२०८० चैत्र १५, बिहिबार

पुलांगु स्वरुप, मौलिकता व दिगोपनायात बः बियागु दु

अनलाथ्व त्रयोदशी ११३८ ( मे २७ २०१८ )

राजेश शाक्य, प्रदेशसभा नापं नायः काष्ठमण्डप पुनःनिर्माण समिति
 
मरुसतः । येँया मरुसतः विश्वसम्पदाया धलखय् दुथ्याःगु छगू ऐतिहासिक सम्पदा । थुगु सम्पदाया नामं हे येँया कान्तिपुर नां च्वंगु धइगु धापू नं दु । छगू हे सिमाया सिँपाखें दय्कातःगु धयातःगु थुगु सम्पदा वि.सं. २०७२ साल बैशाख १२गते ब्वःगु विनाशकारी भुखाचं तहसनहस यानाबिल ।
 
थुगु महत्वपूर्ण ऐतिहासिक सम्पदायात पुनःनिर्माण याय्गु पहल यक्व हे जूगु खःसां नं स्वदँ लिपा तिनि थुगु सम्पदाया पुनःनिर्माणया पलाः न्ह्याइगु संकेत क्यंगु दु । थ्व स्वयां न्ह्यः थुगु सम्पदा पुनःनिर्माण याय्गु नितिं जनस्तर व महानगरपालिकापाखें यक्व हे कुतः याःगु खःसां नं विवादया हुनिं थुकियात मूर्त रुप बी मफूगु अवस्था ब्वलनाच्वंगु खः । तर आः वयाः प्रदेश नं. ३ या सांसद राजेश शाक्यया अध्यक्षताय् ५१म्ह दुजः दुगु छगू काष्ठमण्डप पुनःनिर्माण समिति नीस्वंगु दु ।
 
पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्री रविन्द्र अधिकारी, महानगरपालिकाया प्रमुख विद्यासुन्दर शाक्य, उप प्रमुख हरिप्रभा खड्गी श्रेष्ठ, पुरातत्व विभागया भेषनारायण दाहाल, पर्यटन सचिवलिसेंया मुँज्यापाखें बैशाख १८ गते उगु समिति नीस्वनेगु ज्या जूगु खः ।
 
थुगु समितिइ येँ महानगरपालिका २१या वडानायः उदय चुडामणि बज्राचार्य, २०या वडानायः राजेन्द्र मानन्धर, २३या वडानायः मचाराजा महर्जन, १९या वडानायः शशिलाल श्रेष्ठ, २४या वडानायः बालकृष्ण श्रेष्ठ, २२या वडानायः चिनीकाजी महर्जनलिसें पिएस जोशी, कुलभक्त शाक्यलिसें आपालं प्रतिष्ठित ब्यक्तिपिं च्वनादीगु दुसा मरुसतःलिसे सम्बन्धित गुथिया गुथ्याःत नं दुगु समितिइ आबद्ध जुयादीगु दु ।
 
स्वदँ न्ह्यः भुखाचं दुंगु थुगु सम्पदाया पुनःनिर्माणया ज्या वइगु जेष्ठ १५ गते दुने न्ह्याकेगु कथं ज्या न्ह्याःगु समितिया नायः राजेश शाक्यं धयादीगु दु । वय्कलं थुगु ज्याया नितिं येँ महानगरपालिकाया प्रमुखपाखें नं मौखिककथं उजं बियादीधुंकूगु जानकारी बियादिल । थ्व हे झ्वलय् वंगु जेष्ठ २७, २८ व २९ गते व्यापक जनसहभागिताया दथुइ मरुसतःया सिँ ल्ह्यय्गु ज्या अर्थात सुरक्षित याय्गु ज्या न्ह्याःगु दु । थुगु पुनःनिर्माण याय्गु ज्याया नितिं पूर्वाधार तयार याय्गु, हलंज्वलं सम्बन्धी इष्टिमेट याय्गु ज्या न्ह्याःगु नं समितिया नायः राजेश शाक्यं धयादीगु दु ।
 
