२०८० चैत्र १६, शुक्रबार

कोरोना भाइरस विरुद्ध स्वंगूगु विश्वयुद्धय् झी सकलें

नृपेन्द्रलाल श्रेष्ठ
 
वंगु स्वला न्ह्यः झीगु जःलाखला देय् चीनया वुहान शहरं शुरु जूगु कोरोना भाइरस आः हलिंन्यंक हे धइथें न्यनेधुंकल । हलिन्यकं महामारीया रूपं न्यनावँवं युरोप, अमेरिका जुयाः बुलुहुँ बुलुहुँ दक्षिण एशियाली देय्यानापं हाकनं मेगु जःलाखला देय् भारतय् न संक्रमण थ्यनेधुंकल । थुगु भाइरसया सक्रमण १६२ देशय्तक्क थ्यनेधुंकल । चिचीधिकःपिं कीचातयसं आः पुरा विश्वयात हे क्वारेन्टाइनय् तयाब्यूगु दु धाःसां ज्यू ।
 
कोरोना भाइरसया कारणं थीथी देशय् न्हियान्हिथं हे मनूत संक्रमित जुयाच्वंगु दु । हलिन्यकं २ लख ७५द्वः स्वयां आपाः संक्रमित जुइधुंकूगु दु । इटालीइ जक प्यद्वः स्वयां आपाः सीधुंकूगु दु । हलिन्यकं ११द्वःत्या धइथें मनूतय्त थुगु भाइरसं शिकार यायेधुंकूगु दु ।
 
खतुं नेपाल दुने आःतक्क थुकिया संक्रमण खनेमदुनि । छम्ह संक्रमित धाःम्ह नं ल्वय् लनेधुंकल । व ल्याखं कोरोना भाइरसपाखें नेपाल आःतक्क ला सुरक्षित दनि । तर थथे धायेवं थुगु भाइरस नेपालय् दुहां हे वइमखु धइगु नं मदु । 
 
संक्रमण नेपाल दुहां वयेके मबीगु नितिं नेपाल सरकारया सुरक्षा व्यवस्था व स्वास्थ्य सेवा सम्बन्धी यक्व मेडिकल विज्ञपिन्सं सः थ्वयेका वयाच्वंगु दु । नेपालया वास्तविक स्थिति छु खः ? थ्व कोरोना भाइरस जाँचे यायेगु उपकरण व सुविधा थन उपलब्ध दु कि मदु ? संक्रमित देशं नेपालय् दुहां वयाच्वंपिं दु कि मदु ? आदि आदि थुज्वःगु थीथी शंका, ग्याःचिकु, तनाव व नकारात्मक बिचाः वयाच्वंगु खनेदु ।
 
नेपाल, चीन व भारतया दथुइ दु । कोरोना भाइरस पिहांवल चीनया वुहान शहरं । अन ला अथक मेहनत व कुतः धुंकाः आः जनजीवन सामान्य जुयावनेधुंकल तर मेगु जःलाखला देय् भारतय् धाःसा कोरोना भाइरसया प्रभाव शुरु जुया वयाच्वंगु दु ।
 
 
चीनं ला अथक कुतः व मेहनत यानाः भाइरस नियन्त्रणय् कयाच्वंगु दु । अन न्हूपिं संक्रमणया ल्याः न्हिथं कुहांवःगु दरय् दु तर इटालिइ धाःसा थहांवनाच्वंगु दु । कोरोना भाइरस नियन्त्रणया नितिं जःलाखला देय् भारतं नं फक्व कुतः यानाच्वंगु दु । भारतया प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीं राष्ट्रया नामय् सम्वोधन यासें मार्च २२ तारीखय् जनता कफ्र्युूया घोषणा यात । अन म्वायकं म्वायकं छेँय् नं पिहां मवयेत सरकारं इनाप याःगु दुुसा स्वन्हुतक्क देशय् दक्व बजाः बन्दया घोषणा नं याःगु दु ।
 
कोरोनां तःधंम्ह, चीधंम्ह, धनी, गरिव छुं नं धाइमखु । थुकिं यक्व हे नांजाःपिं मनूत नं संक्रमित जूगु दु । नांजाःगु फुटबल क्लब रियाल मड्रिडया पूर्व नायः लोरेन्जो सान्ज थ्व हे कोरोना भाइरसया हुनिं मन्त सा इटालियन फुटबल हस्ती पावलो माल्दिनीयात थुगु भाइरसया संक्रमण जुल । अथे हे, भारतया नांजाःम्ह म्येहालामि कनिका कपुरयात थुगु भाइरसया संक्रमण जूगु दु । लण्डनय् कन्र्सट यानाः लिहांवयाः लखनउलय् न छगू कन्सर्ट यायेधुंकाः बिरामी जुइवं जाँचय् याःगु इलय् पोजिटिभ खनेदुगु खः ।
 
