बनारांद्यः व हरिशयनी एकादशि
–कल्याण मित्र
हिन्दू धर्म शास्त्र व पुराणय् वर्णन यानातःकथं आषाढ शुक्ल हरिशयनी एकादशि कुन्हुनिसें कार्तिक शुक्ल हरिबोधिनी एकादशितक प्यला नारांद्यः द्यनाच्वनी हं । थ्व निगू हरिशयनी व हरिबोधिनी एकादशियात तःधंगु एकादशि नं धाय्गु याः । खय्त ला दँय्दसं २४गू एकादशि लाः वइ । अधिकमास लाइगु दँय् धाःसा निगू एकादशि तनाः मुक्कं २६गू एकादशि लाइ ।
थुपिं एकादशि मध्ये हरिशयनी एकादशि कुन्हु नारांद्यः द्यनीगु व हरिबोधिनी एकादशि कुन्हु न्ह्यलं चाय्कीगु जुयाः थ्व निगू एकादशियात तःधंगु एकादशि भाःपियाः तःजिक हनीगु खः । अले उगु हे कथं अवसं च्वनाः भक्तजनतसें अतिकं श्रद्धाभाव तयाः थुगु एकादशि हनाच्वनी ।
छगू पौराणिक बाखनय् स्वापू दुगु धारणाकथं विश्वास यानातःगु दु कि ‘यथा दे हे तथा देवे’या भावनाकथं दँय्दसं आषाढ महिनाया शुक्ल पक्षया हरिशयनी एकादशि कुन्हु भगवान विष्णु व लक्ष्मी, त्रयोदशि कुन्हु कामदेव, चतुर्दशि कुन्हु यक्षदेव, पुन्हि कुन्हु महाद्यः, प्रतिपदाय् ब्रह्मा, दुतियाय् विश्वकर्मा, तृतियाय् पार्वतीलिसें यक्व द्यःत प्यलाया नितिं द्यनी अर्थात विश्राम याइ । थथे धाय् कि दँय्दसं झिंनिलाय् प्यला थुपिं द्यःतसें निन्द्राकाल अर्थात न्ह्यः वय्कीगु ई खः । उकिं थ्व अजू चायापूगु खँ नं जुल । मेगु शास्त्रीय धारणाकथं भगवान विष्णु अर्थात नारांद्यः जक प्यलातक योग निन्द्राय् च्वनीगु खः ।
नारांद्यः योग निन्द्राय् मग्न जुयाच्वंगु जुइमा वा मेपिं द्यःतय्गु शयनकालय् च्वंगु छाय् मजुइमा, थ्व प्यलाया ई अर्थात चतुर्मासया इलय् यक्व हे मुख्यगु नखःचखः लानाच्वंगु दु । गथे कि मोहनि, स्वन्ति, गुरुपुन्हि, गथांमुगः चःह्रे, गुंला, नाग पञ्चमि, गुंपन्हि, सापारु, कृष्ण जन्माष्टमि, यँयाः पुन्हि थेंजाःगु नखःचखः लानाच्वंगु दु । थजाःगु नखःचखः व पर्वय् नारांद्यः व मेपिं द्यःत धाःसा थपाय् हाकःगु ईतक न्ह्यः वय्काच्वनीगु खःसा थ्व विश्वया सृष्टिया नियन्त्रण, पालनपोषण व सुन्तलित व्यवस्था सुनां याइगु जुइ ? थजाःगु सम्भव जुइ फइमखु, तर धार्मिकताया आधारय् द्यःतसें विश्रामय् च्वनीगु ईयात हे द्यनाच्वंगु खः धकाः ताय्काच्वंगु नं धाइ । नारांद्यः योग निन्द्राय् जक च्वनीगु खः । वास्तवय् नारांद्यः गबलें नं न्ह्यः वय्की मखु । योग निन्द्राय् विश्राम जक यानाच्वनीगु खः धकाः नं धाय्गु याः ।
वास्तवय् नारांद्यः थ्व प्यलातक पाताल लोकय् वनाः बलिराजाया लुखा पिवाः च्वं वनीगु जुयाच्वन । धाय्त ला शास्त्रय् न्ह्यथनातःकथं नारांद्यः क्षीर सागर शेषनागया शैयाय् द्यनाच्वनीगु धयातःगु दु । शेषनागया शैयाय् द्यनाच्वंसां बलिराजाया लुखा पिवाः जुयाच्वनीगु खः नं धयातःगु दु । शास्त्रय् न्ह्यथनातःकथं दैत्यराज बलिराजा अतिकं धार्मिक व दानीम्ह जुजु खः । बलिराजां दान ब्युब्युं यक्व हे दान बियाच्वंगु पूण्यया प्रभावं यानाः देवराज ईन्द्रं हे थःगु लोक त्वःतेमाःगु अवस्था वल हं । अले द्यःतय् हाहाकार जुल हं । बलिराजा ईन्द्रलोकय् वयाः ईन्द्राशनय् च्वं वइ धकाः दक्व द्यःत ग्यात खनि ।
