२०८० चैत्र १६, शुक्रबार

जाति व धर्मया राजनीति देसया नितिं घातक जुइ

–डि.आर. खड्गी
 
राजनीतिक पार्टीया नेतात स्वार्थी, लोभी जुयाः कर्तब्यहीन, कर्महीन जुल धाःसा पार्टीया सिद्धान्त, नीति दिशाहीनताया लँपुइ वनाच्वनी । जब नेतृत्ववर्ग हे दिशाहीनताया लँपुइ वनाच्वनी, व देसय् अराजक, अशान्ति व अब्यवस्थाया अवस्थाय् थ्यनाच्वंगु दु धइगु संकेत खः । देसया अवस्था अराजक व अब्यवस्थाय् थ्यन धइगु अर्थ खः, देसय् हत्या, हिसा, लुटपात, अपहरणया घटना तच्वः जुयाच्वंगु दु । देसय् भयावह स्थिति जुइगुया मू हुनि नं बेइमान, दलाल व अपराधी प्रबृत्तिया गुण्डातसें पार्टी कब्जा यानाच्वंगु दु धकाः याउँक अनुमान याय्फु ।
 
धर्म शास्त्रय् नं थथे धयातःगु दु, गुगु देसय् पशु स्वभावया चरित्र दुपिन्सं राजनीति यानाः पार्टी अथवा सत्ता कब्जा यानाच्वनी, अझ पशु स्वभावया चरित्र दुपिं नेतातय्त जनतातसें नं आदर यानाच्वनी, नक्कली ढोंगीतय्त विज्ञ धकाः सभाय् दुथ्याकातइ, चरित्रहीन व नैतिकहीन ब्यक्तित्वतय्त राज्यया अधिकार बियातइ, व राज्ययात विदेशी शक्तिं आक्रमण याय् म्वाय्क अथें हे ध्वस्त जुयावनी । झीगु देसय् नं चरित्रहीन व नैतिकहीनतय्गु ल्हाती सत्ता लानाच्वंगुलिं राज्य बर्बाद जुजुं वनाच्वंगु दु । अझ ला झीगु देसय् चरित्रहीन, नैतिकहीन ब्यक्तित्वपिनिगु ल्हाती सत्ता लानाच्वंगु जक मखु, विदेशी शक्तियाके राज्य सञ्चालनया रिमोट लानाच्वंगु दु । थ्व हे हुनिं छखे देसया शत्रु शक्ति चरित्रहीन, नैतिकहीन ब्यक्तित्वपिन्सं देसया हि त्वनाच्वंगु दुसा मेखे विदेशी शक्तिं देस व जनताया हि त्वनाच्वंगु दु ।
 
थौंकन्हय् समाजय् नकारात्मक शिक्षाया बोलबाला अप्वः जुयाच्वंगु खनेदु । अथे धइगु राज्य हे स्कूलनिसें उच्च तगिंतक ब्यक्तिगत स्वतन्त्रता व अधिकारया वकालतय् बः बियाच्वंगु दु । ब्यक्तिगत स्वतन्त्रता व अधिकारय् अप्वः बः बियाच्वंगु हुनिं थःगु कर्तब्य छु खः धइगु शिक्षायात गौण यानाबिल । थ्व हुनिं नं खः, समाजय् अप्वः मनूत स्वार्थी जुइगु, सुविधाभोगी जुयाच्वनीगु, म्हगस खनाच्वनीगु । लिसें धेबाया नितिं न्ह्याग्गु हे ज्या याय्त तयार जुयांच्वनीगु खः । धेबा कमय् याय्गु नं निगू तरिका दु । छगू पाय्छिकथं थःगु दिमाग छ्यलाः इमान्दारी जुयाः धेबा कमय् याय्गु खःसा मेगु मखुगुकथं धेबा कमय् याय्गु खः ।
 
विशेष यानाः थःगु देय् त्वःताः थःगु थाय्बाय् त्वःता वइपिं बंजातसें मखुगुकथं वनाः चांचां धेबा कमय् याय्त स्वयाच्वनी । अझ भारतया मूलबासीतसें अप्वः धेबा कमय् यानाच्वंगु दु । झीगु देसया अर्थतन्त्र भारतीय मूलया बञ्जातय्गु ल्हाती लानाच्वंगु कारणं नं थथे जुयाच्वंगु खः । जब विदेशी मूलं थःगु देय् त्वःताः मेगु थासय् वनाः ब्यापार याइ, स्वभाविककथं स्थानीय ब्यापारीत बिस्थापित जुइत बाध्य जुइ । छाय्धाःसा सोझापिं स्थानीय ब्यापारीत बिदेशी मूलया चतुर ब्यापारीनाप धेंधेंबल्ला याय् फइमखु । स्वनिगःया स्थानीय ब्यापारीत धमाधम पलायन जुयाच्वंगुया कारण नं थथे जुयाः हे खः ।
 
