संजोग लाकि ग्रह नक्षत्रया नं विद्रोह ?
काजी रत्न | थिंलागा त्रयोदशी ११४२, माघ १ सनिवाः
छगू संजोग धाय् ला प्रकृती, ग्रह नक्षत्रं नं विद्रोह याःगु खः धाय् मफयाच्वन । खः, धात्थें अलमल जुयाच्वन । आः स्वयादिसँ ले, राजतन्त्र समर्थकतय्, पृथ्वीनारायणया भक्ततय् पुस २७ गतेया दिनयात एकता दिवस धकाः न्याय्काच्वन ।
अले दशरथ रंगशालाय् लखौं नेवाःत मुनाः नेवाः स्वायत्त राज्य घोषणा याःगु दिंया लुमंकाः पोहेंलाथ्व नवमीया दिंयात नेवाःतय्सं नेवाः एकता दिवस धकाः न्याय्काच्वन । छगू दिवस राजावादीतय्गु, मेगु दिवस गणतन्त्रवादीतय्गु । छगू दिवस विक्रम सम्वत छ्यलीपिनिगु, मेगु दिवस नेपाल सम्वत छ्यलीपिनिगु । थुगुसी स्वयादिसँ ले, निगुलिं दिवस छन्हुं हे लाःवयाबिल । थुकियात छु धाय्गु, धात्थें अलमलया खँ जुयाच्वन ।
देशय् संघीय गणतन्त्र संस्थागत याय्गु, अझ धाय् पहिचानसहितया संघीयता स्थापित याय्गु आज्जुं हे नेवाःतय्सं नं नेवाः स्वायत्त राज्यया म्हगस म्हंकूगु खः । व म्हगसयात पूवंकेगु नितिं छगू संघर्ष कथं हे नेपाल सम्वत ११३० य् लखौं नेवाःत येँया त्रिपुरेश्वरस्थित दशरथ रंगशालाय् मुनाः नेवाः स्वायत्त राज्य घोषणा याःगु खः । आः व कथं पहिचानसहितया स्वायत्त राज्य दइला मदइला धइगु खँय् तःधंगु हे शंका ला दु तर, नेवाःतय्सं नेवाः स्वायत्त राज्य, पहिचानसहितया संघीयताया एजेन्डायात त्वःतूगु मदुनि धइगु क्यनेत हे नेवाः एकता दिवस हनाच्वंगु धाःसां पाइमखु । थुगुसी १२क्वःगु नेवाः एकता दिवस हनेत्यंगु दु ।
थुकिया पाय्छि अःखः हे धाय्माली, संघीयता मखु, केन्द्रीकृत एकात्मक शासन, गणतन्त्र मखु, राजतन्त्र, पहिचान मखु, एकल जातीय राज्य माः धाइपिन्सं पुस २७ यात पृथ्वी जयन्ती अथवा एकता दिवस धकाः हनाच्वन । नेपाःया एकिकरणया नायक धकाः पृथ्वी जयन्ती हनेगु यानाच्वन । आः पृथ्वीनारायणं स्वामित्व मकाःगु एकिकरण खँग्वः कथित इतिहासकारतय्सं वय्कःलिसे स्वानाच्वंगु छगू खँ ला पक्कां दनि ।
उकिया नापं पृथ्वीनारायण शाहयात संघीयता विरोधी कथं नं व्याख्या यानाच्वंगु दु । यदि पृथ्वीनारायण शाहं संघीयतायात उगु इलय् हे संस्थागत याय्त स्वःगु खःसा आःतक्क देय्या ख्वाःपाः मेगु हे जुइगु खइ धकाः संघीयताया पक्षधरतय्सं धयाच्वंगु दु । तत्कालीन जुजु महेन्द्रं निर्देशन बियाः बाबुराम आचार्ययात च्वकेब्यूगु ईतिहासय् बाइसे चौबिसे राज्य धयातःगु ला गणराज्य हे खः नि । संघीयता ला मल्लकालय् मल्ल जुजुतय्सं हे हय्धुंकूगु खः । तर, उकियात संस्थागत याय्मफुबलय् मल्लतय् पतन जुल ।
संघीयता, पहिचान विरोधी, एकल जाती, एकल भाषाया पक्षधर धासें संघीयता व पहिचान पक्षधरतय्सं पृथ्वीनारायण व पृथ्वी जयन्तीया विरोध याय्गु यानाच्वंगु दु । पुस २७ न्ह्यःने वल कि पृथ्वीनारायण, एकिकरण, एकता दिवसया विषयस तःधंगु वहस खनेदयाच्वनी । छगू पक्षं थुकिया ततःसलं विरोध याइसा मेगु पक्षं मिखा तिस्सिनाः समर्थनय् तर्क वितर्क यानाच्वनी । तर थुगुसी पुर्व व पश्चित छथाय् लाःवःगु धाय्थें नेवाः एकता दिवस व पृथ्वीनारायण पक्षधरया एकता दिवस छन्हुं लाःवःगु दु । गनं ग्रह नक्षत्रं तकं विद्रोह शुरु याःगु ला मखुला ?
