लुँति अजिमा अले बालाचःर्हे दथुइ स्वापू
- बिराजकाजी राजोपाध्याय
जुजु गुणकामदेवं कलिगत सम्वत् ३८२५य् येँ देय् दयेकूबलय् देयया रक्षाया नितिं धकाः येँया च्याकू कुनय् तान्त्रिक विधि कथं खड्गाकारय् च्याम्ह अजिमापिं स्थापना यानाः दयेकूगु धया वयाच्वंगु दु । जुजुं च्याम्ह अजिमापिं स्थापना यायेगु झ्वलय् येँया धःक्व लिक्क लुँतिइ लुँति अजिमा स्थापना याःगु खः ।
लुँति अजिमायात इन्द्रायणी माजु धकाः नं म्हसिका वयाच्वंगु दु । दच्छियंकं थीथी नखःचखः वा जात्रापर्व हनाच्वनीपिं नेवाःतय् बालाचःर्हेया इलय् याइगु लुँति अजिमाया जात्रा व अनया सर्पाहुति होम नं छगू बिस्कं व रोचक संस्कृति खः ।
कछलागा चतुर्दशि अथवा मार्गशिर्ष कृष्ण चतुर्दशिया दिनयात नेपालय् बालाचतुर्दशि धकाः हनेगु चलन दु । नेवाःतयसं थुगु दिंयात बालाचःर्हे धयावयाच्वन ।
थुगु दिनय् दच्छिया दुने मदयावंपिं छेँजः अथवा थःथितिया आत्माया चीरशान्तिया कामना यासें पशुपतिया श्लेषमान्तक वनय् अथवा देयया थीथी शिवालयु सतबीज व्हः वनेगु चलन दु । थुकियात बालू वनेगु धाइ । बालू वनेगु धकाः तछ्व, वा, हाम्वः, छ्व, माय्, चिग्वःगु कयगू, ताय्, लैं, लेबु, हि, सकि, कँय् हलू आदि तयाः पशुपति क्षेत्र अथवा शिवालयस व्हव्हं चाःहिलेगु याइगु खः ।
बालाचःर्हे कुन्हु मृगस्थली वा श्लेष्मान्तक वनय् थथे शतबीज व्हलाः मदुपिनिगु नितिं नसा ज्वलं पिइगु कथं काइ । उगु हे शतबीजं सयावःगु अन्न हे मदुपिन्त दछियंकं नयेत दइगु खः धकाः समाजय् विश्वास दया वयाच्वंगु दु । बालाचःर्हेबलय् छगः पु व्हःसां नं छकुचा लुँति पुण्य दइ धकाः धायेगु याः ।
थथे पु छकू व्हःसा छकुचा लुँति पुण्य दइगु दिनकथं कयातःगु बालाचःर्हेकुन्हु हे येँय् लुँति अजिमाया जात्रा जुइ । थ्व ल्याखं येँय् लुँति अजिमाया स्वापू नं थ्व हे लुँति पुण्यलिसे दुगु खःला, व हे ल्याखं लुँति अजिमा धाःगु खःला धायेथाय् खनेदत ।
खयतला लुँति अजिमायात छाय् लुँति अजिमा धाल धइगु खँय् छपु किम्वदन्ति झीगु समाजय् प्रचलित दु । धयावःकथं लुँति अजिमायात छन्हु बछला माइं भ्वय् सःतल । यक्व मस्त दुम्ह व सम्पत्तिया ल्याखं चीमिम्ह लुँति अजिमा थः मस्त दक्वसित ब्वनाः भ्वजय् थ्यंबलय् भ्वय् सिधयेधुंकूगु जुयाच्वन ।
यक्व मस्तलिसें हुलिहुलि वःगु लं फिनाः वःम्ह लुँति अजिमायात बछला माईं दुसिमरि तयाः नकल । अपमान चाःम्ह लुँति अजिमां उगु दुसि मरि अन हे बँय् च्वंगु आँय्पा प्वलाः उकी हे ल्हाकाः सुचुकाबिल व ख्वख्वं लिहांवल ।
थथे ख्वख्वं लिहां वयाच्वंगु इलय् छम्ह ज्यापुं खंकाः छु जुल धकाः न्यंबलय् लुँति अजिमां ज्यापुयात सकतां खँ कन । दक्वं खँ न्यनेधुंकाः ज्यापुं लुँति अजिमायात फसि छगः बियाछ्वत । थथे फसि ब्यूगु थाय् धइगु थौंकन्हय्या फसिक्यबय् खः ।
ज्यापुयाके फसि कयाः छेँय् वनाः मस्तयत नकेत धकाः दयेकाच्वंबलय् उगु फसि लुँइ हिलावन । वयां लिपा व हे लुं यानाः लुँति अजिमा नं तःमि जुल । व धुंकाः सकल तःकेहेँपिन्सं नं लुँति अजिमायात हनाबना तयेगु यात ।
