयाः यक्व भूभाग कब्जा यायां थनया आदिवासीतय्त विस्थापित याय्गु इमिगु चाहाना खः । खस बर्मूतय्सं नेवाःतय्त झन्झन् माइनस यायां वनाच्वंगु सीकसीकं नेवाःत छप्पँ जुइमपूmगु छगू विडम्बना खः । गुकिं यानाः नेवाःतय्सं उमिगु षडयन्त्रयात असफल यायु मफुत । छगू हुनिं ला नेवाःत राजनीतिककथं छप्पँ जुइ मपूmगु खःसा मेगु हुनिं सुंसुं स्वार्थी नेवाः नेतात नं खस बर्मूतय्सं धाःकथं प्याखं हुलाच्वंगुलिं नं खः ।
खस बर्मूतय्गु मेगु स्वभाव व संस्कार हे नेवाःतय्गु मौलिक धर्म व संस्कृतियात विस्थापित यायां वनेगु खः । जब स्वनिगःया नेवाःतय्गु धर्म व संस्कृति खतम जुइ, थःपिन्सं न्ह्याबलें स्वनिगलय् रजाईं यानाच्वने खनी । थथे धाय्बलय् हरेक पक्षं नेवाःतय्गु संस्कृतियात माइनस यायां उमिगु संस्कृतियात प्राथकिता ब्युब्युं वनाच्वंगु दु । न्हापा अंग्रेजी साम्राज्य नं थथे हे यानाः थःगु साम्राज्य मजबुत यानावंगु खः ।
अंग्रेजतय्सं गन देशय् थःगु साम्राज्य कायम यात, उगु देशया धर्म व संस्कृतियात माइनस यानावन । जब थःगु देशया धर्म व संस्कृति दइमखु, अले स्वभाविककथं देशभक्तिया भावना नं तनावनी । थ्व हे नीति ज्वनाः स्वदेशी व विदेशी नकारात्मक शक्ति नेपाःया मौलिक धर्म व संस्कृतिया माइनस याना वनेगु कासा म्हिताच्वंगु दु । दसूया नितिं नेवाःतय्गु मौलिक नखः चथायात महत्व बीगु त्वःताः खसतय्गु तीजयात अप्वः महत्व बीगु यानाहल ।
तीजया दिनस देय्न्यंक रेडियो, एफएमय् तीजया म्ये हाय्कीगु झी सकसिनं स्यूगु हे खँ जुल । अथे हे लँय् दथुइ च्वनाः प्याखं हुलेगु यानाच्वंगु खनेदु । अथे हे मधेसीतय्सं नं झीगु धर्म व संस्कृतियात अतिक्रमण यानाच्वंगु दु । गुंपुन्हि जःछि बोल बमया नामं मधेसीतय्सं शक्ति प्रदर्शन यानाः स्वनिगःयात आतंकित यानाच्वनी । अझ मोहनि व स्वन्तिया नखःया इलय् नं मधेसीतय्सं लँय् दथुइ हे दुर्गाया मूर्ति दय्काः भजन कीर्तन यानाच्वनी ।
खय्त ला थःगु धर्म व संस्कृति हनेगु धइगु थःथःगु समुदायया अधिकार खः, तर थजाःगु नखःचखलं यानाः झीगु संस्कृति छगू कथं विकृति जक वइगु मखु, झीगु धर्म व संस्कृतियात नं विस्थापित यायां वनीगु खः । उकिं स्वनिगःया आदिवासी नेवाःतय्गु आदिभूमिइ झीगु मौलिक संस्कृति व धर्म धरापय् लालां वनाच्वंगु दु । थुगु खँय् झी इलय् हे सचेत जुइमाःगु दु ।
