अइलय् मदुम्ह भाषा जवाः स्वयम्भुलाल श्रेष्ठ !
– राजा शाक्य
धात्थें अइलय् मदुम्ह धयाम्ह भाषाजवाः स्वयम्भुलाल श्रेष्ठ खः । आःतक स्वयम्भुलाल दाई दयाच्वंगु जूसा यल देसय् जक मखु, नेपाः देसय् हे दक्कले हनेबहःम्ह वय्कः हे जुइ ।
भारतय् नवाः किपा ख्यलय् नांजाःम्ह कलाकार राजकुमार मन्त । तर वं थः मदुगु हुइनाभुइना याकेमब्यू । अथे हे स्वयम्भुलाल दाई तच्वः जूबलय् तकं लाःसा वय्कःयागु हे उजं जुइ, वय्कःया किजा भगवानलालं तकं स्वइतं कनामजू । मूखँ छु धाःसा वय्कःया सुयातं दुःख बीगु नियत मदु । उकिं यलय् च्वंपिं सुं भाषासेवी व साहित्यकारतय्सं नं वय्कः मफूगु तकं मस्यू । वय्कः तच्वः जुयाच्वंबलय् वय्कःयात हे धकाः किजा भगवानलाल न्हूसतक ध्वाखा लिक्क च्वंगु कमल बहादुर कसाः (भाषा निभाः प्रेमबहादुरया किजा भाजु) नं थःगु वासः पसलय् गनं मदुगु कडागु हे वासः न्याःवःगु जुयाच्वन ।
व खँ कमल दाई नं छेँय् जा नःबलय् प्रेम दाईयात कन । अनंलि वय्कः भाषाजवाः स्वयम्भुलाल दाई तच्वः जुयाः घाटय् यंकाच्वंबलय् मंगः बजारय् म्वः म्वः जुयाः मोटर ततःक्यनाच्वंबलय् कवि मदन मोहन मिश्रं मोटरया झ्यालं दुने खंगु जुयाच्वन । जितः पोहेंला पुन्हि जनबहाः जागे जुइबलय् बहनी जनबहालय् छेँय् च्वंच्वनाबलय् प्रेम दाईनं सःतके हल । जि धारमय् जःलिबि छेँय् वना ।
अबले प्रेम दाइ म्ह सुख मदयाः गनं पिहां मवंसे च्वंच्वंगु जुयाच्वन । वय्कलं उजं बिल, ‘जि भचा म्ह सुख मदु । स्वयम्भुलाल दाई मन्त ।’ (स्वयम्भुलाल दाई प्रेम दाइ स्वयां क्वकालि जूसां हनाबना कथं प्रेम दाइनं नं स्वयम्भुलाल दाइयात दाइ लितँसा तयाः सम्वोधन याइगु) जितः नालां पूथें जुल । प्रेम दाइनं बहनी जूसां जितः सच्छि वंगु नोथ छपाः बियाः ‘राजा, तुरन्त पशुपति वना वा हुँ’ धाल । जिं छुं छां मधाःसे सरासर आर्यघाटय् वना ।
दिपय् स्वयम्भुलाल दाइया म्ह छग्वारा जक ल्यं दनि । जि ख्वय् नं मफु, न्हिले नं मफु । स्वयम्भुलाल दाइ हे खःला मखुला ।
स्वयम्भुलाल दाइया मन्जुश्रीलाल नांम्ह छम्ह किजा नं दु । वय्कः नं साहित्यकार कवि खः । वय्कःया छगू सफूचा नं पिदंगु दु । न्यनाकथं वय्कः भारतय् दुबलय् रेल दुर्घटनाय् मन्त धाइ । वय्कः थौं दनिगु जूसा स्वयम्भुलाल दाइयात यक्व भाषिक व साहित्यिक तिबः दइगु जुइ । अकिं वय्कःया थः मदय्धुंकाः नेपालभाषा व साहित्या च्यूताः कयाच्वनादी । छन्हु प्रेम दाइया तःकोथाय् च्वंच्वनाबलय् वय्कलं भाषिक झसुकाः तयादी, ‘जि झापां हवाइजहाजय् च्वनाः वय्बलय् अनायास मतिइ लुइगु, छुं जुयाः थ्व प्लेन झाकाय् लाःसा जि नं मदइ । जिमि मस्तय्त नेवाः भाषाय् नुगः क्वमसाः, छु याय्गु का ..... ।’
भाषा व साहित्य थकाय्त नेपालभाषाय् श्रेष्ठ सिरपाः स्वनादीम्ह हे वय्कः खः । न्हापां स्वसः दांया सिरपाः उकें स्वसःयागु तक्मा छगू व ल्यंगु धेबालिसें दसिपौ नं बीगु यानाच्वंगु खः । दँय्दसं सिरपाः बीत धेबा तयादीगु मदुसां सिरपाः बीगु ई जुलकि वय्कः न्ह्याथाय् दुसां येँय् थ्यनेधुंकी ।
थातं धेबा तय्माल धकाः वय्कलं धेबा प्वः ज्वना वःसां वय्कःया छवाः नुगःयात लँय् हे सुं सुं व्यक्तिं स्वां हाय्के धुंकी । लिपा श्रेष्ठ सिरपाः कोष दय्केत जिं छगू, पद्मरत्न छगू व भूषणप्रसादं छगू यानाः ३गू सफू सम्पादन यानागुया ज्याला मुनाः च्वसापासायात लःल्हानाबिया । आः ला च्वसापासां नं गुलिखे मस्यु, तयाबिल थें । तर श्रेष्ठ सिरपाः मुँज्या न्ह्यानाच्वंगु खनेमदु । उकिं स्वयम्भुलाल श्रेष्ठ धयाम्ह हे म्हमसिया वनेधुंकल ।
जि ला धात्थें धाय्माल धाःसा थ्व साहित्य ख्यलय् भचा नां दुगु वय्कःयागु हे देन खः । जिगु मतकी बाखं सफूया ल्यू, ‘जि खग्रास मखु मिलाया’ सफू वय्कलं हे अय्धयागु श्रेष्ठं प्रकाशनं पिथंगु खः । लिपा ने.सं. ११०३ या श्रेष्ठ सिरपाः जिगु सफूयात हे लात । उकिं वय्कःयात जिं गबलें हे ल्वःमंके फइमखु ।
