२०८० चैत्र १६, शुक्रबार

देश रक्षकया प्रतीक पचली भैरब

– एकाराम सिं
छगू धापू दु कि नेपालय् (नेवाभूमी) ५६ लख भैरवभैरवी दु । नेपालमण्डल दुने पुलांगु नेवाः बस्ति दक्व थासय् भैरवया अस्तित्व दु । भैरवया थजाःगु महत्व दुगु कारण संरक्षणया नितिं खः । खय्त ला भैरवया छुं हे रुप मदु । हाकुगु ल्वहं, त्यप, कन्हाय् स्वां हे भैरवया प्रतीक खः ।
 
 
अथेखःसां साधारण जनताया नितिं छगू रुप न्ह्यब्वयातःगु दु । वकथं भैरव स्वय् हे ग्यानापुम्ह, ख्वाःपाः हे थपाय्पाःम्ह, स“ जिंग्रिङ्ग, ध“वा म्हुतुसिं पिने खनेदुम्ह, मिखा थथाय्ग्वम्ह कथं म्हसीका काइ । अथेजुयाः हे जुइ, मेपिं द्यःयातथें थ्व द्यःया थाय् समृद्धिया नितिं पूजा याः वनि मखु । थ्व द्यः न्यायया प्रतीक जूगूलिं माने मया धायवंतु दुःख बीम्ह द्यः मखु ।
 
 
स्वनिगःया स्वंगू हे पुलांगु राज्यया भैरव दु । कान्तिपुर महानगरया भैरव मेपिं भैरव मध्ये तसकं नांजाःम्ह भैरव ख । व खः, पचलि भैरव । पचलि बोलिचालि भाय् खःसा शुद्धगु भाय् ‘पञ्चलिङ्ग’ खः । ‘पञ्चलिङ्ग’या अर्थ न्यागू शिवया लिङ्ग खः ।
 
थन न्यागू शिवया लिङ्ग दु । शिवया संहार रुप भैरव जूगुलिं थन न्याम्ह हे भैरव दइगु स्वभाविक हे जुल । शिवपुरी गुँइ क्वय् नवलि(तुपिया) धयागु थाय् दु । नवलि धयागु नं ’नवलिङ्ग’पाखें जूगु ख“ग्वः खः । थन पिनातइगु कनाय्स्वां (कन्हेहोलस्वां—करवीर) पचलि द्यःया थाय् ‘मोहनि’बलय् छाय् हय्माः । थ्व स्वां हे कयाः मोहनी हनीपिन्सं नःलास्वां पिम्वाः । 
 
 
पचलियात जम्बुदीपेश्वर, दक्षिणेश्वर नं धाय्गु याः । कान्तिपुर, काष्ठमण्डपमहानगर, ये“देय्, नेपाल आदि नामाकरण जुइ न्ह्यः जम्बुदीप खः धइगु सीदु । जम्बुदीपया अस्तित्व आः नं दनि ।
पचलि भैरवया बारे थीथी बाखंत दु । बाखनय् छम्ह ल्यासेया मायाय् तक्यनाः लिहां वनेगु ई ल्वमंम्ह द्यःया प्रसङ्ग नं दु ।
 
 
मेगु पुलु दुने सूवंगु ख“ नं दु । द्यःत मोह, लोभ, त“ आदि छुं दइमखु । थ्व छम्ह थकु जुजुया सुलासुला ल्यासे नाप लाःवनेगु रोमान्स जक दुथ्याकातःगु खः । जुजुया शक्ति भैरवलिसे स्वाइगु जूगुलिं जुजुया ख“ द्यःयात चिकाबिल । मुल ला पुलु खः । भैरवया किपा पुलुइ हे च्वय्माः । थ्व पुलांगु चलन ख्वपय् धाःसा खने दनि ।
 
 
ये“या कान्तिपुर देशया क्वःने अर्थात् दक्षिण भेगया जनसमुदाय नं च्वयातःगु भैरव द्यःया किपा तिकेगु चलन दु । थ्व नं न्हनावने धुंकल । त्यपय् धाःसा गनगन भैरवया ख्वाःपाः च्वय्गु चलन दनि । 
 
 
पचलि भैरव राज्य शक्तिलिसे तप्यंक स्वापू दुगु तसकं पुलांगु परम्परा खः । कान्तिपुर दक्षिणी भेगया यक्व धइथें महर्जन समुदायत थन वःला तय् हे माः । वःला तइगु सुरक्षा परम्परालिसे स्वाःगु संस्कृति खः । अथेहे झिंनिद“या छक्वः पचलि भैरवया खड्गसिद्धि याइगु पुलांगु चलन दु ।
 
 
थ्व राज्यया मूलम्ह शासकलिसे खड्क हिलावुला यानाः राज्ययात शक्ति सञ्चार याइगु । थ्व परम्परा मोहनिया अन्तिम दिं कुन्हु मरुसतः (काष्ठमण्डप)या न्ह्यःने पचलि भैरवया प्रतीक दुथाय् याइ । थ्व थाय्यात “भुतिसः”नं धाय्गु याः । थुकथं पचली भैरव नेपाःया ‘देश रक्षा याइम्ह द्यः’ अर्थात ‘देशरक्षक द्यः’कथं नालातःगु दु ।