नेपाःया पत्रकारिताया कीर्तिमानी व्यक्तित्व–पुष्करलाल श्रेष्ठ
–पुष्कर माथेमा
पत्रकारितायात हे ‘व्यापार’याःपिं वा पत्रकारिता त्वःता व्यापार याःपिं यक्वं दु तर बाँलाक्क न्ह्याना च्वंगु पुख्र्यौलि बनेज्या त्वःता पत्रकारितायात थःगु मू लजगा कथं कयेच्याःपिं म्ह्वहे जक दु । दयेकातःगु दबुलिइ प्याखं हुलीपिं यक्वं दु तर थम्हं हे दबू दयेका प्याखं हुलेत स्वइपिं म्ह्व हे जक दु । व्यावसायिक पत्रकारितायात सुथां लाक न्ह्याकेगु थःहे छगु चुनौति खः, थ्व चुनौतिपाखेँ बिस्युं वंपिं यक्वं दु तर अजाःगु चुनौतियात हे बिस्काः थःगु ख्यलय् धिसिलाक्क दने फुपिं म्ह्व हे जक दु ।
अजाःपिं ‘म्ह्व हे जक दइपिं’ मनुत मध्ये छम्ह खः’–वरिष्ठ पत्रकार पुष्करलाल श्रेष्ठ । वय्कलं पत्रकारिताया निंतिं पत्रकारिता जक यानामदी, पत्रकारिताया नामय् छगू समर्पित साधना यानादिल; हाथ्यातय् न्ह्यःने बुना मदी, हाथ्या तय्त बुका दिल; अले नेपाःया मूलधार पत्रकारिताया ख्यलय् छम्ह नेवाःया उपस्थिति धिसिलाक्क न्ह्यब्बयादिल ।
नेपालय् विशिष्टीकृत पत्रकारिताया लहर मवःनि बलय् ‘कामना’ पत्रिकापाखेँ मनोरञ्जन पत्रकारिता न्ह्याकाः साहसिक प्रयोगया श्रीगणेश यानादीम्ह लुमंकेबहःम्ह पत्रकार पुष्करलालं स्वी न्यादंया पत्रकारिताया जीवनया झ्वलय् यक्वं न्हू न्हूगु प्रयोग यानादिल । ‘कामना’सिबेँ न्ह्यःनं मनोरञ्जन विधाया पत्रिकात पिहाँ मवःगु मखु, अले ‘कामना’ या प्रकाशन लिपा नं थ्व ख्यलय् न्हू न्हूगु पत्रिका पिहाँ वयाँतुं च्वंगु दु तर न्ह्यःपिहाँवःपिं इतिहास जुइ धुंकल धाःसा ल्यू पिहाँवःपिं ‘कामना’ या नक्कल जक जुयाच्वंगु दु ।
वय्कःया पहिचान नाप हे स्वाःगु ‘कामना’पत्रिकां मनोरञ्जन पत्रकारिताय् जक छगु न्हूगु इतिहास धस्वाकूगु मखसे साज सज्जाया दृष्टिकोणं नं व पत्रिका छगु ‘ब्रेक थ्रु’खः । कलाकार अशोकमना सिंया ग्वाहालिं वय्कलं ‘कामना’य् ब्वयादीगु साजसज्जा नेपाःया पत्रकारिताया सन्दर्भय् न्हूगु प्रयोग जक मखसे छगु क्रान्ति हे धाःसा छुँ मपाः ।
अथेहे सुथय् जक अखबार पिकायेगु अभ्यास दूगु नेपाःया पत्रकारिता ख्यलय् सन्या काःइलय् पिहाँवइगु ‘महानगर’न्हिपौ पिकाना मेगु न्हूगु अभ्यास वय्कलं न्ह्याकादिल । २०५२ सालय् ‘आजको समाचारपत्र’ (लिपा नां हिला‘नेपाल समाचारपत्र’जूगु) न्हिपौ पिकानादीम्ह वय्कलं येँया नापनापं विराटनगरं नं पत्रिका छापे याना नेपाः दुनेँ नि थासं पत्रिका पिकाःम्ह न्हापांम्ह
प्रकाशक जुयादिल धाःसा न्हिपौया विदेशी संस्करण पिकायेगु झ्वलय् नं वय्क हे न्ह्यलुवाखः ।
येँया अबलय्या स्तरीय व्यापार केन्द्र विशाल बजारया साहुजिपिं गुलिं म्हस्यू, गुलिं म्हमस्यू, पुष्कर दाइ पत्रकारिताया ख्ललय् दुहाँ मझाःगु जूसा वय्कःजिगु निंतिं ‘म्हमस्यूपिं साहुजिपिं’मध्ये छम्ह हे जक जुइगु खः । तर २०४१ सालय् पिदंगु ‘कामना’पत्रिकां वय्कःयात छम्ह कर्मशील सञ्चारकर्मी कथं जितः म्हसिका बिल । भौतिक रुपं म्हमस्यूनिसां जि अबलय् हे वय्कःया प्रशंसक जुइ धुनागु खः–न्हूपहःया पत्रिकाया पिकाकः कथं, कमजोर बजारया दथुइ नं पत्रिका पिथनायात व्यावसायिकता बिइफुम्ह सञ्चार व्यवस्थापक कथं, अले ‘सगुन’उपनामं च्वइम्ह पत्रकार कथं ।