नेपालय् आःतक कोरोना भाइरसया संक्रमण ला खनेमदुनि । तर जःलाखला देय् भारतया खुल्ला सिमानाया कारणं झी सुरक्षित दु धकाः याउँक सासः ल्हायेगु परिस्थिती नं दुगु मखु । थज्याःगु इलय् सरकारपाखें गुलिं गुलिखे ज्या यानाच्वंगु दु । गुलिखे यायेमाःगु ज्या मजूनि । तर सरकारं व मयाः थ्व मयाः धकाः झी सुम्क च्वनेगु ई नं मखु । सरकारया जक आशय् मच्वंसे झी थः हे नं सचेत जुयाः पलाः न्ह्याकेमाः । झी थः हे सचेत जुयाः सावधानी नालेगु हे आःया दक्कले बांलाःगु ज्या जुइ ।
 
कोरोना भाइरसया ग्याःचिकुया दथुइ होलि अथवा फागु पर्व तःजिक हनेगु ज्या मजुल । दक्व ब्बनेकुथि चैत्र ६ गतेनिसें बन्द जुलसा एसइइया जाँच तकं सरकारं स्थगित याःगु दु । अथेहे नेवाःतयस तःजिक हनीगु पाहाँचःर्हे जात्रा सिमित यायेगु, जनबहाःद्यःया रथ सालेगु तक दिकेत्यंगु दु । व हे कथं कुमारी माजुं घोडेजात्रा अवलोकन मयाइगु नं जूगु दु । गुलिखे देगलय् नित्य पूजा बाहेक दर्शन व सर्वसाधारणया पूजा बन्द जुइधुंकल । 
 
भाइरसया ग्याःचिकुं यक्व हे ल्याखय् मनूत स्वनिगलं पिहांवंगु दु । आःया परिस्थितीइ छखें ला थ्व बां हे लाः । न्हयगुलिं प्रदेशया मनूत थन स्वनिगलय् जक मुनाच्वंगु अवस्था व आपाः भीडभाड यायेमज्यूगु अवस्थाय् गामय् लिहांवंपिं नं कम भीडभाडय् लानाः भचा सुरक्षित जुइफइ सा स्वनिगलय् नं भीडभाड कम जुइगु बां हे लाः । 
 
सुरक्षाया उपाय नालाः सुरक्षित जुयाच्वनेगु हे थुकिं बचेजुइगु उपाय जुयाच्वंगु दु
 
झीसं न्ह्याक्व हे न्हुगु जमाना, मोडर्न लाइफस्टाइल धाःसां कोरोना भाइरसं धाःसा झीत पुलांगु हे इलय् लित यंकूगु दु । न्हापा साब्वं मदुगु इलय् खरानीं ल्हाः सिलेगु चलन दु । आः वयाः साब्वं वल । न्हापाया ई लुमंकल धाःसा छेँय् दुहांवयाकथं खरानी कयाः ल्हाःतुति बांलाक सिलेगु, ख्वाः बांलाक सिलेगु, म्हुतु कुल्ला यायेगु चलन दुगु खः । आः साब्वनं उकथं हे ल्हाःतुति सिलेगु, ख्वाः सिलेगु, म्हुतु कुल्ला यायेगु यायेमाल । न्हापा पाःल्हाः निपा ल्वाकाः ज्वजलपा यानाः नमस्कार याइगु । लिपा वयाः ह्यान्डसेक यायेगु चलन वल सा कोरोना भाइरसं हाकनं ज्वजलपा हे याकेगु यात । नयेत ल्हाः तुति सिलेगु हाकनं लुमंकाबिल । भुतुलिइ दुहांवनेत म्वः हे ल्हुयाः वनेगुलिइ स्यानिटाइजर छ्यलेगु याकल । 
 
कोरोनापाखें तापायेगु उपाय धइगु थ्व हे खः । क्वाःलः भचा भचा यानाः त्वनां तुं च्वनेगु, साब्वनं बांलाक ल्हाःतुति सिलाच्वनेगु, स्यानिटाइजर छ्यलेगु, मनूत लिसे यक्व सतिक सतिक मच्वंसे निश्चित दुरीइ च्वनेगु, भीडभाडय् आपाः मजुइगु, म्वायकं म्वायकं छेँय् नं पिहां मजुइगु, सेल्फ क्वारेन्टाइनय् च्वनेगु, सेखंमुसु वयाः १००.४ स्वयां आपाः ज्वर वःसा तुरन्त चिकित्सकलिसे सल्लाह कायेगु आदि ।
 
