२०८० चैत्र १५, बिहिबार

परतन्त्रपाखे अग्रसर नेपाः

डिआर खड्गी
 
झीगु देय् निगू विशाल जःलाखःला देय् भारत व चीनय् न्हापां विदेशी साम्राज्य शक्तिं शासन यानाः जनतायात अति दुःखकष्ट बिया वनेधुंकल । भारतय् अंग्रेजी साम्राज्यं शासन यानाः भारतया अकुट सम्पत्ति लुटे यानाः जनतातय्त नं अति शोषण, दमन यानाच्वंगु खः ।
 
अथे हे चीनय् नं जापानं चीनया यक्व भूभाग कब्जा यानाः थः कतामरि शासक च्याङ्गकाइ सेकया सत्ता मजबूत याय्गुली तिबः बियाः जापानं चीनय् जनतायात उकथं हे शोषण दमन यानाच्वंगु खः । जब थ्व निगू देय्या जनता सजक सचेत जुयाः स्वतन्त्र जुल ।
 
अर्थात भारतया जनतां सन् १९४७ पाखे अंग्रेजीतय्त देशं पितिना छ्वय्त ताःलात । चीनया जनतां नं माओया नेतृत्वय् सशस्त्र संघर्ष यानाः विदेशी व स्वदेशी शत्रुयात पराजित यानाः सन् १९४९य् देशय् गणतन्त्र हयाः जनपक्षीय सरकार स्थापना याय्त ताःलात ।
 
 
निगू बिशाल देशया जनतां छक्वःया संघर्षं देशया दुश्मन शक्तियात पराजित यानाः देशभक्त नेतातय्त नेतृत्व याय्त ह्वःताः चूलात । सक्षम, विवेकी, देशभक्त नेतातय्सं देशयात प्रगति याःगु जक मखु, देशया विश्वया शक्तिशालीकथं म्हसीका बीत नं ताःलात । सकारात्मक विवेकी नेतातय्गु ल्हातय् सत्ता लानाच्वन धाःसा जनता नेतात खनाः लय्ताइगु स्वभाविक खः ।
 
 
 
 
तर विडम्बना, झीगु देशय् तःक्वःमछि हे क्रान्ति याःसां नं देशभक्ति, सक्षम, विवेकी नेतात सत्ताय् थ्यंगु जनतां अनुभव याय् मखं । थुकिया अःखः जनतायात दुःख कष्ट बीपिं नेतातय्सं देशयात अगतिइ यंकाच्वंगुलिं जनता निराश जुयाच्वन । 
 
 
दसूया नितिं राणा शासनया बिरुद्ध संघर्ष याना वःपिं नेतातय्सं देशया हीतय् ज्या मयासे देशघात ज्या यात । सन् १९५०या भारतलिसे जूगु सन्धिपाखें नं नेपाःयात बन्दी दय्केगु ज्या जुल । हाकनं मेगु देशघातक ज्या धइगु कोशी सम्झौता खः । थुगु सम्झौता यानाः नेपाःया पूर्वी भागया लःया अधिकार भारतयात बियाः पूर्वी तराई लागा संकटय् लाकेगु ज्या जुल ।
 
 
उगु ईया प्रधानमन्त्री मातृका प्रसाद कोइरालां जनतायात भ्रमय् तय्गु नितिं थथे धाल, “कोशी बाँध दय्केत नेपाः सरकारं धेबा खर्च याय् म्वाय्क हे नेपाःयात फाइदा फाइदा जुल ।” थुकथं देशघातक ज्या यानाः फूर्ति जक यात ।
 
 
हाकनं लिपा प्रजातन्त्रया मसिहा धयातःम्ह विश्वेश्वर प्रसाद कोइराला चुनावपाखें सत्ताय् वंम्ह नेपाली कांग्रेसया नेता खः । वि.सं. २०१६ सालपाखे गण्डकी सम्झौता यानाः देय्या थप लःया अधिकार भारतयात बिल । थथे नेपाःया नेता धाःपिन्सं भारतयात हीत जुइगु थःगु देशयात अहीत जुइगु ज्या यानाः नेपाःयात मछिंगु अवस्थाय् लाका वन ।
 
 
अथे हे स्वेच्छाचारी जुजुया शासन अन्त्यया लिपा बहुदलीय व्यवस्थापाखें सत्ताय् वंम्ह नेता गिरीजाप्रसाद कोइराला नं महाकाली सम्झौता यानाः सुदूरपश्चिमया लःया अधिकार भारतयात बिल ।
 
 
थुलि जक मखु, अझ भारतया ईशाराय् नेपाःया उद्योग, कल कारखाना ध्वस्त यानाः नं मगानाः आम्दानी जुयाच्वंगु संस्थानत नं धरासायी यानाः देशया अर्थतन्त्रयात ध्वस्त यानावन ।
 
 
 
अथे हे २०६२÷६३या निक्वःगु जनआन्दोलनया झ्वलय् नेतातय्सं भारतया दिल्ली दरबारय् १२गू बुँदाया सम्झौता याःगु खः । थुगु झिंनिगू बुँदाया सम्झौता जूसांनिसें भारतीय नेता व कुटनीतिकत बिना रोकटोक प्रधानमन्त्रीनिसें मेमेपिं उच्च अधिकारीतय्त तकं नाप लानाः थःगु स्वार्थ पूवंकेगु नितिं दबाब बीगु ज्या यानाच्वनी ।
 
 
थुलि जक मखु, नेपाःया न्ह्याग्गु जिल्लाय् नं भारतया अधिकारीत नं सक्रिय जुइत छुट जूवन । थुकिया अर्थ खः, नेपाःया परराष्ट्र मन्त्रालययात ‘जोकर फाल्तु’ यानाब्यूगु । धात्थें धाय्गु खःसा भारतं नेपाःयात अप्रत्यक्षकथं भुटानया स्थिति हय्त स्वःगु खः । व खँय् बुलुहुँ ताःलाना नं च्वंगु दु धाय्माः । 
 
 
 
भुटानया परराष्ट्र नीति भारतया घेरा दुने तयातःगु हुनिं भुटानलिसे स्वंगुगू विश्वनाप सम्पर्क विहिन थें जुयाच्वंगु दु । जब झीगु देशय् नं गणतन्त्र ला वल, तर भारततन्त्र थें अनुभूति जुयाच्वंगु दु । बरु न्हापा राजतन्त्रया इलय् नेपाःया स्वापू विश्वलिसे लिक्क लानाच्वंगु खः । व इलय् यूरोप, अमेरिका व एसियाया अप्वः देय्या प्रमुखपाखें नेपाः भ्रमण यानाच्वनीगु खः ।
 
 
अबले विश्वया आपालं देशय् भ्रमण यानाः छखे नेपाःया पहिचान बीत ताःलाःगु खनेदुसा मेखे विश्वया आपालं देश नेपाःया आर्थिक सुधारया नितिं ग्वाहालि बीगु ज्या नं जुयाच्वन ।
 
 
राजसंस्थाया इलय् नेपाः संयुक्त राष्ट्र संघय् निक्वःतक सुरक्षा परिषदया अस्थायी दुजः जुइत ताःलाःगुया अर्थ नेपाःया परराष्ट्र नीति ताःलाःगु खः । थौंकन्हय् ला नेपाःया गणतन्त्रय् दुहांवने धुंकाः भारतया नीतिकथं नेपाःयात स्वंगूगु विश्वय् स्वकेगु यानाच्वंगु दु, अर्थात भारतं थःपिनिगु नीतिकथं नेपाःयात थःगु अधीनय् तय्त सफल जुजुं वनाच्वंगु दु ।