मिलापुन्ही
जीतेन्द्र विलास बज्राचार्य
पौष शुक्ल पूर्णिमा, मिलापुन्हि, तुपुन्हि स्वस्थानी बाखं कनेगु पुन्हि आदि थीथी नामं म्हसीका वयाच्वंगु थुगु पुन्हि नेवाःतय्गु महत्वं जाःगु छगू पुन्हि खः । थ्व दिनसं थाय्थासय् थःथःकथं थीथी जात्रा हनेगु, स्तोत्र ब्वनेगु, भजन याय्गु, दाफा थाय्गु आदि चलन दु । सक्वय् लच्छियंकं स्वस्थानी व्रत च्वनेगु सुरु जुइ । स्वस्थानी ब्रत च्वनेगु ‘माधवनारायण’ द्यःया ब्रत खः । अथेसां स्वस्थानी बाखनय् नारायण, ब्रह्मा, गणेश आदि द्यःपिं वःसां मुख्यतः महाद्यःया बाखं खः । छेँ छेँय् स्वस्थानी बाखं कनेगु सुरु जुइ । स्वस्थानी नेवाःतय्गु अझ धाय्गु खःसा हिन्दु धर्मालम्बीपिनिगु तःधंगु धर्म ग्रन्थ खः ।
नेपालभाषा प्रचलित लिपिं च्वयातःगु छगूयां छगू धार्मिक ग्रन्थ खः, ‘स्वस्थानी’ । धार्मिक ग्रन्थ अप्वः धइथें संस्कृत भाषां च्वयातइ । थ्व छगू जक हे नेपालभाषां च्वयातःगु जूगुलिं थ्वया महत्व यक्व दु । नेपालमण्डल नेवाःतय्सं सिर्जना याःगु थ्व ग्रन्थयात कयाः अनुसन्धान याय्फत धाःसा नेवाःतय्गु ऐतिहासिक खँत सीके फइ । न्हापान्हापा मेगु मेगु भाषां स्वस्थानी च्वयातःगु मदु ।
लिपातिनि खस नेपाली भाषा पिहां वःगु खः । संस्कृत भाषां आःतक पिहां वःगु मखंनि । बाखं कने सिधय्काः न्हिन्हि बाखंपाः धकाः हलिमलि, बदां, सिसाबुसा इनी । मचाबलय् बाखनय् ध्यान मवंसां बाखंपालय् ध्यान वं । आः वयाः वाखं कनेगु म्हो जुया वनेधुंकल । पुलांगु नेवाः भासं च्वयातःगु स्वस्थानी सफू गनं गनं दनि । सपूmयात न्हिन्हि भक्तिभावपूर्वक पुज्याइगुलिं यक्व थासय् स्यना वनेधुंकल । थ्वयात संरक्षण याय्माःगु थौंया आवश्यकता नं खः ।
पौष शुक्लपक्ष अष्टमि कुन्हु जनबाहाद्यः आय्र्यावलोकेश्वर न्हवं यानाः लंपु छायाः थ्व दिनसं दशकर्म सिधय्काः आसनय् विराजमान याकी । जनबहालय् होम यानाः अम्ब मुइकीगु चलन दु ।
रत्नकीर्ति महाविहार मखंबहालय् होम यानाः तु मुइकी । तु मुइकेगु परम्परा गबलेंनिसे सुरु जुल धकाः धाय् मफूसां थ्वया पुजाआजा स्वयबलय् यक्व पुलागु धाय्फु । बहालय् मेमेगु पुजाआजा याय्बलय् क्वाःपाद्यःया न्ह्यःनेया जोग्यसाला याइसा थ्व दिनसं अन मयासे तुयू चिभाःया उत्तरपाखे जोग्यसाला दय्काः होम याइ । होम याय्बलय् मेगु साधारणकथं हे होम याःसां भुजा स्वब्वः, तुयू मुस्या सियातःगु व दुरुकि मदय्कं मगाः ।
भुजा क्वाःपाःद्यः, आगंद्यः व तुयू चिभाःद्यःयात छाइ । तु मुइकीगु स्वःवइपिंत तुयू मुस्या सियातःगु इना बी । थ्व दिनस चिकुलाया पाय्छि दथुइ लाः वइ । मुस्या म्ह क्वाकिगु प्रोटिन दइगुलिं शरीरयात फाइदा दइगु जुल । दुरुकि धाय्वं जाकियात फ्वयाः दुरु सुकुमेल तयातःगु खः ।
नेवाःत एकाकारय् लाःगु भाषा खः । जा थुइगु जाकिं द्यः पुज्याइबलय् किगः तिनेगु धाइ । श्रीपञ्चमिबलय् मञ्जुश्री, सरस्वति द्यःया थाय् न्यागः मस्यंगु जाकि वां मथीक घुर्केगु चलन दु । थ्वयात नुगःकि धाइ । थ्व घुर्कल कि नुगः दयाः न्ह्याग्गु नं खंँ÷ज्या लुमनाच्वनी । थथे झीगु भाषाय् थाय्थासय् कि धकाः छ्यलातःगु दु । दरुकि नलधासा प्वाः सफा यानाः प्वाःया ल्वय् लाइ
व विकार यानाः नकातःगु नं कुहां वइ धाइ ।
थुकिया मू आकर्षण धइगु तु मुइकेगु खः । जोग्यशाला ३२तँ सिँ तइ । साधारणतयाः म्ह छम्ह नाघे जुइमाः । जोग्य प्यकुनय् व दथुइ ध्वजा वयकि । न्हापान्हापा तिमिलाया जः जोग्यशालाय् लात कि जक जोग्यय् मि तय्माः धाइ । आः वयाः छँ ततःजाः जूगुलिं थ्व हे सम्भव मदय्धुंकल । जोग्यय् मि च्याःलिसे थःथःम्हं हःगु तु छुइगु सुरु जुइ, पाय्छि मिले जुइक तु छुइमाः ।
मगाःसा अप्वःस्यां तु मुइ मखु । गात कि तु ज्वनाः फलय् बस्वाइ । तु मल्ता बाराथें मुइ । स्वन्तिया इलय् बारा मुइकूथें जुइ । मुइकातःगु तु नलधाःसा चिकुया मुसु वःगु लाइ धाइ । थ्व छगू मेलाय् थें स्वः वइपिं नं यक्व हे दइ ।
तेबहालय संकटाय् होम यानाः लैं मुइकेगु दुइगु चलन दनिसा ध्वाकाबहालय् नं ंलैं मुइकेगु चलन दुगु खः, तर आः वयाः ध्वाकाबहालय् मदय्धुंकल ।
थ्व दिनया शनि लच्छियंक महाद्यःया वसः पुनाः दर्शनधारीपिन्सं छेँछेँय् भिक्षा काः वइ । थ्व थौंकन्हय् खने मदय धुकल । थ्वयात माधमाहाद्यः धाइ ।
सुथन्हापां दनाः मार हालेगु अर्थात माधव नारायण धकाः हाला खुसिइ वनाः ख्वाः स्यूवनेगु अले माधव नारायण धकाः शंख पुयातुं लिहा वय्गु चलन दु । चिकुसे च्वंगुलिं दने अल्छि चाःगुलिं
दनेगु व द्यः नां काय्गु यानातःगु जुइ । येँ वतुइ मुनाः वनेगु चलन दु । अप्वः धइथें मस्त यक्व दइ । लिहां वयाः वंघलय् हलुवास्वारी नकेगु चलन दु ।
थुकथं थीथी थासय् थीथीकथंं मिलापुन्हि हना वयाच्वंगु दु ।
