श्री हल्चोक आकाश भैरव
नृपेन्द्रलाल श्रेष्ठ
येँया नेवाः तयेस हना वया च्वंगु थी थी नखः मध्येय छगु तजिगु नखः खः येँया । थुगु नखः येँया मौलिक नखः येँयाः खः । येँयाः नाप स्वाःगु थी थी कथंया संस्कृति सुरु जूगु विषययात न्यंकं बाखंत दु । न्यंकं बाखं कथं स्वर्गय् ईन्द्रया मांयात अपसं च्वनेगु नितिं पालिजाः स्वां माःगु अले येँया मरुसतः लागाय् वयाः पालि जाः स्वां ईन्द्रं खुया काःगुलिं ज्वनाः चिना तःगु खः धाइ ।
थ्व हे बाखंया आधारय् इन्द्रजात्रा सुरु जूगु कथं नाला तःगु दु ।
अथे हे ईन्द्रजात्राया झ्वलय् तत्कालिन अवस्थाय् येँया जुजु जयप्रकाश मल्लयात षडयन्त्र यानाः अपदस्तयाःगु अवस्थाय् वय्कःया प्यदँ दुम्ह काय्यात गद्दिइ तयाः कुमारी जात्रा सुरु याःगु कथं नाला तःगु दु । लिपा पृथ्वीनारायण शाह नं नेपाः एकिकरणया नामय् येँयाःया क्वःनेयाः खुन्हु दिनय् हे षडयन्त्र मूलक कथं आक्रमण यासें त्याकाः थः राजगद्दिइ च्वने धुंकाः हाकनं कुमारी जात्रा न्यायेके ब्यूगु धकाः धाइ ।
थुकथं ऐतिहासिक घटनानाप नं स्वाना च्वंगु येँयाः थौंया इलय् छगू तःधंगु उत्सवया रुपय् न्ह्यानाच्वंगु दु । येँय् दँय् दसं वइगु येँयाः मू आकर्षण धइगु कुमारी, भैरव व गणेशया रथजात्रा खःसां नं मेमेगु कथंया यक्व हे गतिविधि नं जुयाच्वंगु दु । इलय् ब्यलय् थी थी कथंया सांस्कृतिक गतिविधि थप यायेगु ज्या जुयाच्वंगु दुसा अथे हे गुलिं गुलिं सांस्कृतिक व धार्मिक ज्याझ्वः दिना तकं वने धुंकूगु अवस्था दु ।
येँयाः सुरुं निसें अन्तिम दिं तकं बसन्तपूनिसें हनुमानध्वाखा लागा तक केन्द्र विन्दु जुइ । अले क्वः नेयाः खुन्हु न्हूघः लागा खः साथः नेयाः कुन्हु वंघः लागा अले नानिचायाः कुन्हु धाःसा किलाघः लागा खः ।
येँया जात्राय् जीवित द्यः देवीकुमारी, भैरव व गणेश द्यःया रथजात्रा जुइसा मेगु आकर्षण धइगु मजिपाः नं पिहाँ वइगु लाखे, किलागः पाखे पिहाँ वइगु पुलुकिसि व न्यतं पिहाँ वइगु श्री हल्चोक आकाश भैरव (येँ च्वं पिन्सं सवःद्यः न धायेगु याः) खः । येँयाः झ्वलय् पिकाइगु उगु द्यः प्याखनय् श्री हल्चोक आकाश भैरव द्यःया नापनापं चण्डि व कुमारी नापं स्वम्ह द्यःथुगु प्याखनय् दइ ।
येँया हनुमानढोकापाखे ५गू किलो मितर पश्चिम पाखे नेवाः बस्ति खः हल्चोक । जात्रा शुरु जुइ छवाः न्ह्यः ञलाथ्व पारु कुन्हु हल्चोकया द्यः छेँया न्ह्यःने झिम्ह द्यःया ख्वाःपाः व तिसाया पूजा यायेमाः । आकाश भैरव, चण्डि व कुमारी स्वम्ह द्यःया ख्वाःपाः यात लँपु छायेत मासंगल्लीइ चित्रकारयात हयाः ञंलाथ्व एकादशी कुन्हु हल्चोक हे लित यंकी ।
