२०८० चैत्र १५, बिहिबार

नेवाःतय् परम्परागत सीप व पेशां हे देय्यात समृद्ध दय्की –शैलेन्द्रमान बज्राचार्य

बिराजकाजी राजोपाध्याय | कछलागा सप्तमी ११४३, कार्तिक २९ मंगलवाः

शैलेन्द्रमान बज्राचार्य, छम्ह उद्यमीलिसें सामाजिक ज्याय् सक्रिय समाजसेवी कथं वय्कःयात म्हस्यू । थम्हं ग्वःगु कम्पनी न्ह्याकाच्वनागु दु धइगु ल्याः वय्कलं थम्हं हे छक्वलं धाय्मफु । २७, २८गू धइथें थीथी कम्पनी न्ह्याकाः करीब न्यासः धइथें मनूतय्त वय्कलं रोजगारी बियाच्वनादीगु दु । अथे हे, त्वाः समाजय् थीथी सामाजिक ज्या नं वय्कलं न्ह्याकाच्वनादीगु दु । व हे कथं बौद्ध धर्मया ख्यलय् नं वय्कःया पलाः उलि हे न्ह्याः ।
 
आः वय्कः बज्राचार्यया म्हसीका पाःगु दु । प्रदेश सभा सदस्यया रुपय् राज्यया नीति निर्माण तहलय् वनेगु नितिं वय्कः थुगुसीया आम निर्वाचनमार्फत न्ह्यज्याःगु दु । आसन्न आम निर्वाचनय् वय्कलं प्रदेश सभा सदस्यया नितिं येँया क्षेत्र नम्बर ८ (क) पाखें उम्मेदवारी बियादीगु दु । ल्याय्म्ह पुस्ताय् लोकंह्वानाच्वंगु तुतां चुनाव चिं कयाः वय्कलं उम्मेदवारी बियादीगु दु । छम्ह उद्यमीया रुपं म्हसियाच्वंम्ह ल्याय्म्ह चुनावी मैदानय् कुहांवःगुलिसें वय्कःया उम्मेदवारी, वय्कःया एजेन्डा, योजना आदियात कयाः क्षेत्र नम्बर ८ (क) य् बांलाक हे चर्चा नं जुयाच्वंगु दु ।
 
विशेष कथं उद्यमी, व्यवसायीया म्हसीका दय्कूम्ह शैलेन्द्रं थःगु उम्मेदवारीलिसें भूमिया संरक्षण व आर्थिक समृद्धिया मुद्दायात हे प्राथमिकताय् तयादीगु दु । तर आर्थिक समृद्धितक्क थ्यंकेगु लँ धाःसा मेपिनिगु स्वयां वय्कःया पाः । वय्कलं ततःधंगु उद्योग चाय्केगु, ल्याय्म्हतय्त उगु उद्योगय् जागीर दइगु खँ ल्हानामदी । बज्राचार्यं सकसिगु पुख्र्यौली ज्यायात हे न्हूगु ढङ्गं न्ह्यःने यंकाः थुकिया हे माध्यमं थनया भूमिया नं संरक्षण याय्गु व थुकिं हे थनया स्थानीय वासिन्दायात समृद्ध दय्केगु योजना दय्कादीगु दु । थनया प्राचीन वस्ती त्वःताः धमाधम स्थानीय वासिन्दात पिहांवनाच्वंगुलिइ वय्कःया तःधंगु च्यूताः खनेदु । ‘थौं झीगु पुलांगु बस्तीइ रैथाने परिवार धमाधम म्ह्वः जुजुं वनाच्वंगु दु । धमाधम मनूत कि त्वाः त्वःतावन कि देय् हे त्वःताः वन । थुकिं यानाः झीगु परम्परागत संस्कृतिइ तकं लिच्वः लात । स्थानीय मनूत पिहांवंबलय् थनया स्थानीय जात्रापर्व संस्कृति न्ह्याकीपिं मनूत मन्त, जात्रापर्वं दिनावन, गुथि स्यनावन । धाय्बलय् झीगु म्हसीका हे तन, अस्तित्व हे मदयावनीगु जुल’ बज्राचार्यं धयादिल ।
 
