पशुपति स्वयां पुलांगु सुनाकोठीया भृंगोश्वर महादेव
लहनान्युज | सिल्लाथ्व नवमी ११४५, माघ २४ बिहीवाः
१९९० या भुखाचं ध्वस्त जुल सुनाकोठीया भृङ्गारेश्वर महादेव । थौंकन्हय् ललितपुरवासी उगु देगः व आध्यात्मिक धाम दय्केगु कुतः यानाच्वंगु दु । देगः पुनर्निर्माण याय्त सिं न्याय्गु तयारी जुयाच्वंगु दु । देगः दय्केत सप्ताह ज्याझ्वः नं जुइधुंकूगु दु ।
ललितपुर, सुनाकोठीया व्युत्पत्ति बारे अनुसन्धान याय्गु खःसा झी भृङ्गारेश्वर महादेव तक थ्यनेमाः । ‘भृङ्गारेश्वर’ अर्थात् सांसारिक बन्धनं मुक्ति बीगु सुवर्ण कलशरूपी महाद्यः । उकिं हे ‘भृङ्गार’ ग्राम वा आःया सुनाकोठी जूगु अर्थबोध जुइ । ‘भृङ्गार’ आः अर्थ सुवर्णकलश अथवा लुँया कलश वा लुँया घः जुइ ।
सुनाकोठीया भृङ्गारेश्वर देगःया शिलालेखय् ईस्वी संवत् न्यागूगु शताब्दीया जुजु मानदेवया नामं दय्कूगु मानगृह राजाप्रसाद (दरबार) व जुजु शिवदेवया शिलालेखय् कैलाशकुट भवनया उल्लेख जुयाच्वंगु दु । थुकिं स्पष्ट जुइ– भृङ्गारेश्वर देगः व क्षेत्र लिच्छविकालीन इतिहास कुबियाच्वंगु बस्ती खः । ऐतिहासिक, पुरातात्त्विक महत्व दुगु भृङ्गारेश्वर देगः १९९० सालया भुखाचं ध्वस्त जुल । आः ललितपुरवासी भृङ्गारेश्वर देगः लिसे आध्यामिक धाम दय्केगु अभियानय् न्ह्यानाच्वंगु दु । थुकिया नेतृत्व यानाच्वंगु दु, भृङ्गारेश्वर महादेव सुधार तथा वृद्ध सेवा समिति सुनाकोठीं । भृङ्गारेश्वर शिवलिङ्गयात स्वयम्भू सिद्धज्योतिलिङ्ग मध्ये छगू ताय्केगु याः व थुकियात मनुखं दय्कूगु मखुसें थः हे उत्पन्न जूगु ज्योर्तिलिङ्गया रूपय् पूजा याइ । जनविश्वास दु, महाद्यःया दर्शन व पूजापाठ याय्बलय् पूर्वजन्मया पापं मुक्ति जुइ । ललितपुर महानगरपालिका–२७ स्थित सुनाकोठी थ्यनिपिं आपालंसिनं अन दुगु भृङ्गारेश्वर दर्शन याय्गु त्वःफिकी मखु । सुनाकोठीवासीया विश्वास दु, थुगु देगः पशुपतिनाथ देगः स्वयां न्हापां स्थापना जूगु खः । उमिगु मेगु नं विश्वास दु, थुगु पुण्यभूमिइ सुनां प्राण त्वःती, वं गुगुं नं योनीइ जन्म काइमखु व तप्यंक शिवलोकय् बास याइ । गोपालराज वंशावलीइ च्वयातःगु दु, भृङ्गारेश्वर पशुपतिनाथ स्वयां न्हापा उत्पत्ति जूगु महाद्यः खः । उगु वंशावलीइ नेपाल मण्डलया चर्चा यासें न्हापां भृङ्गारेश्वर महादेव प्रार्दुभाव जूगु न्ह्यथनातःगु दु । च्वयातःगु दु, वयां लिपा ‘नेप’ नांया गोपाल जुल व उम्ह गोपालं पशुपतिनाथ प्रतिष्ठा यात ।
इतिहासकार प्रा. मोहनप्रसाद खनालया कथं, भृङ्गारेश्वरया शिवलिङ्ग पशुपतिनाथ स्वयां न्हापा प्रार्दुभाव जूगु खः । ‘गोपालतय्सं सा झ्वय्गु झ्वलय् न्हिथं भम्ब बथां खनाः अजू चाइगु खः । व, अन शिवलिङ्ग लुत । उगु शिवलिङ्ग भम्बं संरक्षण यानातःगु खनाः भृङ्गारेश्वरया रूपय् पुज्याय्गु यात, वय्कलं धयादिल । गोपाल राज वंशावलीइ भृङ्गारेश्वर महाद्यः पशुपतिनाथ स्वयां न्ह्यः स्थापना जूगु च्वयातःसां नं थुकिया वास्तविकता मालेत गहन अन्वेषण याय्माः ।
देगः गुम्बज शैलीइ दय्कातःगु दु । शिवलिङ्ग पलेस्वां द्यःने दु ।
थन पशुपति थें चतुर्मुख मदु । पलेस्वांया तसकं बांलाः लिसे कलात्मक नं खनेदु । चारपाटे शैलीइ जलहरी दु । इतिहासकार खनालया कथं, स्कन्द पुराण हिमवत् खण्डया १३४ औं अध्यायय् भृङ्गारेश्वरया शिवलिङ्ग व जलहरी निगुलिं ब्राह्मण सम्प्रदायया जूगु खँ न्ह्यथनातःगु दु ।
देगःया पूर्वपाखे गणेद्यःया देगः, दक्षिणय् पुजारी छेँ, कीर्तिमुख भैरव, दक्षिण–पश्चिम कुनाय् जगन्नाथ देगः, पश्चिमय् निम्ह सिंह, विशाल नन्दी व छगः हे ल्वँतं दयेकातःगु १२ फिट तजाःगु त्रिशूल व धर्मशाला दु । उत्तरपूर्वी कुनाय् पुखुलिइ शेष नागय् म्हय् द्यनाच्वंम्ह विष्णुनारायणया मूर्ति व ३२ कू तःजाःगु तुंथि दु ।
आः पुनर्निर्माण झ्वलय् भृङ्गारेश्वर देगः प्यागोडा शैलीइ नितजाः दय्केगु, भजनकीर्तन, धार्मिक प्रवचन, पुस्तकालय कक्ष नं दय्केगु योजना दु । अभिलेख च्वयातःगु दु, देगः वि.सं. १६१० सं यलया जुजु विष्णुसिंहं जीर्णोद्धार याःगु खः । भृङ्गारेश्वर देगलय् दँय्दसं मेला जुइ । थुगु थाय्यात सुवर्णपुर नं धाइ ।
भृङ्गारेश्वर महाद्यःया पुजारी रवीन्द्र भट्ट धयादिल, ‘थ्वहे क्षेत्रय् भृगु ऋषिं तपस्या याःगुलिं नं थुकियात भृङ्गारेश्वर महाद्यः धाय्गु यानाच्वंगु खः ।’ भृङ्गारेश्वर महादेव सुधार तथा वृद्ध सेवा समिति सुनाकोठीया अध्यक्ष रामचन्द्र महर्जन धयादिल, ‘देगः पुनर्निर्माण याय्त १२ करोड तका तुइगु खनेदु । स्वदँ निसे प्यदँया दुने निर्माण सम्पन्न याय्गु आज्जु दु । भृङ्गारेश्वर देगः क्षेत्रया बासिन्दा जुइ खंगुलिं जिमिसं थःत गौरवान्वित ताय्का ।’ किपा पदम महर्जन
