मोटरसाइकल प्रतिवन्ध – गनं वल थ्व नियम ?
- रोशन श्रेष्ठ, अमेरीका
‘मोटरसाइकल प्रतिबन्धया हल्ला सुं हू वःम्ह कर्मचारीपाखें पिहांवःगु हल्ला जुइ का ।’ छिं नं थथे हे बिचाः यानाच्वना दिया ला ? यदि खःसा छि महाभ्रमय् दु ।
मोटरसाइकल प्रतिवन्ध व सडक विस्तार
सडक तब्या यायेगु हे बिकास खः धइगु सामाजिक बिचाः दुगु खः न्हापा । अज्याःगु बिचाःयात हे क्याच यानाः लालाःथे सडक तब्या यायेबलय् बिकास याःगुया नामय् जनसमर्थन नं मुनीगु व मुलवासी बिस्थापन नं यायेदइगु, अर्थात निपां ल्हातिइ ख्येँय्ग्वः ।
थज्याःगु बिचाः दुगु खः आप्रवासी बर्मू शासकतय्के । उपिं आप्रवासी बर्मू शासकतय्सं मिडियामार्फत २४घौ हे धइथें प्रचार यात कि नियम अःखः लँ क्वत्यलाः दयेकूगु छेँत थुन ।
पुराणवाचन कलाया उपयोग यासें सोझासिधाया दिमाग हिइकूगु लिच्वः कथं नियम कथं दयेकूगु छेँत, शताव्दियौ पुलांगु छेँत, साँस्कृतिक सम्पदायात तकं डोजरं पेले यातं नं ’पाय्छि हे खः नि, सडक ला तब्या याये हे माल नि’ धासें जनता सुम्क च्वन ।
गुलिखे लोभिपापि जनतात न्ह्यःनेया छेँ दुन धाःसा थःगु छेँ ला सडक सिथय् लानाः बाः आपाः नयेखनी धइगु लोभ तयाः छेँ थुनाबीत नालिस तयेगु, डोजर हइपिन्त ग्वाहालि यायेगु तकंया ज्या याः जुल ।
बिकासया खँ ला छथाय् तये, तर स्वनिगलय् लँ तब्याकेगु व प्रायोजित बिकास कुबिकेगु ज्या राजनीतिक मुद्दा खः, भ्रमय् तक्यनादीमते, थ्व बिकास ख हे मखु ।
झीके सरकारी प्रायोजनय् न्ह्याइगु मिडिया मदुसां सामाजिक सञ्जाल ला दुनि, व हे मार्फत झीसं अन्याय यानाः सडक तब्या याये मदइगु पक्षय् सः तया हे च्वना ।
शुरुशुरुइ झीत बिकासबिरोधी धकाः सराः ब्यूपिं नं दुगु खः । तर जब आपाः धइथें जनतां वास्तविक विकास धयागु सडक जक मखु धइगु थुयावल, उबले डोजरं पेले यानाः लँ तब्या यायेत मात्ते जुयाः सडकय् पिहां वयेत आप्रवासी शासकत दं वये मफइगु अवस्था वल । जनप्रतिकारया मि च्यात धाःसा आप्रवासी शासकतय्सं न्हूगु थातथलोय् तुतिं चुइमदइगु स्थीति फयेमालीगु खतरा नं दु न्हि धइगु थुइकेमाःगु अवस्था वल ।
स्वनिगःया रैथाने नेवाःतय्त बिस्थापन याइगु नीति आप्रवासी बर्मूया नीति निर्देशनय् न्ह्याइगु खस गोर्खाली राज्यं शुरुंनिसें हे काःगु खँ इतिहासया दुग्यंगु विश्लेषणं सिद्ध जूगु खँ खः ।
नेवाः समाजं यूरोपय् औद्योगिक क्रान्ति जुइ न्ह्यः हे नेपालय् स्थापित यायेधुंकूगु औद्यौगिक उत्पादनशीलता ध्वस्त यानाः सीप व प्रविधिइ सःस्यूपिं नेवाःतय्त स्वनिगः पिने बिस्युं वनेमाःगु अवस्था वःगुलिं हे पूर्व कालिम्पोङनिसें पश्चिम धनगढीतक्क पुचः पुचलय् ब्वदलाः अनगिन्ति चिचीधंगु नेवार बस्तियागु अस्तित्व जूगु अवस्था दु ।
नेपाः गालय् च्वनाः दरबारयात ग्वाहालि यायेगु, कृषि पेशा यायेगु, राज्यसत्ताया दमनया न्ह्यःने ‘त्वमशरणम’ यायेगु, राजनीतिइ सरोकार मतयेगु मुलकट्टा टाइपया नेवाःत जक स्वनिगलय् थानाच्वंगु जुयाच्वन । तसकं म्ह्वः हे नेवाःत जक ल्यं दनि, सुनां स्वनिगः दुने पुर्खां त्वःताथकूगु चिंया ल्यून सुलाच्वंगु च्वन्ह्याःगु ज्ञानया बारे च्यूताः तइ ।
न्हापायापिं सःस्यूपिं नेवाःत गन वन ?
