२०८१ बैशाख ७, शुक्रबार

‘कलायात मान मतइम्ह कलाकार जुइ फइमखु’

सिल्लाथ्व एकादशि ११३७ (फेब्रुअरी ७ २०१७)

म्हुतुं थीथी बाजंया सः पिकायेगु कला बिटबक्सया तःमि कलाकार खः निशान्त गौचन । बिटबक्सया लिसें बि बोइङ नं यानाः कला क्षेत्रय् हे वय्कलं थःगु पूवंक ई बियाः थुकियात हे थःगु पेशा कथं न्ह्याका च्वनादीगु दु । लहना मिडियाया ग्वसालय् क्वचाःगु गोल्डन भ्वाइस प्रेमध्वज प्रधानया हना लिसें न्हूदँ नेपाल सम्वत ११३७ या लसताय् सांगितिक भिन्तुना ज्याझ्वः ‘भिन्तुना सनिल’स वयकलं ˞यापर पंकज राजोपाध्याय व म्येहालामि अन्जन श्रेष्ठलिसे छगू विशेष न्ह्यब्वया कथं प्रेमध्वज प्रधानयात सांगितिक सम्मान नं देछानादीगु खः, गुगु न्ह्यब्वया, ज्याझ्वःया स्वकुमिपिन्सं अतिकं हे ययेकूगु खः । वयकः निशान्त गौचनलिसे जूगु खँल्हाबल्हा :
 
 
भिन्तुना सनिल ज्याझ्वलय् गुकथंया अनुभव जुल ?
 
जिगु लागिं ला थ्व छगू बिस्कं हे कथंया ज्याझ्वः जुल । नेवाः समुदाय दुनेया अनुभव ला द हे दु, उकिया नापं प्रेमध्वज दाईयात सांगितिक सम्मान देछायेगु नं न्हूगु हे अनुभव जुल ।
मेमेगु नेवाः ज्याझ्वलय् नं ब्वति कायेधुन । तर थुकथंया सम्मान ज्याझ्वलय् छम्ह कलाकारया रुपं ब्वति कायेखंगु जिगु नितिं गर्वया हे खँ जुल । जेम्स प्रधान, भीम तुलाधर, ज्योति घिमिरे थज्याःपिं कलाकारपिंलिसे पर्फम यायेखन । व सकतां लुमंकेबलय् आः नं गर्व ताः ।
 
लिसें जि थकालि समुदाययाम्ह मनू, नेवाः समुदाय दुने वयाबलय् नं फरक समुदाय थें महसूस मजू । झी दक्वं छगू हे समुदाय थें महसूस जुल । उकथंया व्यवहार नं जिगु नितिं तसकं लसतां जाःगु व न्हूगु अनुभव जुल ।
 
ज्याझ्वः न्ह्यः गुकथंया बिचाः दयाच्वंगु खः व ज्याझ्वः धुंकाः गथे ताल ?
 
न्हापा ला जिं मेमेगु थुज्वःगु हे ज्याझ्वः खः, वनेगु पर्फम यायेगु अले लिहां वयेगु खः धकाः बिचाः यानागु । तर ज्याझ्वः धुंकाः व स्वयां आपाः हे दत । अनया लकस हे मेगु ।
 
ग्वसाः खलःया व्यवहार नं जितः यल । स्वांमाः कोखायेकाः मतिनाया चिंलिसे ब्यूगु सम्मान जिगु लागिं तसकं हे तःधं ताल । मेमेगु ज्याझ्वलय् थें थुगु ज्याझ्वलय् कलाकार जकया रुपं व्यवहार मयाःसे ग्वसाः खलःया हे ब्व थें, थःगु हे परीवार थें गुगु व्यवहार क्यन, उकिं जिगु नुगः हे थ्यूगु दु ।
 
बिटबक्स छु खः धकाः थुइकेमाःसा गुकथं थुइकादी ?
 
साधारण अर्थं धायेबलय् डिजिटल मेसिन या बाजनं पिहांवइगु सःयात हे झीसं थःगु म्हुतुं, थःगु कथुं पिकायेगु खः । डिजिटल सःयात झीगु म्हया ब्व, अङ्गया छ्यलां पिकायेगु कलायात हे बिटबक्स धायेफइ । 
 
डिजिटल जूसा बिटबक्स जुल, मनुखं यात कि ह्यूमन बिटबक्स जुल का । ह्यूमनं बिटबक्सया थें सः पिकायेगु जुयाः थुकियात धाःसा ह्यूमन बिटबक्स धाइ । 
 
छगू जनजाति पुचलय् जनजाति संस्कृतिइ ब्वलंम्ह छि, गुकथं बिटबक्स यायेगु बिचाः पिहांवल ?
 
जि ची हे धिकःबलय् स्कूल ब्वनाच्वनागु इलय् गुगु इलय् जिं बिटबक्सया बि धइगु तक नं मस्यूनिगु खः, एमटिभिइ एनटिभि ग्राइन्ड धइगु प्रोग्राम वइगु । जिं व प्रोग्राम स्वयेगु । उकी डुगि फ्रेस धयाम्हेसिनं म्हुतुं थीथी बाजंया सः पिकयाः बिटबक्स याःगु खः । अहो, म्हुतुं हे थथे बाजंया सः पिकायेगु नं यायेज्यू, जि नं छकः यानास्वये धइथें जुल ।
 
धायेबलय् बिटबक्सय् छिगु गुरु सुं हे मदु वा छितः नं स्यनाब्यूगु मदु ?
 
