थौं जेठ १९ । नेपाली जनतां पत्या हे यायेमफइगु छगू घटना जूगु दिं । हलिं हे अजुचाइकथं नेपालय् २०५८ जेठ १९ गते शुक्रबाःया दि छगू तःधंगु घटना जुल ।

गुकिइ जुजु विरेन्द्र, लानी ऐश्वर्य, युवराज दिपेन्द्र, नवयुवराज निराजन, अधिराजकुमारी श्रुतिलिसेंया १०म्हेसिया निम्ति उगु ई कठोर काल जुया वल । उगु घटनाय् जुजुया कान्छाम्ह किजा धिरेन्द्र, शान्ति, श्रद्धा, जयन्तीयात नं गोलीं कयेका स्याःगु खः । जुजु विरेन्द्रया वंश हे नाश जुइकथं जूगु उगु दरबार हत्याकाण्डया २०दँ पूवंगु दु । २०दँया ईलय् यक्वः हे मनुत सत्ताय् थ्यन तर नेपाली जनताया अतिक यम्ह जुजु विरेन्द्रया वंश हे सखाप जुइकथं जूगु हत्याकाण्ड सुना यात धैगु पत्या यायेफइगु कारण धाःसा आःतक नं जनतापिन्सं कायेपूmगु मदुनि । नेपाःया इतिहासये हे हाकुगु दिं कथं चित्रित जेठ १९ जूगु घटनाबारे आःतक नं नेपाली जनतापिन्त सन्तुष्ट जुइकथंया तथ्य पिहाँवःगु मदुनि । अथेला हत्याण्काण्ड लिपाः जुजु विरेन्द्रया माइलाम्ह किजा ज्ञानेन्द्र जुजु जुयादिल ।

तर नेपाली जनतां मनतुंकथंया घटनाया दुवालेज्या वय्कलं नं यायमफुत । सर्वाेच्च अदालतया तत्कालिन न्यायाधिश केशव प्रसाद उपाध्यायया नेतृत्वय् सभामुख तारानाथ रानाभाट दुजः दूगु उच्चस्तरीय छानविन समितिं मतिनाया वियोगय् लाम्ह युवराज दिपेन्द्रं हे उगु हत्याकाण्ड याःगु धकाः प्रतिवेदन न्ह्यब्वल तर उगु प्रतिवेदनयात नेपाली जनतां आःतक नं नालाकायेफुगु मदुनि । पुलाँम्ह जुजु ज्ञानेन्द्र बाहेक नं नेपालया कालखण्डय् दर्जनौं मनुत प्रधानमन्त्री जुया सत्ता न्ह्याकल तर सुनांन उगु हत्याकाण्डया बाँलाक्क दुवालेज्या मयात व यायेमफुत । विरेन्द्रया वंश नाश जूगु नारायणहिटी दरबारय् च्वना इतिहासया हे दकले तःधंगु हत्याकाण्डया तथ्य सार्वजनिक यायेगु आश्वासन प्रायः दक्वः नेता लिसें सांसदपिन्सं विल तर दण्डहिनताया जालीं त्वपुनातःगु नेपाली सत्तां उगु घटनायात अथेंस्तुं त्वःफिकाछ्वत गथे सलंसः मेमेगु घटना न्याय कायेमफुसें हे विलिन जुयावन ।

नेपाःमिपिनिगु नुगलय् विकासवादी, शालिन व शान्तिप्रिय जुजुकथं किपाः दुम्ह जुजु विरेन्द्र अन्तर्राष्ट्रिय जगतय् नं उत्तिकं हे ल्वकंह्वाःम जुयादि । तर उगु कल्पना हे यायेमफइगु काल रात्री लिपाः हलिंमय् हे छगू दुःखद् घटनां परिचित जुल । हलिमय् हे मजुइगु उगु वंशनासया घटनां २०दँ न्ह्यः संसार हे स्तब्ध जुल । परिस्थिति कजय् कायेया नितिं उगु काण्डय् लाना गम्भीर अवस्थाय् थ्यंम्ह युवराज दिपेन्द्रयात न्हूम्ह जुजु घोषणा तकं यायेमाःगु खः । प्रतिवेदन कथं हत्याकाण्ड दिपेन्द्र हे याःगु धकाः धाल तर ल्याम्हपिंया ल्वकंह्वाःम्ह दिपेन्द्रयात तःगु द्वपंयात सत्य जूगु सुनानं नालाकायेमफु । हत्याकाण्डया ईलय स्व. गिरिजाप्रसाद कोइराला मुलुकया प्रधानमन्त्री जुयाच्वंगु खः ।

