मेलम्ची व लःया व्यवस्थापन
मेलम्ची, येँय् च्वंपिनिगु नितिं छगू आशा, निराश अले ख्याःयाय्गु छगू न्ह्यइपुगु खँग्वः । थुगु खँग्वलय् फुक्क खँ दुथ्यानाच्वंगुलिं हे नेतातय्सं नं थुकियात कयाः चर्चा परिचर्चा याय्त लिफः स्वइमखु । थ्व हे झ्वलय् मेलम्चीया लः मोहनि नखः न्ह्यः न्ह्याथे यानाः नं हय्माः धकाः निर्देशन बियादीम्ह खानेपानी मन्त्री बिना मगरया बचं नं सितिं वनीगु जूगु दु ।
अझं १२गू किलोमिटर सुरुङ्ग धलान याय् ल्यंदनीगु व द्रुत गतिं ज्या याःसां नं दुइृतिहाई जक क्वचाइगु खनेदुगुलिं नं मेलम्चीया लः मथ्यनीगु निश्चित जुइधुंकूगु दु । अझ लः दुहांवइगु पाइप खतं मनइगुकथंया तय्माःगुलिं थजाःगु पाइप आःतक नं जःलाखःला देय् चीनय् हे लानाच्वंगुलिं नं थुकियात अझ तिबः बियाच्वंगु दु ।
स्वनिगलय् मेलम्चीया लः वइगु धइगु दँय्दसं निश्चित हे जुयाच्वनीगु खः । तर न्ह्याबलें निराशाय् हिलीगु खः । सायद थ्व ज्या गबले पूवनीगु स्वय् परियोजनाकारतय्सं हे निश्चित याय् फयाच्वंगु मदु । तर स्वनिगःया बासिन्दातय्त धाःसा मेलम्चीया आशा क्यनेत नेतात लिचिली मखु । उकिया विकल्प स्वनिगःया हे प्राकृतिक श्रोतकथं दयाच्वंगु येँ, यल व ख्वपया लःया मुहानयात सदुपयोग याय्गु खँय् धाःसा गबलें नं च्यूताः क्यनाच्वंगु मदु ।
तर दुःखया खँ धाय्माः वा सुखया खँ, अनया स्थानीय बासिन्दातय्सं व हे लः मियाः मालामाल जुयाच्वंगु दुसा स्वनिगःबासीपिन्सं लःया अभाव पूर्ति यानाच्वंगु दु । सरकार धाःसा व हे लः सदुपयोग यानाः जनतायात राहत बीगु कुतः मयासे अझ उकी हे कर कयाः तथाकथित राजश्व अप्वय्केगु ज्याय् न्ह्यचिलाच्वंगु दु ।
स्वनिगलय् दुगु लःया मुहान विशेष यानाः येँया किपुली च्वंगु दुधपोखरी, चन्द्रागिरी नगरपालिकाया मातातीर्थ, नागार्जन नगरपालिकाया इचंगु, रानीबन, यलया गोदावरीलिसें थीथी थासय् च्वंगु मुहानया संरक्षण याय्गुया नापनापं थ्वपाखें लःया श्रोतया उचित व्यवस्थापन यानाः व्यवस्थितकथं इनाब्यूगु जूसा अझ नं स्वनिगलय् लःया हाहाकार जुइमखु जुइ । स्वनिगःया मुहान पोखरी व सुन्दरीजलया लखं हे बच्छि धइथें येँया बासिन्दातय्त लःया आपूर्ति जुयाच्वंगु दु । अथे हे मातातीर्थ, इचंगु, रानीबनय् लःया उचित व्यवस्थापन मजूगु कारणं अनया लः अथें हे सितिं वनाच्वंगु दु ।
उकियात मुंकाः व्यवस्थितकथं व्यवस्थापन याय्म पूmगुलिं उगु लागाया बासिन्दातय्सं तकं लः त्वने मखंकाः च्वना च्वनेमाःगु अवस्था दु । अले थ्व हे व्यवस्थापन याय्मफूगुलिं हे स्थानीय सरकारं नं न्ह्याबलें लःयात कयाः कपाः स्याका च्वनेमाःगु अवस्था दु । तर थुकियात गुकथं समाधान याय्फइ ? न्ह्याबलें न्हाय्कं दुने तयातःगु न्ह्यवःसा स्वय्थें व हे मेलम्चीयात हे जक पिया च्वनेगु खःला ?
अले थनया बासिन्दात न्ह्याबलें व हे लःया समस्याय् जक केन्द्रीत जुयाः थःगु सिर्जनात्मक ज्याय् गबलें हे न्ह्यचिलेम्वाःगु खःला ? थजाःगु न्ह्यसः यक्व हे ब्वलना च्वंसा नं थुकियात कयाः सही समाधान याय्गु ज्याय् धाःसा गबलें हे सहलह ब्याकेगु ज्या मजू । जनताया राहत जुइकथंया विकल्प मालेगु स्वयां नं मजुइगु ज्यायात कयाः आशा यानाः उकियात हे पियाच्वनेगु गुलितक पाय्छि जुइगु खः ? व ला इलं हे धाइ ।
