निगू गठबन्धन छाय् ?
श्रीकृष्ण महर्जन
स्थानीय तहया स्वंगू चरणया निर्वाचनया लिच्वः पिहां वयेवं हे नेपाःया राजनीतिइ छगू न्हूगु कथं धु्रविकरण जुल अले उकिं याना नेपाःया राजनीतिइ आः तक गबलें नं मजूनिगु कथं ततःधंगु दलत तकं गठबन्धन याना वनेत बाध्य जुल ।
२ नम्बर प्रदेशय् स्थानीय तकया निर्वाचनया लिच्वः कथं न्हापांगु शक्तिया रुपय् नेपाली कांग्रेस, निगूगु शक्तिया रुपय् संघीय समाजवादी फोरम नेपाल, स्वंगूगु शक्तिया रुपय् राष्ट्रिय जनता पार्टी, प्यंगूगु शक्तिया रुपय् नेकपा माओवादी केन्द्र व न्यागूगु शक्तिया रुपय् एमाले खनेदत । एमाले व माओवादी केन्द्रपाखें अनुमान याःगुसिबें नं ब्यागलं कथं चुनावया नतिजा वल ।
मेगु फुक्क प्रदेश अर्थात १, ३, ४, ५, ६ व ७ प्रदेशय् न्हापांगु शक्तिया रुपय् एमाले जूगु खःसा निगूगु शक्ति कांग्रेस अले स्वंगूगु शक्तिया रुपय् माओवादी केन्द्र स्थापित जूगु खः । तर २ नम्बर प्रदेशय् धाःसा एमाले न्यागूगु थासय् अले माओवादी केन्द्र प्यंगूगु थासय् लायेवं थ्व हे निगू दलया नेतातय्सं प्रदेशसभा व प्रतिनिधिसभाया चुनावय् तकं तालमले याना वने मफत धाःसा चुनावय् त्याकेत थाकुइगु अवस्था वइ धकाः थुइका निगू पार्टीया एकीकरणया प्रक्रिया न्ह्याकेगु नाप नापं माःगु कथंया चुनावया नितिं गठबन्धन दयेका वनेगु धकाः तकं तयारी याःगु खः ।
अथे एमाले, माओवादी केन्द्र नापं नयाँ शक्तिया दथुइ पार्टी तकं एकता यायेगु नितिं तयारी यायेगु अले चुनावय् तालमेल याना वनेगु धकाः योजना दयेका आकाझाकां मोहनी नखः क्वचाइगु अवस्थाय् नेपाःया राजनीतिइ हे तरंगित जुइगु कथंया घोषणा यायेवं नेपाली कांग्रेसयात नं चुनावी गठबन्धन दयेकेत बाध्य याना बिउगु खने दु । उकिं थ्व इलय् मूल रुपं कांग्रेसया नेतृत्वया छगू गठबन्धन अले एमाले माओवादी केन्द्रया नेतृत्वय् मेगु गठबन्धन दयेकेगु ज्या तिब्र रुपं न्ह्याकेगु ज्या तकं जूगु खने दु ।
अथे थःथःगु कथंया गठबन्धन व तालमलेया नितिं तयार याःगुया कारण धाःसा ब्यागलं ब्यागलं कथं दु । राजनीतिक दलतय्सं थःथःगु कथंया आज्जु तया वनाच्वंगु दु । अले चुनावी तालमेलया नितिं नं लगातर रुपं कुतः जुयाच्वंगु दु । उलि जक मखु चुनावया नितिं सिट इना बिइगु नापं मंकाः घोषणा पत्र दयेकेगु ज्या तकं न्ह्यानाच्वंगु अवस्था दु ।
एमालेः स्थानीय तहया झ्वलय् खुगू प्रदेशय् न्हापांगु शक्ति जूगु जूसां नं २ नम्बर प्रदेशय् धाःसा न्यागूगु शक्ति जुइत बाध्य जूगु अवस्थाय् आः प्रदेश सभा व प्रतिनिधिसभाया चुनावय् कांग्रेस व माओवादी केन्द्र गबन्धन याना वन धाःसा थःपिन्त थाकुइगु एमालेया नेतातय्गु विश्लेषण खः । उलि जक मखु स्थानीय तहया चुनावय् खुगू प्रदेशय् न्हापांगु शक्ति जूसां नं चुनाव लिपा खास हे जनप्रतिनिधितय्सं जनताया ज्या याये मफयाच्वंगु अवस्था अले नेपाःया इतिहासयात स्वल धाःसा अप्वः याना सत्तापक्षया विरुद्ध मतदान यानाच्वंगु एमालेया नेतातय्सं बांलाक्क हे थू ।
