स्वनिगःया धुलं हयाच्वंगु गम्भीर समस्या
जुजुमान महर्जन
प्राकृतिक व सांस्कृतिक कथं नांजाःगु स्वनिगः थौंकन्हय् स्वय्गु खःसा थनया वातावरण तसकं हे नाजुक जुयाच्वंगु दु । विशेष यानाः स्वनिगःया अव्यवस्थित शहरीकरणया नाप नापं विकासया नामय् थीथी थासय् लँ दय्केगु ज्यां यानाः थनया वातावरणय् तसकं बांमलाःगु लिच्वः लाकाच्वंगु दु ।
थुकिं यानाः स्वनिगःबासीया स्वास्थ्यय् लानाच्वंगु बांमलाःगु लिच्वःया हुनिं श्वास सम्बन्धि ल्वगित झन् झन् अप्वया वनाच्वंगु दु ।
स्वनिगःया लँया हुनिं जुयाच्वंगु थुगु समस्या न्हूगु धाःसा पक्कां नं मखु । थुगु समस्या फय्माला च्वंगु मू हुनिं धइगु लँ याकनं याकनं स्यंकेगु तर थुकियात दय्केगु ज्या धाःसा दँब दँतक नं मयाय्गु । अझ थुलि जक मखु, थुकियात कयाः सरकारं बेवास्ता याना च्वंगुलिं सतक दय्कीपिं ठेकेदार तय्गु मनोबल उच्च जुयाः लँ इलय् हे सीमधय्केगु ज्या जुयाच्वंगु दु ।
तर थुकिं लाकाच्वंगु जनस्वास्थ्ययात कयाः न सरकार हे न्ह्यचिलाच्वंगु दु, न सम्बन्धित पक्ष हे । थुकियात कयाः छचाखेरं कुंखिनेगु ज्या जूसां नं छुं हे लिच्वः पिहां वयाच्वंगु मदु ।
स्वनिगः धुलं जायाच्वंगु खँयात कयाः वंगु प्रदेशसभा व प्रतिनिधिसभाया उम्मेदवारपिन्सं नं मुद्दा दय्कूगु खः । नापं निर्वाचित जुइत नं ताःलात । अथे हे येँ महानगरपालिकाया प्रमुखपाखें येँया धू मदय्केगु नितिं थीथी पलाः ल्ह्वनेगु प्रतिबद्धता नं प्वंकूगु खः, तर ज्या धाःसा आःतक नं न्ह्याःगु मदुनि । समस्या गथे खः अथे हे तिनि । अथे ला छुं ई न्ह्यः जक तत्कालीन जनसंख्या तथा वातावरण मन्त्री लालबाबु पण्डितं दच्छिया दुने धू व कुँ मदुगु स्वनिगःया परिकल्पना याःगु खः ।
तर ज्या धाःसा मन्ह्याः । खय्तला स्वनिगलय् सरकारी ज्याकू दथुइ हे तालमेल मजूगु हुनिं थजाःगु समस्या वयाच्वंगु खः । अले इलय् हे ज्या क्वमचाय्कूपिन्त दण्ड बीगु ज्या मजूगुलिं नं थुकियात तिबः जूवंगु खः ।
स्वनिगलय् जुयाच्वंगु बायु प्रदुषणपाखें स्वनिगःबासीयात बांमलाक्क लिच्वः लाकाच्वंगु दुसा विशेष यानाः ट्राफिक व लँजुवातय्त अप्वः असर लाकाच्वंगु दु । मास्क मतय्कं छेँ नं पिहां वय्गु अवस्था मदुगुलिं थनया वातावरणया अवस्था गथे च्वं धयाच्वनेमाःगु अवस्था मखु । नापं धूया हुनिं हे स्वनिगलय् न्हाय्, न्हाय्पंलिसें कथु व श्वास सम्बन्धी ल्वगि नीगू प्रतिशतं अप्वःगुलिं थुुकियात प्रमाणित यानाच्वंगु दु ।
तर थुकियात कयाः सुनां पलाः ल्ह्वनेगु खः ? स्वनिगःयात धुलं मुक्त याय्गु नारा बियाः त्याय्वं जक थःगु दायित्व पूवंगु जुल ला ? थुकियात कयाः सम्बन्धित पक्षं जनताया स्वास्थ्ययात च्यूताः कयाः याकनं पलाः ल्ह्वनेमाःगु थौंया आवश्यकता खः ।