मरुसतः पुनःनिर्माणया नितिं थ्व स्वयां न्ह्यः नं यक्व समिति दय्केगु ज्या जूगु खः । विशेष यानाः जनस्तरं हे समिति नीस्वनाः थुगु ज्या न्ह्याकेमाः धकाः यक्व हे खँ पिहांवःगु खः । थ्व हे दथुइ थुकिया पुनःनिर्माणया नितिं अन्ततः येँ महानगरपालिकां याय्गु धकाः सार्वजनिक सूचं हे तिकाः सल्लाह सुझावया नितिं आह्वान नं याःगु खः । तर थुकियात मूर्त रुप बीगु नितिं धाःसा नकतिनि हे नीस्वंगु समितिपाखें याइगु खनेदु । थ्व स्वयां न्ह्यः समिति नीस्वनाः मरुसतःयात पुनःनिर्माण याय्गु ज्यायात कयाः धाःसा प्रदेश सांसद नापं समितिया नायः शाक्यं धाःसा पुनःनिर्माणया नितिं छगू अभियान जक जूगु धयादी ।
 
 
‘जनप्रतिनिधि मदुगु अवस्थाय् मरुसतः दय्केमाः धइगु ज्याझ्वःया सुभाय् बी हे माः । थ्व छगू कथंया अभियान जक खः ।’ शाक्यं धयादिल । वय्कलं जनस्तरं न्ह्याकूगु अभियानया नेतृत्व यानाच्वनादीम्ह बैकुण्ठ मानन्धरं छगू प्रेस विज्ञप्तिपाखें मरुसतः दय्केगु नितिं विदेशी लगानीया आवश्यकता मदुगु, मौलिक सम्पदाय् छु नं कथंया हिलाबुला मवइगुकथं दय्केमाः धकाः सुझाव बियादीगु खँ न्ह्यथनादिसें बांलाःगु सुझावयात ग्रहण यानाः थुगु ज्या पूवंकेगु खँ धयादीगु दु । वय्कःया कथं थुगु पुनःनिर्माणया ज्या ३दँ त्या दुने क्वचाय्केगु योजना दु ।
 
मरुसतःया मौलिकता नापं ऐतिहासिकतायात संरक्षण व सम्बद्र्धनया नितिं वाङमय शताब्दी पुरुष डा. सत्यमोहन जोशीया अध्यक्षताय् संरक्षक समिति नं नीस्वंगु जानकारी नायः शाक्यं बियादीगु दु । वय्कःया कथं उगु समितिइ केदारभक्त माथेमा, पुरातत्वविद् ऋद्धिबाबा प्रधान, सुवर्ण शाक्य, जनकवि दुर्गालाल श्रेष्ठ, नेवाः न्ह्यलुवा पद्मरत्न तुलाधर, मल्ल के सुन्दर, वीरेन्द्रभक्त श्रेष्ठलिसें क्षेत्र नं ६, ७, ८ व ९पाखें प्रदेशसभाय् निर्वाचित जुयादीपिं सांसदत दुथ्यानाच्वंगु दु । अथे हे विज्ञ पुचःलिसें थीथी १३गू उपसमिति नं दय्कूगु शाक्यं जानकारी बियादिल ।
 
समितिं जनस्तरपाखें हे पुनःनिर्माणया ज्या न्ह्याकेमाःगु मागकथं हे ज्या न्ह्याकेत्यंगु जानकारी बियादिसें दकलय् न्हापां अन दुगु भग्नावशेष व सिँ चीकेगु ज्या न्ह्याकूगु खःसा म्हिगः बैशाख
३१ गते क्षमापूजा यानाः पुनःनिर्माणया ज्या न्ह्याकूगु दु । 
 
थुगु सतः पुनःनिर्माण याय्गु नितिं अनुमानित बजेट गुलि जुइ धइगु खँय् नायः शाक्यं आः हे थुकियात कयाः थुलि हे बजेट माली धकाः क्वःछ्यूगु ज्या मजूनि । दकलय् न्हापां थन दुगु सिँया जाँच यानाः गुलि ज्या वइगु खः वा मखु, नापं थन दुगु हलंज्वलंयात गुलि छ्यलेफइगु खः, उकियात कयाः इष्टिमेट याय्गु ज्या न्ह्याइगु खःसा व धुंकाः जक थुकियात कयाः ज्या न्ह्याकेगु जुइ । 
 
