किसि ल्वानाः घाँय् चूदँ
सुरेन्द्रभक्त श्रेष्ठ
झीगु देय् नेपाः तसकं शान्त देस खः धकाः धाइ । नेपाः बुद्धया जन्मभूमि खः । तर थौं झीगु देय् तसकं हे अशान्त व अस्थीर जुयाचवंगु दु । उकिया मू कारण धइगु हे कम्यूनिष्टया दुई तिहाईया सरकार दुगुलिं । थुकी नं अझं अन्यौल जुयाच्वंगु धइगु झीगु देसय् न्ह्यानाच्वंगु सरकारया प्रधानमन्त्री छम्ह जक दुसां नायःपिं धाःसा निम्ह दयाः नं खः । थौं थ्यंमथ्यं स्वदँ न्ह्यः दुई तिहाईया सरकार सञ्चालन याःगु इलय् छगू सम्झौता नं जूगु खः । न्यादँया सरकार न्ह्याकेगुली बच्छि बच्छि ई प्रधानमन्त्री जुइगु धकाः निम्ह नायःपिं दथुइ । तर थौं थ्व सम्झौता भंग जूगु दु । छाय्धाःसा केपी ओली हे न्यादँया सरकार खः धकाः खुम्हेसिगु कार्यदलया प्रतिवेदनं प्रष्ट याःगु दु ।
कोरोना भाइरस (कोभिड–१९)या महामारी व विषम परिस्थितिइ अर्थतन्त्र डावाँडोल जुयाच्वंगु अले आः गथे यानाः वनेगु धकाः अन्यौल जुयाच्वंगु परिस्थितिइ केपी ओली व पुष्पकमल दाहाल धाःसा मेगु छुं चिन्ता मदु, केवल थःम्हेसिनं सत्ता गथे यानाः ल्हाती लाकेगु व लाकातय्गु खँय् हे सीमित जुयाच्वंगु दु ।
२०६२÷०६३या जनआन्दोलन धुंकाः नेकपा माओवादीं गुकथं लोकप्रियता कयाः न्ह्याः वःगु खः । लिपा परिस्थिति कायम यानातय् मफइगु अवस्था वइगु खनाः नायः दाहाल चलाख जुयाः एमालेया नायः केपी ओलीलिसे ल्हाः मिलय् याःवंगु खः । थः प्रधानमन्त्री जुयाच्वंगु इलय् केपी ओलीयात मानसिक स्थिति ठीक मदु, उकिं मानसिक अस्पतालय् भर्ना जू हुँ धकाः तकं धाय्फूम्ह दाहालं थौं वयाः व हे मानसिक स्थिति ठीक मजूम्हलिसे ल्हाः मिलय् यानाः केपीया हे ल्यूल्यू वनाच्वंगु धइगु राजनीतिइ असम्भव धइगु छुं नं मदु धकाः क्यनाब्यूगु दु ।
हलिमय् हे कोभिड–१९या महामारी जुयाच्वंगु दुसा गथे यानाः संक्रमित म्हो याय्गु धइगुली विश्व न्ह्यज्यानाच्वंगु दु । झीथाय् धाःसा केपी ओलीं पार्टी कुचा याय्गु विधेयक हय्गुलिसेंया ज्याय् हे
अलमल जुयाच्वंगु दु । थुकिया हे दथुइ मेम्ह नायः दाहालं नं स्वक्वः प्यक्वः ओलीया नाडी छामय् याय्गु ज्याय् हे तक्यनाच्वंगु दु । तर थुकिया लिच्वः धाःसा अःखः पिहाँ वयाच्वंगु खनेदु । दाहालं प्रधानमन्त्री जुइगु जिगु हे पाः खः धकाः धाल कि हे दाहालयात छिगु ‘पोल’ चाय्काबी ला धकाः ख्याय्गु यानाच्वंगु खः ।
राजनीतिइ मखुगु खँ ल्हाःसां ज्यू, तर घटिया राजनीति याय्मज्यू । दाहालं नेवाः प्रदेश, ताम्सालिङ प्रदेश, मगरात प्रदेश आदि थःगु थासय् थःगु हे नामं प्रदेश दय्का बी धकाः बचं ब्यूगु खःसा लिपा वनाः ३ नं. प्रदेशयात नेवाः ताम्सालिङ प्रदेश याय्माः धकाः सः थ्वःगु इलय् सुना नं तिबः मब्यूगु धइगु हे घातक ज्या जूगु हे खः । थौं ३ नं. प्रदेशया नां ‘बागमती प्रदेश’ नामाकरण जूगु दु ।
नेपाल कम्यूनिष्ट पार्टी (नेकपा) धइगु दाहाल व ओली निम्हेसिगु जक खः कि कार्यकर्तापिनिगु नं खः धइगु न्ह्यसः ब्वलनाच्वंगु दु । यदि कार्यकर्तापिनिगु खः धकाः महसूस याय्गु खःसा निम्ह नायःपिनिगु दथुइ जक ल्वापु छाय् ले ? थ्व ल्वापुं यानाः पार्टीयात गुलि लिच्वः लानाच्वंगु दु धइगु खँय् सुनां नं च्यूताः तःगु खनेमदु ।
निदँ लिपा हाकनं चुनावय् भोट काय्त ला जनताया न्ह्यःने ख्वाः ब्वय्मानी । आः थें कोरोनां यानाः मास्क तय्माःथें उबले नं ख्वाः खनी धकाः मास्क तया वनेगु सोचय् दुगु खः कि ? मखुसा कार्यकर्तापिन्सं बिचाः याय्माःगु मखु ला ?
