मातृभाषा पत्रकारिता सम्मेलनपाखें ब्यूगु सन्देश
– नृपेन्द्रलाल श्रेष्ठ
नेपाःया संचार ख्यलय् न्हापांखुसीछगू ऐतिहासिक मातृभाषा पत्रकारिता सम्मेलन नेवाः पत्रकार राष्ट्रिय दबूया ग्वसालय् नेपाल आदिवासी पत्रकार महासंघया संयोजनय् जुल । उगु सम्मेलनय् २६गू आदिवासी जनजातिया मातृभाषाया पत्रकारपिनिगुु ब्वति दुगु खः ।
नेपाःया ५९गू आदिवासी जनजाति मध्ये मातृभाषा पत्रकारिता यानाच्वंगु धइगु २६गू आदिवासी जनजाति समुदायया पत्रकारपिं जक खः । अथे मातृभाषा पत्रकारिता यानाच्वंपिं पत्रकारपिं छसिंकथं १) नेवाः, २) मगः, ३) राई, ४) तामाङ्ग, ५) लिम्बु, ६) थारु, ७) गुरुङ्ग, ८) शेर्पा, ९) बराम, १०) उराँब, ११) धिमाल, १२) माझी, १३) ताजपुरिया, १४) किसान, १५) दनुवार, १६) जिरेल, १७) सुनवार, १८) थामी, १९) ल्होमी, २०) कुमाल, २१) दराई, २२) चेपाङ, २३) बान्तवा राई, २४) मुगाल, २५) मेचे २६) राजवंशी खः । थ्व थःथःगु मातृभाषां पत्रकारिता यानादीपिं नापं गोरखापत्र न्हिपौ, रेडियो नेपाल नापं थीथी संचार माध्यमय् ज्या यानाच्वंपिं मातृभाषाया पत्रकारपिनिगु ल्याखं खः ।
नेपाःया मातृभाषाया पत्रकारितायात स्वल धाःसा आदिवासी जनजाति दुने दकलय् न्हापां नेवाः तय्सं हे याःगु खनेदु । अथे हे नेपालभाषाया पत्रकारिता हे दकलय् न्ह्यःने लानाच्वंगु दु । नेपालभाषां न्हिपौ पिहां वयाच्वंगु दुसा एफ.एम.निसें टेलिभिजन व अनलाईन तकं न्ह्याका वयाच्वंगु दु । नेपालभाषां ४६गू पत्रिका पिहां वयाच्वंगु दु ।
उगु सम्मेलनं ९३दँ न्ह्यः धर्मादित्य धर्माचार्यं नेपालभाषां दकलय् न्हापां नेपाःया आदिवासी जनजातिया मातृभाषां पत्रिका पिथनादीगुलिं वय्कःया लुमन्तिइ स्वदँ न्ह्यःनिसे नेवाः पत्रकार राष्ट्रिय दबूपाखें मातृभाषा पत्रकारिता दिवस बुद्ध जयन्तीया छन्हु न्ह्यः धर्मादित्यं कलकत्ता प्रकाशनयानादीगु ‘बुद्ध धर्म’ पिथंगु दिंयात “मातृभाषा पत्राकारिता दिवस”कथं हना वयाच्वंगु खः ।
नेपाःया संचार ख्यलय् न्यादँया दुने थःगु हे कथं म्हसीका पिब्वय्त ताःलाःगु, नेपाःया आदिवासी जनजाति पत्रकारतय्गु संगठन न्हापा आदिवासी जनजाति पत्रकार संघ जक खःसा आः नेपाल आदिवासी जनजाति पत्रकार महासंघ धकाः न्ह्यःने यंकेत महत्वपूर्ण भूमिका म्हितूगु दु ।
देय्न्यंकंया नेवाः पत्रकारतय्गु राष्ट्रिय संगठन पलिस्था जूगु न्यादँया दुने हे निगू दर्जन स्वयां अप्वः जिल्लाय् संगठन व संयोजन यानादीपिं सम्बन्धित पत्रकारपिं तयार याय्गु ज्या याःगु दुसा लिपांगु इलय् वयाः ला नेपाःया संचार जगतय् समावेशीताया सवालय् दकलय् अप्वः प्रभावकारी कथं सः तय्गु ज्या छगू कथं थुगु हे संगठनं यानाच्वंगु दु ।
नेवाः पत्रकार राष्ट्रिय दबूपाखें थुगुसी रणनीतिक रुपं तसकं महत्वपूर्णगु ज्याझ्वः कथं नेपाःया आदिवासी जनजातिया मातृभाषाया पत्रकारिता सम्मेलन याःगु जुल । दीर्घकालिन लिच्वः लाइकथंया उगु ज्याझ्वलं नेपाःया मातृभाषां पत्रकारिता यानादीम्ह न्हापांम्ह पत्रकार धइम्ह “धर्मादित्य धर्माचार्य” खः धकाः जनजातिया दथुइ स्थापित याय्त ताःलाःगु दु ।