थुकिया मौलिक स्वरुपयात कयाः यक्व हे शंका वयाच्वंगु दु । थुकियात कयाः समितिया नायः नापं सांसद शाक्यं पुलांगु स्वरुपनापं मौलिक व दिगोयात बः बियागु खँ जानकारी बियादिसें मरुसतःया पुलांगु शैली व मौलिकतायात ल्यंकातय्गु नितिं आर्किटेक्ट सुदर्शन तिवारी, सम्पदाविद् कोषप्रसाद आचार्य, दुराम युनिभर्सिटीया प्रोफेसर कलिङघमलिसेंया विज्ञ पुचः दय्काःगु नं जानकारी बियादिल ।
 
स्वदँ न्ह्यः विनाशकारी भुखाचं ऐतिहासिक मरुसतःयात पाःताः याय्धुंकाः पुरातत्व विभाग व बेलायतया स्टर्लिङ्ग विश्व विद्यालयं याःगु अनुसन्धानपाखें न्हय्गूगु शताब्दीइ दय्कूगु धकाः पुष्टि जूगु खःसा थजाःगु सम्पदा पुनःनिर्माण नितिं न्हापाथें जाःगु मौलिक अवस्थाय् हय्गु नितिं थौंकन्हय् सिँया अभाव जकं जुइगु मखुला धइगु खँय् नायः शाक्यं थौंया इलय् सिँ काय् थाकुइफु, तर याय् मफइगु मखु । थुकियात नितिं झीसं पलाः न्ह्याकेमाः ।
 
थुकियात नितिं फुक्क क्षेत्रपाखें ग्वाहालि वइगु विश्वास दुगु कनादिल । भुखाय् धुंकाः थनया सिँया नापनापं थनया पुरातात्विक हलंज्वलं संरक्षण याय्गु नितिं हनुमानध्वाखा दरबार क्षेत्रय् तय्गु ज्या जूगु खः । उकिया नितिं जनस्तरं हे थुगु ज्या याःगु खः । दकलय् न्हापां ला थनया सिँ जाँच यानाः गुलि छ्यलेफइगु खः, व लिपा जक सिँया गुलि माली धइगु खँ जुइ नापं थुकियात कयाः पहल न्ह्याकेगु जुइ । 
 
 
मरुसतः दय्केगु नितिं नक्सा पितबीगु खँय् नायः शाक्यं धयादी, ‘आःतक नक्सांकन याय्गु ज्या जूगु मदुनि । सम्पदाया मौलिकता व ऐतिहासिकतालिसें पुलांगु शैलियात कःघानाः विज्ञपिनिगु पुचःलिसे सहलह यानाः नक्सा पितबीगु जुइ । तर छुं छुं राष्ट्रिय न्हिपौपाखें पिहां हे मवःगु नक्सायात कयाः विवाद याय्गु कुतः नं यानाच्वंगु दु ।
थ्व तसकं हे बांमलाःगु ज्या खः ।’
 
 
समितिया नायः नापं प्रदेश सांसद शाक्यं झीगु सम्पदा दय्केगु नितिं झी हे जाय्माःगु नापं अपनत्व जुइकथंया ज्या जुइमाःगुलिसें छुं नं कथंया सुझाव दुगु खःसा काष्ठमण्डप पुनःनिर्माण समितियात बीत इनाप यानादिसें ‘जि प्रदेशसभाया उम्मेदवार जुयाबलय् नं झीगु ऐतिहासिक, मौलिक नापं पुरातात्विक सम्पदा मरुसतः दय्केगु जिगु प्राथमिकताय् लाःगु व थुकियात पुनःनिर्माणया नितिं प्रतिबद्धता प्वंकागु खः । आः थुगु ज्या यानातुं त्वःतेगु जुइ ।’
 
 
न्ह्यब्वःम्ह ः जुजुमान महर्जन