केपी ओली ला मेगु चुनावय् दनेमखु धकाः धयाच्वंगु दु, तर थ्व खँय् नेता कार्यकर्तापिन्सं बिचाः याय्माः कि म्वाः ? केपी ओलीं मेगु निदँय् सरकार जनताया न्ह्यःने वनाः भोट फ्वं वनेगु
अवस्थाय् थ्यंकी कि मथ्यंकी ? आःया अवस्थाय् खँल्हाय्गु खःसा ला उकथं हे लकस ब्वलनाच्वंगु दु ।
थ्व इलय् जनतां दुःख सियाच्वंगु धइगु हे झीसं भोट बियाछ्वइपिं भ्रष्ट नेतातय्गु कारणं खः । झीसं थौंतक थ्व खँय् बिचाः याय् मफुनि कि झीसं गजाःपिं नेतातय्त भोट बियाः त्याकाछ्वयागु खः धकाः । चुनाव न्ह्यः न्ह्याबलें झीगु दथुइ थ्व खँय् बहस जुइ कि झीगु हकहीत व भाय्, संस्कृति थूम्हेसित भोट बीमाः, तर चुनावय् धाःसा थुकिया अःखः बहस शुरु जुइ । झीगु हकहीत व भाय्, संस्कृति थूम्ह ब्यक्तियात मखुसें पार्टीयात त्याकेमाः धकाः चुनाव चिन्हय् भोट बी ।
झीगु थ्व हे अकर्मण्यतां यानाः थजाःपिं भ्रष्ट नेतात सरकारय् थ्यनाच्वंगु दु । उकिं झीसं भोट बीत न्हापा हे उमिगु भूमिका थुइकाः जक भोट बीमाः । मखुसा लिपा जिं त्याकाछ्वइम्ह मनू ज्या लगय् हे मजूम्ह लात धकाः कपातय् ल्हाः तयाच्वने म्वालेमाः ।
२०४६साल लिपा अर्थात एकदलीय व्यवस्था बुकाः बहुलीय व्यवस्था वय्धुंकाः कांग्रेस व कम्यूनिष्टया सरकार तःक्वःमछि हे स्वय्धुन । अथे हे, पञ्चायतयात वान्छ्वयाः हाकनं राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टीया गठबन्धन सरकार नं स्वय्धुन । आः वयाः एमाले व माओवादी छप्पँ जुयाः दय्कूगु नेपाल कम्यूनिष्ट पार्टी (नेकपा)या सरकारं नं स्वय्धुन । आः झीसं न्ह्याबले नं व हे २०४६ साल लिपा वःपिं नेतात जक स्वयाच्वनेगु ला ? आः झीसं तसकं बिचाः याय्माःगु खँ धइगु आः युवा नेतातय्त भोट बियाः न्हूगु नेतृत्वया सरकार दय्केमाःगु दु । २०४६ लिपा कांग्रेस व कम्यूनिष्टं नेवाःतय्त कुचाकुचा थलाब्यूगु दु ।
उकिं नेवाःतसें २०४६ साललिपा पार्टी धकाः ल्यूल्यू वनाच्वंगु खःसां नं आः न्हापां झी नेवाः अले तिनि पार्टी धकाः बिचाः याय्माःगु ई वय्धुंकूगु दु । नेवाःत आदिवासी खयाः नं मोफसलं वयाच्वंपिं खय् बर्मूतय्गु ल्यूल्यू कार्यकर्ता जुयाच्वंगुया लिच्वः आः झीसं फय्मालाच्वंगु दु । नेवाःत आदिवासी खयाः नं थःगु थासय् मेपिन्सं सरकार न्ह्याकाच्वंगु धइगु हे नेवाःतय्त न्हापांनिसें हे राजनीतिइ वनेमज्यू धकाः पनातःगुलिं हे खः । खस बर्मूत छप्पँ जुयाः पालंपाः सत्ता न्ह्याकाच्वंगु दुसा नेवाःतय्त स्वनिगलं विस्थापित याय्गु योजनाय् न्ह्यज्यानाच्वंगु खनेदु ।
अन्त्यय् नेवाःतसें यदि आः नं थवंथः ल्वाना राजनीतिइ वनेमज्यू धकाः पिने हे च्वनाच्वनेगु खःसा खय् बर्मूतसें झीगु न्ह्यःने हे प्याखं हुलाः हीमी चाय्काच्वनेफु । न्ह्याबलें झी नेवाःत पिने च्वनाः उमिसं भ्रष्टाचार यात, झीत सुनां नं मस्वः धकाः हालाच्वनेगु जक जुइ ।देस विकास याय्गु भाला कयाच्वंपिं देय्या निम्ह प्रमुखपिं सत्ताया लोभं देस विकास याय्गु पलेसा थजाःगु विषम परिस्थितिइ नं ल्वानाच्वंगु धइगु किसि किसि ल्वानाः घाँय् चूदँ थें जुयाच्वंगु दु ।