उकिं नेपाःया मातृभाषा पत्रकारिता थौं स्वयां ९३ दँ न्ह्यः सुरु जूगु खः धकाः सकल जनजातितय्सं स्वीकार याःगु दु । अले थुगु सम्मेलनं राज्यया ध्यानाकर्षण याइगु नापं सरोकारवाला तयेत नं दबाव बीकथंया झिगू बुँदाया घोषणापत्र तकं जारी याय्त ताःलाःगु दु । उगु घोषणा पौ थुकथं दु –
१) नेपाःया संचार जगतय् आदिवासी जनजाति पत्रकारिताया न्यून उपस्थितियात नीति निर्माण तहपाखें समस्याया रुपय् आत्मसात् याय्माःगु व उकिया समाधानया नितिं बहुआयामिक सकारात्मक पहल न्ह्यःने यंकेमाःगु,
२) थौंकन्हय् गोरखापत्र न्हिपतिइ अभ्यास जुयाः वयाच्वंगु बहुभाषिक पत्रकारितायात समावेशी पत्रकारिताया छगू नमूनाकथं कयाः प्रत्येक प्रदेशया जनसंख्या, भाषा, सांस्कृतिक बाहुल्यताया आधारय् मातृभाषी संचारकःमि पिनिगु सक्रिय सहभागिता सुनिश्चित याय्माःगु लिसें सरकारी संचार माध्यमय् मातृभाषा पत्रकारिता याना वयाच्वंगु जनशक्तिया पेशागत सुनिश्चितता कायम याय्माःगु,
३) नीति निर्माण तगिमय् आदिवासी जनजाति पत्रकारपिनिगु प्रतिनिधित्व सुनिश्चित याय्माःगु,
४) नेपाली संचार माध्यमया अन्तर्वस्तुइ नेपाःया विविधता प्रतिविम्बित जुइमाःगु व उकिया नितिं समाचार कक्षय् आदिवासी जनजाति समुदायया समानुपातिक प्रतिनिधित्व जुइमाःगु,
५) गैरमातृभाषी संचार क्षेत्रय् संलग्न आदिवासी जनजाति संचारकःमिपिन्त उगु क्षेत्रय् परिचालन जुइत प्रोत्साहित व आकर्षित याय्माःगु,
६) जनजाति संचारकःमिया क्षमता विकासया नितिं माःगु ज्याझ्वःत न्ह्याकेमाःगु,
७) पत्रकारितायात समानता व सामाजिक न्याय, पहिचानया नितिं आदिवासी जनजातिं याना वयाच्वंगु आन्दोलनया अभिन्न अंगकथं आत्मसात् याय्माःगु,
८) आदिवासी जनजाति संचार पहलया नितिं विशेष सुविधा व हःपाःया व्यवस्था जुइमाःगु,
९) राज्यं समानुपातिक व समानताया आधारय् अनुदान वितरण प्रणाली लागू याय्माःगु,
१०) राज्यं राष्ट्रिय स्तरय् दँय्दसं मातृभाषा पत्रकारिता दिवसया ग्वसाः ग्वय्माःगु ।
मातृभाषा पत्रकारिताया विकासं प्रेस व अभिव्यक्ति स्वतन्त्रताया उच्चतम अभ्यास याकेगु व नेपाली पत्रकारिताया परिभाषायात व्यापकता प्रदान याइगु जूगुलिं आमसंचारय् फुक्कसिगु पहुँच सुनिश्चित याय्त च्वय् न्ह्यथना गु बुँदात कार्यान्वयनय् हय्त सम्बद्ध निकाययात आह्वान यानाच्वना धकाः नेवाः पत्रकार राष्ट्रिय दबूया नायः श्रीकृष्ण महर्जनपाखें घोषणा पौ सार्वजनिक यानादीगु खः ।
थुगु सम्मेलन मातृभाषां पत्रकारितायानाच्वंपिन्त छथाय् च्वनाः थःपिनिगु खँ तय्गु ह्वःताः चूलाःगु दु ।
थुकथंया मातृभाषाया पत्रकारिता राष्ट्रिय स्तरय् यानाः सकल मातृभाषाया पत्रकारिता यानादीपिन्त नेतृत्व याय्त नेवाः पत्रकार राष्ट्रिय दबू ताःलाःगु दु । थुकथंया नेतृत्वयात नेवाः पत्रकार तयेसं निरन्तरता बिया वनेमाः । अले नेपालभाषाया पत्रकारितायात नं ब्यवसायिक याना यंकेगु नितिं माःकथंया भूमिका म्हिते माःगु खने दु ।