स्थानीय वासिन्दायात थः जक मखु, थः अबुबाज्यापिं बूगु ब्वलंगु थासं विस्थापित जुइकेमबीगु, थःगु हे थासय् च्वनेगु लकस दय्केमाःगुलिइ वय्कलं ध्यान बियाच्वनादीगु दु । अथे हे, मनूतय्सं थःगु पुख्र्यौली पेशा त्वःता वनाच्वंगुलिइ नं वय्कःया चिन्ता दु । थःगु पुलांगु थाय् त्वःतावंगु व पुख्र्यौली पेशा त्वःतूगु निता खँया मू कारण वय्कलं आर्थिक हे धयादी । पुख्र्यौली पेशायात अर्थतन्त्रलिसे स्वानाः न्ह्यःने यंकेफत धाःसा थ्व नितां कारण ज्यंकेफइगु बज्राचार्यया धापू दु । ‘पुख्र्यौली पेशा म्वाकातय्त थुकियात आधुनिक प्रविधिलिसे नं थुकियात स्वानाः न्ह्याकेमाल । आः नेवाःतय् परम्परागत पेशायात पुलांगु हे ढङ्गं मखसें न्हूगु ढङ्गं न्ह्यःने यंकाः थुकी न्हूगु पुस्ता आकर्षित याय्माल । आः अबुपिन्सं मखु, काय्पिन्सं थःगु पुर्खाया पेशायात न्ह्याकेमाल । थुकिं आर्थिक समृद्धिपाखे न्ह्याकायंकीबलय् न्हूगु पुस्तां थःगु पुर्खायात निरन्तरता बी’ बज्राचार्यं थःगु बिचाः न्यंकादिल ।
 
नेवाःतय् परम्परागत पेशा, हस्तकलाया ज्यायात तिबः बियाः थुकियात तःधंगु उत्पादनय् यंकेफइगु सम्भावना शैलेन्द्रं खं । आयातित सामग्री छ्यलाच्वनेगु स्वयां नेवाःतय् आदिवासी सीपयात छ्यलाः उत्पादनय् वनेगु व आत्मनिर्भर जुइमाःगु शैलेन्द्रया धापू दु । थुकिया हे माध्यमं आयात मखसें निर्यात अप्वय्केफइगु वय्कलं धयादिल । नेवाःतय्गु सीपया बजार धयागु न्हापा न्हापा छगू त्वालय् वा अप्वः जूसा लिक्क लिक्कया त्वालय् जक जुयाच्वनीगु अवस्थायात हीकाः राष्ट्रिय जक मखु, अन्तर्राष्ट्रिय बजारय् वनेफइगु व उकिया नितिं थम्हं हे पहल याय्गु वय्कलं धयादिल । ‘झीथाय् आदिवासी सीप दुथें पिने देशय् नं दु । उमिगु आदिवासी सीप, हस्तकलाया सामग्री थन हय्गु, उकिया पलेसा नेवाः समुदायं उत्पादन याइगु हस्तकलाया ज्वलंत उमिथाय् छ्वय्गु । थुकिया नितिं जिके च्यानल नं दु । जिं थुकिया नितिं समन्वय याय्फु । थुकथं झी अन्तर्राष्ट्रिय बजारय् वन धाःसा कन्हय् झीगु परम्परागत पेशा हे कर्पोरेट विजनेसया रुपय् न्ह्याःवनी’ शैलेन्द्रं थःगु योजना न्यंकादिल।
 
आः ल्यं दत भूमिया समस्या, नेवाःत थःगु पुलांगु त्वालं विस्थापित जुइगु समस्या । थुकिया नितिं नं पुख्र्यौली पेशायात हे बः काय्फइगु शैलेन्द्रं धयादिल । बालं तय्गु, पिनेया मनूतय्त पुलांगु त्वालय् मुंकेगु जूबलय् थाय् अस्तव्यस्त जुयावंगु, लः धः आदिया समस्या अप्वयावःगु व थज्याःगु हे समस्यां तापाय्त नेवाःत पुलांगु थाय् त्वःताः पिहांवनाच्वंगु खनेदु । थज्याःगु अवस्थाय् नेवाःतय्सं थःगु छेँय् बालं तय्गु त्वःताः बरु थःगु पुर्खाया सीपयात हे थःगु छेँय् च्वनाः न्ह्याकेमाःगु वय्कःया बिचाः दु । नेवाःतय्गु पुलांगु त्वालय् आपालं देगः, चिभाःलिसें थीथी धार्मिक, सांस्कृतिक, ऐतिहासिक मूर्त सम्पदात दु ।
 
उकिया नापं नेवाःतय्गु पुलांगु बस्तीइ दछियंकं हे थीथी जात्रापर्व, सांस्कृतिक गतिविधि न्ह्यानाच्वनी । पर्यटकत थज्याःगु हे संस्कृति स्वय्त नेपालय् वइगु खः । थज्याःगु मूर्त अमूर्त सांस्कृतिक सम्पदायात नापं नेवाःतय् पुख्र्यौली ज्या आदियात नं छगू प्रदर्शनीया रुपं ब्वयाः छगू त्वाःयात हे लाइभ म्यूजियमया रुपं विकास याय्गु योजना शैलेन्द्रयाके दु । छगू प्राचीन कलात्मक रुप बियातःगु छेँय् नेवाःतय्सं थःगु परम्परागत पेशायात न्ह्याकाः, चुक बहाःबहिलिइ परम्परागत आदिवासी अभ्यासयात न्ह्याकाः च्वनाच्वंगु स्वय्त नं पर्यटकत धेबा पुलाः दुहांवइगु शैलेन्द्रया धापू दु ।
 
