संस्कृति प्रेमी इन्द्र महर्जनयात म्हसीके
लहनान्युज | सिल्लाथ्व तृतीया ११४३, माघ १० मंगलवाः
ज्यापु महागुथि नेपाःया परम्परागत ३२ गू त्वाः (थौंकन्हय् ६३ गू त्वाः) मध्ये छगू परम्परागत त्वाः खः किलाघः । थ्व हे किलाघः त्वालं दँय्दसं येँ देय्या ऐतिहासिक, सांस्कृतिक, धार्मिक व परम्परागत नखः येँयाःया इलय् दीप्याखं, पुलुकिसि प्याखं पिथनेगु याना वयाच्वंगु दु । थुगु परम्परागत किलाघः त्वाःया कजि, पुलुकिसिया व्यवस्थापक व दीप्याखंया मूगुरु खः इन्द्र महर्जन ।
वंगु १९९० भदौ महिनाय् मां चिनिमाया महर्जन व अबु नारायण महर्जनया क्वखं वय्कःया जन्म जूगु खः । थः मांअबुया न्याम्ह सन्तानमध्ये निम्हम्ह व काय्पिं मध्ये तःधिकःम्ह खः । न्हय्दँया नच्चागु उमेरय् हे बाजं थाय्गु, दाफा म्ये हालेगु सय्कादीम्ह वय्कलं थःत जीवन पर्यन्त थ्व हे ख्यलय् थःत पानादिल । किलाघः त्वालं थीथी नखःचखः, जात्रापर्वया इलय् पिहांवइगु थीथी बाजं व प्याखंया मू गुरु जक मखु वय्कःयात त्वाः हे धरोहरकथं कयातःगु दु ।
मचांनिसें परम्परागत, सांस्कृतिक बाजनय् सय्केगुलिइ अभिरुचि दुम्ह इन्द्र महर्जनं थःत थ्व ख्यलय् अभ्यस्त याय्गु झ्वलय् लांलां, दंदँतक गुरुपिनि छेँय् हे वनाः बाजं थाय्गु सय्कादिल । वय्कलं धिमय्, धाः, खिं, मगःखिं, क्वंचाखिं, दंगःखिं, नाय्खिं, धोलक, पछिमा, बाँसुरि, बय्, भ्वाइलिन आदि बाजनय् थःत पोख्त यानादीगु दु । थ्व बाहेकं मेमेगु वाद्यवादन अले थीथी दाफा म्ये, रागय् नं वय्कः उलि हे पोख्त । वय्कलं थम्हं सय्कागु बाजं मेपिंत नं स्यनेकने याय्गु यानादी । मूल रुपं वय्कलं बागू शताब्दी न्ह्यः किलाघः त्वाःया हे गुरु ग्वारा महर्जनपाखें आपालं मेहनत यानाः बाजं सय्कादीगु खः । २०३३ सालय् गुरु ग्वारा महर्जन मदय्धुंकाः किलाघःया दीप्याखं स्यनेगु व क्यनेगु भाला वय्कलं क्वबियादीगु खः ।
वय्कः बाजंप्रति गुलितक आशक्त धइगु छगू घटना सीदइ । थनिं २२ दँ, २३ दँ न्ह्यः किलाघः त्वालं लुम्बिनी वनेगु मुंकूगु जुयाच्वन । अबलय् बैशाख पुन्हिया ताकाय् छन्हु सुथ न्हापां द्यः ख्युंबलय् हे लुम्बिनीया ख्यलय् बाँसुरिया मधुर सः ताय्दयाच्वन । सुथ न्हापां बाँसुरिया सः गनं वल धकाः भिक्षु, भिक्षुणी, उपासक, उपासिकापिं सकलें मुग्ध जुयाः गनं सः वयाच्वन धकाः स्वस्वं वंगु इलय् इन्द्र महर्जन याकचाः बाँसुरि पुयाच्वंगु जुयाच्वन । थुकिं नं सी दु कि वय्कःया संगीतप्रतिया मोह गुलि दु धकाः ।
थम्हं सःगु, स्यूगु व अनुभव यानागु ज्ञान, सीप, कला न्हू पुस्तायात लःल्हानाथकेमाः धइगु धारणा तयादीम्ह वय्कलं छुं दँ न्ह्यःतक न्हियान्हिथं सनिलय् किलाघलय् थःगु छेँय् न्हू पुस्तायात वाद्यवादनया प्रशिक्षण बीगु यानादीगु खः । किलाघः त्वाःया गुरु जुयादीगु प्यंगू दशक दय्धुंकाः नं उकियात उपलब्धिया रुपय् काय्गु स्वयां न्हू पुस्तायु अभिरुचि थनेफुगुलिइ हे वय्कः सन्तुष्ट जुयादी । वय्कलं थम्हं सय्कागु बाजंया ज्ञान थःके वा थःगु त्वालय् जक सीमित मयाःसे ज्यापु समुदायया मेमेगु त्वालय् नं प्रशिक्षण बीगु व गुरुपिं उत्पादन याय्गु ज्या यानादीगु दु । थुकथं प्रशिक्षण बीगु झ्वलय् वय्कलं छगू हे परिवारया स्वंगू पुस्तायात तक प्रशिक्षण बीगु ह्वःताः चूलाकादीगु दु ।