उकिं थ्व इलय् यदि थःपिन्सं नेपाःया फुक्क कम्युनिष्ट पार्टीया नेतृत्व यायेगु ज्या याये फत धाःसा तसकं बांलाइगु तायेका माओवादी केन्द्रयात ४० प्रतिशत बिइगु तकया सहमति कथं एमाले न्ह्याः वंगु खनेदु । उकिं हे एमालें माओवादी केन्द्र व नयाँ शक्तिलिसे नं एकताय प्रक्रिया न्ह्याकेगु नाप नापं चुनावया नितिं वाम पार्टीतय्गु गठबन्धन दयेकेगु ज्या न्ह्याकूगु खः ।
माओवादी केन्द्रः स्थानीय तहया चुनावया लिच्वःयात स्वल धाःसा जनतां थःपिन्त स्वंगूगु शक्तिया रुपय् जक स्वीकार याःगु अले २ नम्बर प्रदेशय् ला झन प्यंगूगु शक्तिया रुपय् जक स्वीकार याःगु नेतातय्सं खंकादिल ।
संविधान संशोधनया पक्षय् वनागु अवस्थाय् नं २ नम्बर प्रदेशया जनतां थःपिनिगु तुलनाय् कांग्रेसयात विश्वास याःगु अले मधेसवादी पार्टी धुंकाः जक थःपिन्त विश्वास याना प्यंगूगु शक्तिइ सिमित याना बिउगु नेतातय्सं बांलाक्क हे थू । थज्वःगु अवस्थाय् कांग्रेसलिसे जाना वन अर्थात गठबन्धन याना वन धाःसा स्वंगूगु शक्ति वा प्यंगूगु शक्तिया रुपय् जक स्थापित जुइफइगु अले पार्टी आन्तरिक रुपं झन झन कमजोर जुयावंगु माओवादी केन्द्रया नेतृत्वं थुइकूगु जुल ।
उकिं माओवादी केन्द्रं थ्व इलय् एमालेलिसे फत धाःसा एकीकरण हे यायेगु मफुसा गठबन्धन जक जूसां दयेका चुनावय् वनेगु नीति ज्वंगु खने दु । न्हापां ला चुनावी चिं तकं सुद्र्यः कया वनेगु धकाः तयारी याःगु खः तर अथे जुल धाःसा कन्हय् वना चुनावय् त्यानावंपिं फुक्क एमाले जुइगु अवस्थाय् थःपिनिगु अस्तित्व मदइगु जुया हे थःथःगु हे चुनाव चिं कया वनेगु अले पार्टी एकताया प्रक्रिया नं न्ह्याका वनेगु रणनीति ज्वंगु खः । थ्व छगू कथं माओवादी केन्द्रया नितिं बाध्यता जुया बिउगु दु ।
नयाँ शक्तिः संविधान जारी जुइ धुंकाः तःधंगु शक्तिया रुपय् स्थापित जुइफइ धकाः आशा याःगु नयाँ शक्ति झन झन कमजोर जुया वन । अले कयौं नेतात तप्यंक हे माओवादी केन्द्रय् वनाच्वंगु अले गुलिं गुलिं मेमेगु दलय् वनीगु अवस्था तकं खने दयावल । विशेष याना स्थानीय तहया चुनावय् छगू सशक्त शक्तिया रुपय् स्थापित जुइ मफयेवं उगु पार्टीया नेता व कार्यकर्तातय्सं भविश्ययात स्वया धमाधम पार्टी त्वःता वनेवं नेतृत्वयात संकत वयाच्वंगु खः ।
थ्व हे दथुइ एमाले व माओवादी केन्द्र एकता नापं गठबन्धन दयेका वनेगु तयारी यायेवं उकिइ नयाँ शक्तियात नं सालाकाःगु खः । नयाँ शक्तियात तसकं सकंत जुयाच्वंगु अवस्थाय् एमाले व माओवादी केन्द्र नाप एकताया प्रक्रियाय् वनेगु नाप नापं चुनावी गठबन्धन याना वनेफत धाःसा जक थःपिनिगु अस्तित्व दइगु तायेका नयाँ शक्तिया नेतृत्व न्ह्याः वंगु खः ।