‘स्वय्बलय् यइपुसे च्वंगु सांस्कृतिक स्वरुप पिब्वयाच्वंगु त्वालय्, बहाःबहिलिइ तम्वःतय्सं थलबल दय्काच्वनी, गथुतय्सं स्वां पीगु, स्वांमाः हनेगु ज्या यानाच्वनी, गुभाःजु, द्यःब्रम्हूतय्सं कर्मकाण्ड, पूजापाठलिसे सम्वन्धित ज्या यानाच्वनी, जोशीं अन हे जातः दय्काच्वनी, स्वयाच्वनी । छकः बिचाः यानादिसँ, अज्याःगु थासय् ला ३६५ न्हु हे नखः, जात्रा का मखुला ? पर्यटकतय्गु नितिं थ्व छगू लाइभ म्यूजियम मजुइला ? उमिसं व लू स्वय्त धेबा पुलाः टिकट न्यानाः सां वइ । थुकथंया लकस दय्कातय्त पर्यटकपाखें वइगु धेबां हे ग्वहालिइ याइ, समुदाययात आर्थिक लबः दत’ शैलेन्द्रं थःगु योजना न्यंकायंकल।
 
थ्व हे परिकल्पना ज्वनाः थम्हं ओमबहालय् ज्या हे न्ह्याकेधुनागु शैलेन्द्रं जानकारी बियादिल । येँ महानगरपालिकालिसे खँल्हाबल्हा न्ह्यानाः छगू चरणय् ज्या न्ह्याःवनेधुंकूगु व ओमबहाः प्रोजेक्टयात पाइलट प्रोजेक्टया रुपय् न्ह्यःने यंकेगु वय्कःया योजना दु । आः ला अप्वःसिया छेँया स्वरुप आधुनिक जूगु अवस्थाय् सांस्कृतिक स्वरुप बीत नं थाकुइफु। उकिया नितिं राज्य व विश्व बजारयात हे लगानी याकेबीगु बिचाः नं शैलेन्द्रया दु । ‘पर्यटकत गुलि दुहांवल, राज्ययात उलि फाइदा । राज्ययात फाइदा जुइगु जुसेंलि राज्यं नं लगानी याय्माल । अथे हे, एडिबि, वल्र्ड बैंक आदि थुज्वःगु थासं नं झीसं लगानी दुत हय्फइ’ शैलेन्द्रया धापू खः ।
 
मेमेगु नं योजना, एजेन्डा ज्वनाः चुनावी मैदानय् कुहांवयागु धयाच्वंम्ह शैलेन्द्रया वइगु न्यादँ लिपाया चुनावय् धाःसा प्रदेश सभा सदस्यय् हाकनं दनेगु योजना मदु । थुलि ज्या याय्त न्यादँ धयागु यक्व ई खःगु व न्यादँ लिपा नेतृत्व हस्तान्तरण जुइमाःगु वय्कःया धापू दु । छम्ह हे मनू, छगू हे पदय् हाकनं हाकनं च्वनाच्वनेमज्यूगु वय्कःया बिचाः खः । नेतृत्व काःम्हेसिनं न्हूगु नेतृत्व विकास याय्मफुत कि वयात असफल ताय्केमाःगु शैलेन्द्रया धापू दु । ‘जि आः छगू योजना, भिजन ज्वनाः प्रदेश सभाय् दनागु दु । मेगु पालय्या लागिं जिं न्हूगु नेतृत्व तयार याय् फय्केमाः, जि हे हाकनं वय्मज्यू ।
 
जिं थ्व स्वयां तःधंगु भिजन ज्वनाः प्रतिनिधि सभाया तयारी याय्माः । न्ह्याबलें छम्ह हे मनू छथाय् हे प्यपुनाच्वनेगु प्रवृत्तिं थौं देय्या थ्व अवस्था जूगु मखुला ? आः युवा पुस्तां नं व हे कथंया ज्या याय्गु सा छु पात ? परिवर्तन हय्त युवा पुस्ता न्ह्यःने वःगु दु, सकसिनं ग्वहालि यानादीत इनाप यानाच्वना’ शैलेन्द्रं सकसित आह्वान यानादिल।