वय्कलं बारम्बार ग्राण्डडिजाइनया संज्ञा यिबा हे च्वन । तर उगु घटनाया डिजाइन छु खः धैगु धाःसा धयामदि । उगु ग्राण्डडिजाइनया रहस्य वय्कलिसें हे तनावन । देशय् छखे संसदीय व्यवस्था विरुद्ध तच्वंगु माओवादी हिंसा चरम उत्कर्षय थ्यनाच्वंगु दु धाःसा मेखरे सिंहदरबार केन्द्रित सत्ता चरम भ्रष्टाचार, अनियमितताया कारण अलोकप्रिय जुयाच्वंगु खः । जनतापिं देशया राजनीतिप्रति तसकं निराश जुयाच्वंगु खः । शासन÷प्रशासन राज्यया ढुकुटीइ लूटया कासाय् म्हिताच्वन जुन आः तक नं कायम हे दु । थुजागु अवस्थाय् कल्पना हे याये मफइगु बज्रपात नेपाली जनतापिन्सं फयेमाल । दरबार हत्याकाण्ड न्ह्यः देशय् बहुदलीय व्यवस्थाया पुनर्वहालिया माग यासें जनआन्दोलन जुबले जनतायात शक्ति त्वतेगु कि मत्वतेगु धैगु दरबार दुने यक्वः हे बहस जुबले उदारवादी जुजु विरेन्दं जनतालिसे सत्ता साझेदार यायेगु निर्णय यानादिल । गुकिइ याना जुजुप्रति दक्व नागरिकपिनिगु सम्मान दयाच्वन ।

कटरवादी दरबारियापिं गु न हालतय् शक्ति त्वतेगु पक्षय् मदुगु ईलय् जुजु विरेन्द्र थः जनतालिसे हे सत्ता साझेदार यायेगु लँपु ल्ययादिल । २०४६ सालय् देय् कांग्रेस व कम्युनिष्टपिं छप्पं जुया याःगु आन्दोलन उत्कर्षय थ्यंबलय् जुजु विरेन्द्रयात सत्ता ल्यंकेत राष्ट्रिय सार्वभौमिकता हे म्हो जुइकथंया प्रस्ताव भारतं छ्वायहःगु दावी यानातःगु दु । उगु प्रस्ताव लिपा जुजु विरेन्द्रं थःगु देय्या सार्वभौमिकता हे मदइगु प्रस्तावय् लम्पसार जुया सत्ता ल्यंकेगु स्वयां दलया नेतापिंलिसें मिलेजुया देय्यात न्ह्याकेगु निर्णय यानादिल । आः सिबें ७६दँ न्ह्यः वि.सं. २००२ साल पुष १४ गते बौ महेन्द्र व माँ इन्द्रराज्य लक्ष्मीया कोखं न्हापांगु सन्तान कथं जन्म जुयादिम्ह विरेन्द्र वि.सं. २०२८ सालय् जुजु महेन्द्रया देहान्त लिपाः जुजु जुया नेपालय् शासन यानादिगु खः । जुजु नेतृत्वया पञ्चायती व्यवस्था १८दँ शासन यानादिम्ह वय्कलं २०५८ सालया हत्याकाण्ड न्ह्यः १२दँ संवैधानिक जुजुया रुपय् शासन यानादिगु खः ।

सकृय शासन सिबें नं संवैधानिक जुजु जूगु शासनय् वय्कया लोकप्रियता अप्वःगु खः । दलतय्सं न्ह्याकाच्वंगु शासनं जनतापिं निराश जुयाच्वंगु ईलय् वय्कलं संविधानया कुशल अभिभावकया कथं भूमिका म्हिताहे च्वंगु खः । रहस्यमयी उगु हत्याकाण्डं नेपालय् राजतन्त्र न्हनावनेगु संकेत यात । प्रजातन्त्र व राजतन्त्रया साझेदारी संवैधानिक राजतन्त्र हे नेपाःया नितिं बाँलागु लँपू जुई धैगु वीपी कोरायालाया धापू नं उगु हत्याकाण्ड लिपाः धापूखय् हे सीमित जुल । जनताया प्रतिनिधिपिन्सं शासन व राजां राज्य यायेगु धैगु सम्झौता नं अन्त्य जुल । वीरेन्द्रया वंशनास लिपाः शासन यानादिम्ह जुजु ज्ञानेन्द्रं दाजुया थासय् मच्वनेगु धासें अबु महेन्द्रया हे शासनया लँपू ल्ययादिल ।

गुकिं दल व दरबारया दथुया लुँपू अझ तापाना वन । मौका ताकेयानाच्वंपिं माओवादीं अनेकन षड्यन्त्र याना परम्परागत राज्यसत्तायात कमजोर दयेकत सफल नं जुल । नेपालय् प्रजातन्त्र व संवैधानिक राजतन्त्र स्वये मपूmपिं देश÷विदेशी पिनिगु गढजोड पाखें अन्ततः नेपालय् राजतन्त्र हे अन्त्य जुल । हलिंमय् मजुइगु थुजागु हत्याकाण्डया घटना लाना मदुपिंप्रति विचाः हायेका च्वना ।