लँपु छाय्गु ज्या येँया मासंगल्लिइ च्वं च्वनादीम्ह तेज बहादुर चित्रकारं याना वया च्वनादीगु दु । वंगु वि.सं. २०२८ सालं निसें मदिक्क च्वया वया च्वनादीम्ह चित्रकारं प्यंगू पुस्ता न्ह्यःनिसें थुगु ज्यायात निरन्तरता बियावया च्वनादीगु दु ।
चित्रकारं थुगु ज्या याय्त न्हापा पारिश्रमिक कथं दच्छिया नितिं प्यंगू दोको स्यूचा व नी छधी कःनि बीगु खःसा छम्हद्यःया ३३ गः धेबा याना स्वम्ह द्यःयात छतका तका बीगु खः । थौं कन्ह्य गुथी पाखें लँपु छायेगु लागि प्यद्धः तका ध्यबा वया च्वंगु दु धकाः चित्रकार धयादीगु दु ।
लँपु छायेगु क्वचायेकाः एकादशि कुन्हु क्षमा पूजा यानाःगुथ्याः पिन्त ख्वाःपाः लःल्हायेमाः । न्हापा पूजा यायेत गुगः हेँय् ख्येँय् तयाः समेबजितयाः बीगु खः ।
थ्यं मथ्यं ८२ दँ दय् धुंकूम्ह तेजबहादुर चित्रकारं थःम्हेस्यां थःगु इच्छां ख्वाःपाः च्वयेगु याना वयाच्वंगु खःसा थः थे ख्वाःपाः च्वयेगु इलय् दकलय् लिपा जक ख्वाःपाः च्वयेगु ज्या यानादी । ख्वाःपाःच्वय्गु झ्वलय् थः म्हेस्यां भैलद्यःया ख्वाःपाः गुबलें मिखा चूलाक्क मस्वयागु खँकनादी ।
ञंलाथ्व एकादशी कुन्हु हल्चोकया द्यःछेँया न्ह्यःने जात्रा जुइपिं स्वम्ह द्यः आकाश भैरव, चण्डि व कुमारी नापं झिनिदँय् जात्रा यायेमाःपिं महाद्यः, पार्वती, गंगा, आकाशदेवी, बाराही, दक्षिणकाली नापं महाकालीद्यःया ख्वाःपाः लिसे तिसा नं पूजा याये माःगु चलन दु । अझ झिनिदँ जात्रा जुइगु इलय् थः सु द्यः जुयागु खः, व द्यःयात पूजा याये माःगु चलन दु ।
जात्रा शुरु जुइगु द्वादशि कुन्हु हल्चोक निसें स्वम्हद्यः आकाश भैरव, चण्डि व कुमारीया ख्वाःपाः नाप तिसा, वसः छगू सन्दु्रकय् तयाःक्व यिबा हयाः न्यँतया काय्गः ननिइ द्वादशी निसें ञंलागा चौथि तक जात्रा जुइ ।
थुगु प्याखनय् मूल रुपं आकाश भैरव, चण्डि व कुमारी दइगु खःसा नेवाः तयेसं नं येँय् च्वंपिन्सं धाःसा सवः, भकु व भैरव न धायेगु या । थ्व छगू न्ह्याइपुगु ख्वाःपाःप्याखं खः । थुगु प्याखं नं येँयाःया अन्तिम दिं तक नं न्हियान्हिथं पिकाये माःगु नापं हनुमानध्वाखा लागाय् यंकेमाःगु चलन दु । अले येँयाःया झ्वलय् क्वःनेयाः, थःनेयाःनापं नानिचायाः कुन्हु रथजात्रा न्ह्यः न्ह्यः क्यना वनीगु चलन दु ।
सवःभकु प्याखं नं धायेगु याना वयाच्वंगु श्री हल्चोक आकाश भैरव प्याखं येँयाःया इलय् छगू महत्वपूर्णगु प्याखं नापनापं आकर्षणया केन्द्र जुयाच्वंगु दु ।