धुर्त व चतुर विदेशी मूलया मारवाडी बञ्जातसें ततःधंगु ब्यापार व उद्योग कब्जा यायां वनाच्वंगु दुसा मध्यमवर्गया नेवाःतय्गु व्यापार नं पिने जिल्लां वःपिं गैर नेवातसें राजनीति व व्यापार कब्जा याना वनाच्वंगुलिं नेवाःतय्गु ल्हाती न ब्यापार दु, न राजनीति हे । जब राजनीति, ब्यापार व मेमेगु लजगाः थःगु ल्हातिं पिहाँवनी, अवश्य नं व जातिया भविष्य दइमखु । नेवाःतय्गु अवस्था झन्झन् स्यना वनाच्वंगु थथे हे जुयाः खः ।फुक्क धइथें पिनें वयाच्वंपिं गैर नेवातसें कब्जा यायां वनाच्वंगुलिं भविष्यय् नेवाःतसें थःगु सम्पत्ति हे मीत बाध्य मजुइ धकाः धाय्मफु ।
 
 
पिने वइपिं जातित विशेष यानाः ब्यापारया नामं, लजगाःया नामं, राजनीतिया नामं स्वनिगलय् दुहाँ वइगु खः । इपिं तसकं हे स्वार्थी चतुर जुयाच्वनीगु नं स्वभाविक हे खः । छाय्धाःसा इमिके जाति, धर्म, समाज व देय्प्रति माया दइमखु । इमिगु छगू जक स्वार्थ खः, धेबा कमय् यानाः सुबिधाभोगी जुयाः जीवन हनेगु । दसूया नितिं ल्याटिन अमेरिकाया यक्व हे देसय् ब्यापारया नामं पिने वःपिं भुयूपिं अर्थात यूरोपबासीत खः । लिपा इमिसं राजनीति लागाय् वयाः देसया उच्च पदय् च्वनेत ताःलात । इमिगु ज्या छखे देसया प्राकृतिक श्रोत, सम्पत्ति लुटय् यानाः च्वनेगु खःसा मेखे स्थानीय आदिबासीतय्त शोषण यानाः झन् झन् गरीब यायां यंकल । झीगु देसय् नं ल्याटिन अमेरिकाया हालत थें जुयाच्वंगु दु । पिनें वःपिं चतुर खस बर्मूतसें नं राजनीति याय्गु शुरु यात ।
 
राजनीतिया नामं स्थानीय नेवाःतय्त हे छ्यल । आखिरय् खस बर्मू नेतात सत्ताय् तक थ्यंकेत ताःलात । खस बर्मूतय्गु ज्या हे देसयात कंगाल याय्गु, भ्रष्टाचार याय्गु जुल, उलिं जक मगानाः देसया प्राकृतिक श्रोतया सम्पत्ति दोहन यात । अझ नं धेबा कमय् यानाः अत्याधिक सम्पत्ति मुंकेगु ल्याखं भारतयात कोशी, गण्डकी व कर्णालीया लःया अधिकार बियाः भारतयात लय्ताय्कल । वया नापनापं तःधंगु कमिशन नय्गु ज्या जुल । बर्मू नेतातसें भारतया आशिर्वाद काय्गु नितिं अझ देसया भूमितकं क्वत्यःसां मखंछु यात । दसूया नितिं सुदूर पश्चिम प्रदेशया लिपुलेकयात दिल्लीइ जूगु १२गू बुदाँ सहमति याःगु इलय् भारतयात अधिकार बीधुंकूगु जुयाच्वन । थ्व हे हुनिं लिपुलेकय् भारतीय सैनिकतसें परेड म्हिताच्वंसां नं थनया फुक्क धयाथें
पार्टीया नेतातय्गु म्हुतुइ धौ फिनाच्वंगु खः । 
 
देसय् गोलमाल जुयाः जनतां दुःख कष्ट फयाच्वनेत बाध्य जुयाच्वंगु कारण सत्ताय् च्वंनिपिं स्वार्थी, लोभीया नापनापं देस व जनतायात गद्दार याइपिं नेतात सत्ताय् वंगुलिं खः । यदि भिंपिं अर्थात सकारात्मक नेतात सत्ताय् थ्यन धाःसा सही दृष्टिकोणया नापनापं योजनाबद्ध तरीकां ज्या यानाः देसयात प्रगति यायां वनाच्वनी । थौंकन्हय् दक्षिण एशियाया राजनीति हे ठीक जुयाच्वंगु खनेमदु । अथे धयागु ब्यापारया राजनीति, उच्च घरानाया परिवारया पेवा, जाति व धर्मया राजनीति जुयाच्वंगु दु । दक्षिण एशियाया जनताया मानसिकता थुकथं हे न्ह्यानाच्वंगु खनेदु ।
 
सु–सम्पत्र, खानदानी जुइ, वयात विश्वास याना वनेगु संस्कार जुया वनाच्वंगु दु । थजाःगु मानसिकता विकास जुया वनाच्वंगुलिं सही, सक्षम, विवेकवान नेतात ध्याकुनय् लाना वनाच्वन । राजनीति विज्ञतसें नं बारम्बार धाय्गु यानाच्वनी, बिचाः व चेतनाय् कमजोर जुयावन कि देस व जनताया अवस्था पाय्छि जुइमखु । झीगु देसय् नं जाति व धर्मया राजनीतिं यानाः बिचारवान, विवेकी, देसभक्त नेतात ध्याकुनय् लालां वनी । थ्व हे हुनिं देस व जनताया अवस्था कमजोर जुजुं वनाच्वंगु खः ।