गनं गनं धाःसा लुँति अजिमां फसि दयेकाः लुँ जूगु मखसें नयेपित्याःपिं मस्तयत थ्व हे सां नके धकाः लँय् सिनाच्वंम्ह ताहाः (सर्प) छम्ह यंकूगु अले व हे सर्पयात तानाः दयेकाच्वंबलय् लुँ जूगु धइगु नं धयातःगु लुइकेफइ ।
न्ह्याथेसां लुँति अजिमाया बाखनय् लुँया सन्दर्भ स्वानाच्वंगु दुगु जुल । व लुँ चूलायेधुंकाः चीमिम्ह लुँति अजिमाया जीवनय् सुख वःगु धइगु ल्याखं लुँति अजिमा धया वयाच्वंगु खनेदत । बालाचःर्हेबलय् लुँति अजिमाया जात्रा जुइगु इलय् सर्पाहुति होम याइगुलिं नं लुँति अजिमां हःम्ह सीम्ह सर्प लुँ जूगु खँयात बः बियाच्वंगु दु ।
लुँति अजिमाया जात्राया झ्वलय् बालाचःर्हे छन्हु न्ह्यः त्रयोदशिया बाचाय् थन मेमेगु थीथी हलंज्वलं, पशुपंक्षीलिसें ताहाः नं होम यायेगु याइ । बालाचतुर्दशि छन्हु न्ह्यः त्रयोदशिया बाचाय् बिष्णुमति खुसि सिथयच्वंगु लुँति अजिमाया देगः न्ह्यःने दुगु यज्ञकुण्डय् बीबः स्वीनितालिसें बुइँचा, न्या, बखुं, म्येयया छ्यंलिसें सर्प नं होम यायेगु याइ ।
थुकथंया तजिलजिया धार्मिक मान्यता थःगु थासय् दयफु । तर छुं नं नेवाः तजिलजियात स्वल धाःसा उगु तजिलजिइ तान्त्रिक मतं थाय् कयाच्वंगु दया हे च्वनी । व उगु तजिलजिं झीगु दैनिक जीवनयात माःगु शिक्षा नं बियाच्वंगु दइ ।
अजिमा धयाकथं हे शाक्त परम्परा हे खत । गथे शाक्त परम्पराय् पुरुष स्वयां नं स्त्रीशक्तिया हे अप्वः थाय् दयाच्वनी, व हे कथं झीगु नेवाः समाजय् नं द्यः वा सांस्कृतिक परम्पराय् मिसा द्यः वा स्त्रीशक्तिया हे महत्व आपाः दयाच्वनी ।
दक्कले क्वय् शक्ति पृथ्वी तत्वया रुपं व दक्कले च्वय् पुरुष वा शिव आकाश तत्वया रुपं च्वनाः उकिया दथुइ जल, वायू व अग्नि दयाच्वंगु थासय् जुयाच्वनीगु श्रृष्टि हे तन्त्र खः । बालाचःर्हेया सर्पाहुति होमय् नं थुकथं हे पञ्चतत्वया दथुइ श्रृष्टिया प्रक्रियायात हे निरन्तरता बियाच्वंगु खनेदु ।
थुगु होमय् स्वीनिता बीबः लिसें प्यम्ह जीवया होम याइ । होम धयाकथं मि च्यानाच्वनीगु धकाः ला धायेमाःगु हे मखुत । होमया अग्नि तत्वय् आकाशय् ब्वयाज्वीम्ह बखुं, झीगु जःखः बुँइ, क्यबय् ब्वयाजुइम्ह, झीसं सासः ल्हायेगु फसय् ब्वयाजुइम्ह बुँइचा, लखय् च्वनीम्ह न्या नं होम याइ । लिसें च्यानाः नौ अले चा जुयावनीम्ह म्येय्या छ्यं होम याइ । ताहाःयात स्वल धाःसा थ्व ब्वये नं फु, लखय् नं च्वनेफु, बँय् नं च्वनेफु अले च्यानाः नौ नं जुयावनी । थुकथं पञ्चतत्वया हे प्रतीकया रुपय् बालाचःर्हेया इलय् याइगु सर्पाहुतिइ होम यायेगु यानाच्वंगु दु । थुगु होमं नं पृथ्वीतत्व व आकाशतत्व दथुइया जुयाच्वनीगु सृष्टि व संहारयात हे प्रतिविम्बित यानाच्वंगु दु ।
जीवनयात समाजय् सहज अले व्यवस्थित ढङ्गं न्ह्यःने यंकेत हे मनुखं वा समाजं संस्कृतिया विकास याइगु खः । अथेजूगुलिं समाजय् न्ह्यानाच्वंगु छुं नं संस्कृति अर्थहीन जुइमखु, उकी दुग्यंगु सामाजिक, दार्शनिक शिक्षा दया हे च्वनी । उकियात दुग्यंक स्वयेमाः अले उकियात थुइका काये नं फयेकेमाः ।