देवराज ईन्द्रं सकल द्यःत नापं ब्वनाः नारांद्यःया थाय् वनाः प्रार्थना याःवन खनि । अले उमिसं नारांद्यःयात बलिराजायात पनेत इनाप नं यात । नारांद्यवं बामन रुप कयाः बलिराजायाके भिक्षा फ्वं वनी । बामनरुपी नारांद्यवं बलिराजायाके स्वपलाः तय्गु थाय् दुसा गाः धकाः फ्वनी । नारांद्यवं छल यानाः छ पलाखं सर्गः, निगूगु पलाखं मत्र्यलोक काइ । अले स्वंगूगु पलाः तय्गु थाय् मदय्वं बलिराजां थःगु छ्यं फयाबी । नारांद्यवं बलिराजाया छ्यनय् पलाः तय्वं बलिराजा पाताल लोकय् हे दुसुना वी । अले बलिराजां नं प्यलातक नारांद्यः थःगु लुखा पिवाः जुयाच्वनेमाःगु शर्त तइ । नारांद्यवं नं बलिराजाया शर्त पालना यानाः आषाढ शुक्ल हरिशयनी एकादशिनिसें प्यलातक द्यनाच्वनीगु व कार्तिक शुक्ल हरिबोधिनी एकादशि कुन्हु दनावइ धइगु मान्यता दु ।
थ्व हरिशयनी एकादशि कुन्हुनिसें चतुर्मास ब्रत सुरु जुइ । अथे जुयाः एकादशि कुन्हुनिसें ब्रत च्वनाः छेँय् तुलसीया मा पिनाः न्हिन्हि सुथय् लः बियाः उकिया जल त्वनेमाः ।
थ्व चतुर्मासया इलय् अर्थात आषाढ शुक्ल हरिशयनी एकादशिनिसें कार्तिक शुक्ल हरिबोधिनी एकादशि कुन्हु प्यलातक गुगुं नं कथंया मंगल व भिंगु ज्याखँ याय्मज्यू धयागु धार्मिक मान्यता दु । अथे जुयाः थ्व इलय् साइत पिहां वइमखु ।
अथे खःसां गुलिसिनं धाःसा मोहनि, नखःबलय् साइत स्वय्म्वाः धकाः इहिपाः नं याइ । तर शास्त्रया मान्यताकथं मनूतसें भिंगु व मंगल ज्याखँ याय्माल धाःसा थ्व चतुर्मास धुंकाः अर्थात हरिबोधिनी एकादशि धुंकाः सकिमिला पुन्हि लिपा जक याइ । बैदिक परम्पराकथं धाःसा सूर्य उत्तरायण जुइधुंकाः जक भिंज्या याय्माः धयातःगु दु । चतुर्मास जःछि नारांद्यःया उपासना यानाः धार्मिक परम्पराकथं नारांद्यःया महिमा पाठ याइ ।
महर्षि भारद्वाजया धापूकथं एकादशिया ब्रत च्वनीम्ह मिजं वा मिसां व कुन्हु असत्य खँ ल्हाय्गु, बारम्बार जलपान याय्गु, हिंसा याय्गु, अपवित्र जुइगु, ग्वाः ग्वय् नय्गु, वा चुलेगु, न्हिनय् द्यनेगु, मैथुन, जू म्हितेगु, चान्हय् द्यनेगु व पतित मनूतलिसे खँ ल्हाय्गु थेंजाःगु ११गू ज्याखँ त्याग याय्माः ।
आलस्य त्याग यानाः प्रसत्र जुयाः षोडषोपचारं नाराद्यःयात पुज्याय्माः । प्रत्येक प्रहरय् आरती याय्माः । वाद्यवादन, म्ये व नृत्य यानाः जाग्राम च्वनाः गीता व विष्णु सहस्र नांया पाठ याय्माः । एकादशिया छन्हु न्ह्यः दशमि कुन्हु स्नान यानाः म्ह शुद्ध यानाः चित्त नं शुद्ध यानाः न्हिया च्यागूगु ब्वय् अर्थात सूद्र्यःया जः दुबलय् हे भोजन यानाः ब्रह्मचर्यया पालन यानाः बहनी विश्राम याय्माः ।
बहनी भोजन याय् मज्यू । ब्रत कुन्हु स्नान आदि नित्यकर्म याय्धुंकाः नारांद्यःयात थथे प्रार्थना याय्माः, “हे नारांद्यः पुरुषोत्तम, केशव थौं छःपिंया प्रसत्रताया नितिं न्हि व चान्हय् नं संयम–नियमकथं जिं पालना याय् फय्मा । जिगु द्यनाच्वंगु ईन्द्रीयपाखें गुगुं नं कथंया विकलता, भोजन वा मैथुन क्रिया जू वंसां वा जिगु वाय् न्हापा हे अत्र प्यपुनाच्वंगु दुसा हे पुरुषोत्तम छःपिन्सं थ्व फुक्क खँय् क्षमा याना बिज्याहुँ ।” थथे विधिविधानकथं पूवंक एकादशिया ब्रत च्वनेमाः ।