गुरु इन्द्र महर्जनं थःत परम्परागत सांस्कृतिक बाजंया ख्यलय् जक थःत पानादीगु धाःसा अवश्यं मखु । वय्कलं किलाघः त्वालं दँय्दसं जुइगु हरेक गतिविधि व मेमेगु सकतां ज्याखँय् थःत उतिकं सक्रिय यानादीगु द । किलाघः त्वाःयात संस्थागत संरचनाय् यंकेगुलिइ नं वय्कलं आपालं सहयोगी भूमिका म्हितादीगु दु । त्वाःया कजिया रुपय् वय्कलं त्वाःयात संस्थागत रुपं न्ह्यःने यंकेगुलिइ नं उतिकं भूमिका म्हितादीगु दु ।
किलाघः त्वाःया त्वाःनायःलिसें दीप्याखंया मू गुरु इन्द्र महर्जन किलाघः त्वालं हे पिथनीगु पुलुकिसि प्याखंया नं व्यवस्थापक खः । त्वाः कजिया ल्याखं वय्कलं थःगु जीवंकाःछि पुलुकिसियात थौंया दिंतक नं व्यवस्थित रुपं संचालन याय्त उतिकं भूमिका म्हितावयादीगु दु । थुकथं हे मोहनिया चालंकुन्हु थीथी त्वालय् पायः पिथनेगु चलन दुसा उकी किलाघः पायःया नं छगू खः । किलाघः पायाः जात्राय् अजिमा, कुमारि व भैरव दइ । इन्द्र महर्जनं किलाघः पायाः जात्राय् इन्द्र जुयादीगु दु ।
अथे हे होलिपुन्हिकुन्हु बहनी गुरुमापायात तिंख्यलय् जा नकःवनेगु चलन दु । थ्व ज्याय् नं इन्द्र महर्जनं उतिकं भूमिका म्हितादीगु दु । विशेषतः गुरुमापा गुथियारत किलाघःया पःमां, न्ह्यःखाया पःमा व न्यतया पःमा खःसा गुथि जग्गाया म्हय्पाखें इन्द्र महर्जन व नासःद्यः चुकया नारायण महर्जनं भूमिका म्हिता वयाच्वनादीगु खः । त्वाःया भिंगु ज्याय् नं उतिकं मन क्वासाय्काः न्ह्यचिलादीम्ह वय्कः लगायत त्वाःयापिंसं तसकं दुःख यानाः २०२३ सालय् त्वाःछेँ निर्माण याःगु खः । उगु इलय् त्वाःछेँ निर्माणया निंतिं सकलें गुथ्याःतय्पाखें झितका दां म्हय्गु खँ जूगु इलय् वय्कःया अबु नारायण महर्जनं दकलय् न्हापां सछि तका दां तयादीगु खः । उगु इलय् झितका दां हे म्हय्त थाकुइवं जनश्रमदानं दय्केगु निर्णय यानाः २०२५ सालय् त्वाःछेँ धस्वाकेत सफल जुल । २०७२ सालया भुखाचं क्षति जूगु त्वाःछेँ हाकनं पुनर्निर्माण यानाः न्हूगु छेँ धस्वाकूगु खनाः वय्कः तसकं लय्तायादीगु खः ।
सांस्कृतिक, परम्परागत बाजंलिसें त्वाःया हरेक ज्याखँय् नं उतिकं सक्रिय जुयाः थम्हं स्यूताःकथं फूचाःगु योगदान बियावयादीम्ह वय्कःयात २०१५ सालय् वाद्यवादन निर्देशकया सम्मान, २०६७ सालय् ज्यापु सेवा पदक, सन् १९९१ य् विश्व पर्यटन दिवसय् निगूगु व सन् १९९२ य् न्हापांगु सिरपालं त्वाःनायः व गुरु इन्द्र महर्जनयात सम्मान याःगु दु । अथे हे वय्कः २०५३ सालय् गद्दी आरोहण रजत महोत्सवं नं विभूषित जुयादीगु दु । त्वाःया परम्परागत भ्वय्या कुशल व्यवस्थापन याय्गुनापं सुवाःतकं जुयादीम्ह वय्कःया २०६८ सालय् न्हापांगु ज्याः जंक्व जूगु खः । किलाघः त्वाःया जक मखसे समग्र ज्यापु संस्कृतिया हे धरोहरया रुपय् दयाच्वंम्ह वय्कः इन्द्र महर्जनं थ्व हे वंगु पुस ३० गते ९० दँया उमेरय् थःगु नश्वर देह त्याग यानादीगु खः ।