वय्क नापया न्हापांगु सम्पर्क सूत्र जुयादिल– गोरखापत्रया जिम्ह सहकर्मी आनन्दराम आचार्य । वय्कलं नं इलय् ब्वलय् ‘कामना’य् च्वयेगु यानादीगु जुयाच्वन । २०४८ सालपाखे जि नं गोरखापत्रय् मनोरञ्जन सम्बन्धी स्तम्भ च्वया च्वनागु । छन्हु वय्कलं मनोरञ्जन पत्रकारिता यायेगु खःसा ‘कामना’ नं च्वःसा ज्यूनि धकाः पुष्कर दाइ नापलाके यंकादिल । चिकंमूया अट्कोनारायण स्थानय् वय्कःया हे छेँय् छेल्ली तयातःगु ‘कामना’ या ज्याकुथी पुष्कर दाइयात दकलय् न्हापां प्रत्यक्ष म्हस्यूगु खः ।
व हे इलय् वय्कलं चार्लि च्याप्लिनया बारे छपु च्वसू च्वयेत इनाप यानादिल । वय्कः थम्हं हे च्वसूया निंतिं इनाप याना द्यूबलय् दंग जुयागु खःजि ।च्वया, मेगु हे ल्याखय् पिहाँवल । अले वय्कः थम्हं हे सःताः छपाः पत्रिका व छपाः खाम बियादिल । व खामय् निसः तका दूगु जुयाच्वन–निजी क्षेत्रया पत्रिकापाखेँ जिगु ल्हातय् लाःगु न्हापांगु पारिश्रमिक ।
दथु दथुइ इलय् व्यलय् औपचारिक अनौपचारिक नाप लायेगु जूसां वय्कःयात नजिकं म्हसीकेगु अवसर २०७० सालया पुसय्त्यनि चूलात । भारतीय राजदूतावासं अबलय् नेपाःया १३ म्ह प्रधान सम्पादकपिन्त भारतया स्वंगु शहर अमृतसर, न्हूदिल्ली व केरला चाःहिके यंकूगु । व पुचलय् मेमेपिं नापं निम्ह पुष्कर नं दुथ्यागु खः– छम्ह नेपाल समाचारपत्रया प्रधान सम्पादक पुष्कर दाइ व मेम्ह गोरखापत्रया प्रधान सम्पादकजि ।
छवाःया व सहयात्राया क्रमय् औपचारिक कथं म्हसिका तयाम्ह पुष्कर दाइयात अनौपचारिक कथं नजिकं म्हसीके दत । नेपाःया पत्रकारिता ख्यलय् न्हू न्हूगु इतिहास सिर्जना याःम्ह छम्ह सञ्चार साधकया दुने बिलिबिलि जायाच्वंगु शालिनता, करिब सच्छि देय् चाःहिलाः ब्वलंगु परिपक्वता, अले नेपालभाषा पत्रकारितायात कयाच्यूता सकतां जिं वय्कःया दुने अबलय् हे खंके खन । भचा ‘इन्ट्रोभर्ट’ स्वभावया हुनिं मेमेपिं पत्रकारत नाप उलि भ्यलेपुने मफ वय्कः, अले जि नाप हे अप्वःथेँ च्वनादीगु, जुयादीगु, खं ल्हानादीगु । जिगु निंतिं व छवाः वय्कःयात दुग्यंक म्हसीकेगु बाँलागु अवसर जुल ।
म्यागेजिन पत्रकारितां दैनिक पत्रकारिताय् प्रवेशयात थःगु महत्वाकाङ्क्षा कथं स्वीकार यानादिसेँ वय्कलं दिकेहे माःगु अवस्थाय् नं थःगु व्यावसायिक कुशलताया छ्यला तसकं थाकुक व न्हिपौयात म्वाका तयेफूगुलिं सन्तुष्टि व्यक्तयानादीगु आतकं जितः झल झल वःनि । अबलय् जिं नेपालभासाय् नं छपाः ब्रोडसिट पिकाये मफइला धकाः खं न्ह्यथनाबलय् फिसिक्क न्हिला वय्कलं धयादीगु खः–“माःगुला खःनि मफइगु नं मखु तर सुनां ग्वाहालियाई ? झी दथुइ बाँलागु ज्यायात प्रोत्साहन बीगु सिबेँ तुति सालेगु प्रवृत्ति भचा अप्वया वःगु दु ।”
वय्कःया थ्व धापलिं नेवाः समुदाययात कयाः च्यूता क्यना च्वंपिंसं आत्मसमीक्षा याये माःगु अवस्था वःगु खःला धइगु खँय् ध्यानाकर्षण याःगु जिं तायेकाः । न्हूदंया आन्दोलनय् तःदंतक वय्कलं विशेषाङ्क पिथना दिल, नेवाः गतिविधि बारे दकलय् अप्वः बुखं नेपाल समाचारपत्रय् हे पिहाँवल । नेवाः मुद्दायात मूलधारया पत्रकारिताय् यंकेगु सन्दर्भय् नेपाल समाचारपत्रया भूमिकायात गुं नं ल्याखं म्ह्व तायेके मछिं । थ्व पक्षया मूल्याङ्कन नेवाः ख्यलं याःगु दु या मदु –थ्व नं छगु समीक्षा याये माःगु खं खः ।
पत्रकारिताया ख्यलय् भराय् धंगु योगदान यानाः नं गम्भीर तर शिष्ट व सामान्य आवरणं थःयात तपुयाः जीवन हनादीम्ह कीर्तिमानी व्यक्तित्व पुष्कर दाइया यात्रा वंगु बुधबाः पूवन । मूलधारया पत्रकारिताय् छम्ह नेवाःया धिसिलागु उपस्थिति क्यनेगु झ्वलय् वय्कलं यानादीगु सङ्घर्ष व साधनापाखेँ प्रेरित जुइगु यात्रा आः झीसं न्ह्याकेमाःगु दु ।