भाइरसया वासः दइमखु । कोरोना नं छुं ब्याक्टेरिया मखसें भाइरस जूगु कारणं थुकिया वासः आःतक नि मलूनि । आःतक्कयात सुरक्षाया उपाय नालाः सुरक्षित जुयाच्वनेगु हे थुकिं बचेजुइगु उपाय जुयाच्वंगु दु । 
 
थ्व ला जुल झीसं थम्हं ध्यान बीमाःगु खँत । सरकारपाखें थुगु भाइरस नियन्त्रणपाखे छुं पलाः न्ह्याकूगु खनेदु । नेपालय् नं थुगु कोरोना भाइरस विरुद्ध सचेतनामूलक ज्याझ्वः जुयाच्वंगु दु ।
प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीं चैत्र ७ गते राष्ट्रया नामय् सम्वोधन यासें ९ गतेनिसें दक्वं हवाइ उडान स्थगित व १० गते निसे २१ गते तकया नितिं ताःपाःगु दुरीया बस सेवा बन्द यायेगु निर्णय याःगु दु । उकिया नापं सभा, सेमिनार मयायेत इनाप यायेगुया नापं सिनेमा हल, जीमखाना लगायत २५म्ह स्वयां आपाः मनूत ममुनेत तकं धाःगु दु । थ्व छगू महत्वपूर्ण पलाः नं खःसा सुरक्षाया माध्यम नं थ्व हे जुइफु ।
 
कोरना भाइरसयात कया येँ महानगरपालिकाया कार्यपालिकाया बिशेष बैठक च्वनाः कोरोना भाइरस संक्रमण, रोकथाम अले नियन्त्रणया लागिं  १० करोड तकाया आकस्मिक कोष स्थापना नं यायेधुंकल ।
 
 
येँं महानगरपालिका जनस्वास्थ्य महाशाखा अन्तर्गत फोकल प्वाइन्टया रुपं हे घण्टा हेल्प डेस्क सञ्चालनया ज्याझ्वः तकं हःगु दु । अथेहे थीथी सञ्चारमाध्ययम व सामाजिक सन्जालमार्फत कोरोना भाइरस रोकथाम नियन्त्रणया लागिं जनचेतनामुलक सन्देश लगातार सम्प्रेषण यायेगु व याकेगु, येँ महानगरपालिका अन्तर्गत नगर व वडा स्तरीय विपद् व्यवस्थापन समितियात क्रियाशिल यायेगुु निर्णय नं उगु बैठकं याःगु दु । आःया परिस्थितीइ थुुगु निर्णय च्वछायेबहःजू हे धायेमाः 
 
कोरोना भाइरस विरुद्धया थुगु लडाईँयात स्वंगूगु विश्वयुद्ध हे धाःगु दु । थुगु विश्वयुद्धय् झी सकलें योद्धा खः । आः झी ल्वायेगु मखु, जायेगु ई खः । कोरोना खनां मग्याये तर सचेत जुइ । कोरोनाया बारे खँ ल्हाये, सरसल्लाह याये । मस्यूगु खँ सीकेगु कुतः याये । तर अथे धकाः म्वाःमदुगु हल्ला धाःसा या हे मयाये । 
 
थौंकन्हय् झीथाय् दक्व धइथें ‘कोरोनाविज्ञ’ जुइधुंकल धाःसां ज्यू । टिभी स्व, सामाजिक सञ्जालय् स्व, छुं स्यूसां मस्यूसां कोरोनाया हे विषयस खँ ल्हानाच्वंगु हे दु । समाजिक संजालय् वा गनं नं थःम्हेसिनं स्यूगु खँ जकः कनेगु याःसा बांलाइगु खः । माःगु स्वया म्वाःगु खँ कनाः छगू कथंया आतंक न्यंकेगु पक्कां बांलाःगु खँ मखु । थुकथंया गम्भिर विषयस सचेत जुइगु, कोरोनाप्रति सचेत याकेगु, जानकारी तयेत स्वयेगु बांलागु खँ खः । तर, अधिकारिक सूचं छु खः मसीक, वास्तविकतायात मल्यूसे फयगं खँ जक ल्हानाः ख्याइपिं पाखें झी सावधान जुइमाः ।