नेपाली कांग्रेसः एमाले, माओवादी केन्द्र नापं नयाँ शक्ति एकताया प्रक्रियाय् वनेगु नाप नापं चुनावी गठबन्धन दयेकेगु ज्या यायेवं कांग्रेसयात तःधंगु हाथ्या वःगु उगु पार्टीया नेतातय्सं तायेकल । प्रदेशसभा व प्रतिनिधिसभाया चुनावय् तकं थःपिं याकःचा जुया ल्वात धाःसा कमजोर जुइगु उगु पार्टीया नेतातय्सं तायेकल । उलि जक मखु आः कम्युनिष्ट पार्टीत छप्पँ जुया वनीगु संभावना नं अप्वया वःगु अले कम्युनिष्ट पार्टीत एकता जुल धाःसा प्रजातान्त्रिक शक्तियात निषेध तकं याना वनेफु धकाः तयेका कांग्रेसं नं थःपिनिगु गठबन्धन दयेकेगु अभियान न्ह्याकूगु खः ।
कार्यकारी अधिकार दुम्ह राष्ट्रपतिया नारा ज्वना कम्युनिष्ट पार्टीत एकता जुया वनीगु अवस्थाय् आः संविधान व्यवस्था याःगु कथंया वने मफइगु नापं सकल प्रजातन्त्रप्रेमिपिन्त समस्या वइ धकाः कांग्रेसया नेतातय्सं तायेकादीगु खः । उकिं कम्युनिष्ट पार्टीत बाहेकया दलतय्त दुथ्याका प्रजातान्त्रिक गठबन्धन दयेकेगु कुतः याःगु खने दु । उकिं मधेसवादी पार्टीनिसें राप्रपा, राप्रपा प्रजातान्त्रिक लगायतया दलतलिसे मंकाः कथं न्ह्याः वनेगु कुतः याःगु खने दु ।
थीथी पार्टीः ससफो नेपालः संघीय समाजवादी फोरम नेपाल नं कांग्रेस नेतृत्वया गठबन्धय् नापं वनीगु संकेत खने दयावःगु दु । विशेष याना पहिचानया अधारय् प्रदेश निर्माण यायेगु सवलाय् लँपु चायेकेगु कथं संविधान संशोधन यायेत कांग्रेस तयार दुगु तर एमाले तयार मदुगु अवस्थाय् प्रजातान्त्रिक गठबन्धनलिसे उगु पार्टीया नेतात लिक्क लानावंगु खः । मूल रुपं चुनावी तालमेल याना वनेगु कथं ससफो नेपालं कुतः याःगु खने दु ।
अले थःपिं नापं तराई मधेसया नितिं राष्ट्रिय जनता पार्टीलिसे नं एकता याना वनेगु योजना दयेका ब्यागलं कथंया वार्ता न्ह्याकूगु खने दु । उकिं हे ससफो व राजपाया दथुइ छगू कथंया मंकाः मोर्चा दयेका चुनाव ल्वाइगु अवस्था ब्वलंगु दुु । इमिसं मूल रुपं तराई लागाय् थःपिन्त अप्वः सिट माः धकाः धायेगु योजना सहति वंगु खने दु । अथे हे राप्रपा नापं राप्रपा प्रजातान्त्रिक, फोरम लोकतान्त्रिकयात नं याकः याकः चुनाव ल्वाये थाकुइगु जुया गठबन्धनय् वनेत बाध्य याना बिउगु खने दु ।
मंसीर महिनाय् जुइगु प्रदेशसभा व प्रतिनिधिसभाया चुनावया नितिं थुगु कथंया गठबन्धन व एकता यायेगु ज्या जुयाच्वंगु धइगु छगू कथं स्वाभाविक हे खः । थःथःगु एजेण्डा मिलेजूगु दललिसे जाना वनेगु, कम्युनिष्ट पार्टीत जक छथाय् लाना वनीगु थ्व प्राकृतिक रुपं नं बांलाःगु हे ज्या खः धकाः तकं धायेफइगु अवस्था दु । तर थुकिं याना देय् व जनताया नितिं गुलि ज्या याये फइगु अले थज्वःगु गठबन्धन नापं एकता गबले तक जुइगु खः व धाःसा कन्हय्या दिनय् जक स्पष्ट जुइगु अवस्था दु ।