जिगु गुरु हे धायेमाल धाःसा व हे टिभि खः, गुकी जिं एमटिभि ग्राइन्ड स्वयेगु खः । टिभिइ डुगि फ्रेस, जोसेफ पर्लयात स्वयाः इपिं पाखें हे प्रेरीत जुयाः जिं बिटबक्स न्ह्याकागु खः । हाकनं उगु इलय् बिटबक्स स्यूपिं सुं दुगु नं मखु । सयेकः वने धाःसां गन वनेगु ?
 
उगु इलय् इन्टरनेट नं आः थें अःपुक दुगु मखु । न यूट्यूब दु, न छुं डाउनलोड यायेत हे दु । एमटिभि ग्राइन्ड नं वालय् छकः जक वइगु । व हे स्वस्वँ कुतः याना । 
 
२००६ पाखे जिमिगु डुमस्क्वाड धइगु पुचः दुगु । उकी मनोज कट्टेल धयाम्ह पासां आइपडय् फ्रान्सया बिटबक्सर जोसेफ पर्लया भिडियो क्यन । व हे भिडियो स्वयाः नं कुतः याना । एमटिभिया शोलय् प्रोग्रामया लिपापाखे छुं छुं टिप्स बीगु, व हे न्यन । व हे कथं कुतः यात । 
 
थथे हे जुजुं ५दँ धुंकाः जिं प्रोग्रामय् बिटबक्स यायेफु धइथें जुल । २००८य् वयाः जिं दक्कले न्हापां प्रोग्रामय् बिटबक्स याना, अनं हे जिगु करीअर न्ह्यात ।
 
 
सुं हे गुरु मदयकं, छगू न्हूगु कथंया कला सयेकेगु धइगु ला थाकुल जुइनि ?
 
तसकं हे थाकुल नि । सयेके धायेत सुं दुगु मदु । व हे टिभि स्वल, प्राक्टिस यात । टिभिइ एमटिभि ग्राइन्ड धइगु प्रोग्राम वइगु नं वालय् छकः जक , छवाः पूवंक पियाच्वनेमाः । स्वल, छगू बिट लानाकाल अले व बिटयात लछितक्क प्राक्टिस यायेगु ।
 
स्कूलय् टिफिन ब्रेकय् नं प्राक्टिस यात, छेँय् च्या दायेकाच्वंसां प्राक्टिस यात । जि न्यूरोडपाखे हे ब्वलंम्ह । पासापिंलिसे च्वनेबलय् इमिसं नं थज्याःगु बिट या धकाः धाइ । अले च्या त्वँत्वं बिट पिकयाच्वन । अन्जन, पंकजपिन्सं नं यक्व हे हःपाः बी । उकजं हे ला जिं प्राक्टिस यायां सयेकागु खः ।
 
आः थें गन अःपु धकाः । आः ला इन्टरनेट नं सहज जुइधुंकल, यक्व हे अःपुल ।
 
छिं बिटबक्स व बिबोइङयात हे थःगु लजगाः कथं न्ह्याकाच्वनादीगु दु ? बजार गथे च्वं ?
 
नेपालय् ला भचा थाकु । पिने पिने जूसा ला मिडिया नं बल्लाः, बजार नं बल्लाः । थन अथे मखु । अथे जूसां न्हापा स्वयां ला बजार यक्व हे बालायेधुंकल । जिं नं बिटबक्स व बि बोइङ हे यानाः, स्यनाः थःगु जीवन न्ह्याकाच्वनागु दु । थुकिं हे सकतां ज्या जुयाच्वंगु दु ।
 
मिडिया नं बांलाना वयाच्वंगु दु अले बजार नं तःधनावनाच्वंगु दु । न्हापा ला तसकं थाकु । उगु इलय् ला यक्व हे संघर्ष यायेमाल । तर आः प्रोग्रामत यक्व जुयाच्वनी । मिडिया नं यक्व दयेधुंकल । आः ला बजार बांलाः धायेमाः ।
 
नेपालय् कला ख्यलय् प्रोफेसनालिज्मया विकास जुइ मफयाच्वन धाइ नि, छु कारणं खः थें च्वं ?
 
थुकी कलाकारपिन्सं नं बिचाः यायेमाःगु खँत दु । गुलिं कलाकारपिन्सं दबुलिइ छगू व्यबहार अले दबुलिं कुहांवलकि तःधं छुइगु वा मेगु कथंया व्यवहार क्यनाबीबलय् उकिं यानाः समग्र कला क्षेत्रयात हे नं लिच्वः लानाबीयः । 
 
अज्याःगु प्रवृत्तीं मेमेपिन्त नं बांमलाका बी यः । अथेजूगुलिं कलाकारपिन्सं नं थःगु लजगाःयात इज्जत तयेगु, थःगु अडियन्सयात इज्जत बीगु सयेकेमाः । थःत म्हसिकाच्वंगु, थःगु जीवन न्ह्याकेत तिबः बियाच्वंगु कलायात मान मतःसा व कलाकार हे धाये थाकुइ ।
 
लहनाया ब्वँमिपिन्त छु हसना बियादी ?
 
न्ह्यागु नं विधां वःम्ह कलाकार जुइमा, बांलाःपिं कलाकारपिन्त हःपाः बीगु यानादिसँ । वय्कःपिनिगु कलायात थुइका बियादिसँ । कलाकारया कलायात च्वन्ह्याकेत ग्वाहालि बियादिसँ । कला व कलाकारयात माया, मतिना बियादिसँ । कलायात न्हून्हूगु बिधायात नं न्यनादिसँ, थुइका कयादिसँ । नेपाःया कला व कलाकारयात गुकथं अन्तर्राष्ट्रिय स्तरय्तक थ्यंके फइ धइगु खँय् च्यूताः तयेगु यानादिसँ । सुभाय् ।