नेवाः सभ्यताया उगु धरोहरत अथें हे थिंग दनाच्वंगु जक मदु, बरु पुर्खातय्के दुगु अब्बल स्तरया सीप, बिज्ञान, प्रविधि, कला, ब्यवस्थापन, विकास, सम्बर्धन, प्रविधि प्रशोधन आदि अनगिन्ति पक्षया दसु जुयाः धयाच्वंगु दु, ‘का स्व, छिमि बाज्यापिन्सं थज्याःगु सम्पदा उगु इलय् दयेकाः त्वःतावंगु खः, छिपिं उकिया संरक्षण याये तकं मफुपिं हुत्तिहारा जूगु दु, थुक्क ।’
छुं दसुत बी,
दसु ल्याः १
ख्वपया लँय् अप्पां सीत जर्मनत वःबलय् इमिसं सीकाकाल कि ख्वपया इमिसं म्हूगु लँय् न्हापा अनुमान याःगु थुज्वःगु सामान्य कथंया लँ मखूगु जुयाच्वन । लँ दयेकेत अनेकौ प्रविधित दु ।
रोमनतय्सं २४००दँ न्ह्यः यूरोपय् बिकास याःगु प्रविधिइ लँया क्वय् न्हापा जग स्वनी व उकिया द्यःने आवश्यकता कथं तगिं तगिं तना यंकु यंकुं च्वय्या तगिं कडा दयेकी । उगु प्रविधियात च्वन्ह्याकुसें १६गूगु शताव्दीपाखे यूरोपय् सबस्ट्रेट लेयर दयेकेगु प्रविधियात लित । थज्याःगु प्रविधियूक्त लँत आपाः टिकाउ जुइ ।
ख्वपया लँया क्वय् नं कथं कथंया तगिं दयेकातःगु लुल । अझ अजूचायापूगु ला, उगु तगिमय् मिले यानाः तयातःगु फि जायेकातःगु लःधः तकं दुगु जुयाच्वन । थुकिं लँया च्वं रसे जुयावंगु लःयात लँया क्वं चीकाः तापाक छ्वयाबीगु जुयाच्वन ।
थज्याःगु प्रविधिया हुनिं लँ दुसुना मवनीगु, ध्याचः मदइगु व ताः ई तकं नं मर्मत मयाःसां ज्यूगु जुयाच्वन । उगु तगिंत तयेधुंकाः च्वय्या सतहलय् चिकं अप्पा इन्टरलक जुइगु कथं बेक्वयेकाः बेक्वयेकाः तइ ।
घनत्वय् उगु चिकंअप्पा मेगु सामान्य अप्पा स्वयां डेढि धइथें आपाः जुइ, व प्यदुगं आपाः बल्लाइ लिसें टिकाउ जुइ । जब व दक्वं रहस्यत खन, उकिं जर्मन प्राविधिक हे अजू चाल ।
समकालीन इलय् यूरोपय् तकं मदुगु उन्नत प्रविधि व बुद्धि छ्यलाः दयेकातःगु सबस्ट्रेट लेयरत दुगु लँ दुगु जुयाच्वन नेपालय् ।
झण्डै २द्वः दँया परिष्करण व विकास धुंकाः यूरोपं टाँगा, गाडा थुज्वःगु ज्वलंत न्ह्याकेबलय् मस्यनीगु लँ दयेकेफुगु खः । थुखे स्वनिगःया नेवाःतय्सं दयेकूगु लँय् अज्याःगु टाँगा, गाडा स्वयां यक्व हे गुणा झ्यातूगु रथ ब्वाकूसां मस्यनीगु लँ दयेकेधुंकूगु खः । प्रविधियूक्त लँ धयागु आपाः टिकाउ जुइ ।
दसु ल्याः २
भुखाचं दुंगु देगःत पुनर्निर्माणय् ग्वाहालि यायेत वःपिं जापानी आर्किटेक्ट नं नेवाः सीप खनाः अजू चाल, जब कलात्मक काष्ठकलां जाःगु झ्याःया सिँया ल्युने पाखे दुनेया ब्वय् कोडत कियातःगु खन । उगु कोडयात म्हसीकाः कुचा कुचा स्वानाः झ्याः दयेकीगु जुयाच्वन नेवा:तय् ।
दुंगु थासं मुनाः हाकनं दयेकेत नं कोड कथं गुगु भाग तनाच्वंगु दु, सीका कायेफइगु जुयाच्वन । अज्याःगु हे कथंया प्रविधि आःया आधुनिक जमानाय् मास म्यानुफ्याक्चरीङ याइगु एसेम्बली लाइन इन्डस्ट्रीइ छ्यली, गुकिया बिकास पश्चिमा संसारय् १९गूगु शताव्दिपाखे बल्ल जुल । तर नेपालय् धाःसा १७गूगु शताव्दीया देगः व छेँय् हे उकथं यानातःगु खनेदत ।
धायेबलय्, न्हापा छ्यःगु उगु च्वन्ह्याःगु प्रविधि व सीप ज्ञान सःपिं स्यूपिं नेवाःत गन वन ले ? छेँ स्वयां आपाः देगः दयेकेफुपिं थनया रैथानेत गन थ्यन ले ? मनूया ल्याः स्वयां आपाः ल्वँहया मुर्ति कीफुपिं कःमित गन तन ले ?
पुलांपिं नेवाःतय् रहस्यमय पलायनय्
निश्चित रुपं इमित या त लिनाछ्वत, या त महाल्वचं सिधयेकाछ्वत । अर्थात, गनं दस्तावेजीकरण मजूगु छगू रहस्यमय पलायन, अथवा बिस्थापनया सिलसिलाया चिं झीसं थुकथं खंकेफइ ।
नेपालया कुंकुलामय् तकं न्यनाः च्वनाच्वंपिं, ३०/४०दँ न्ह्यःतक्क म्वानाच्वंगु दनिपिं ज्याथः नेवाःत, चाहे इपिं इलामया जुइमा वा धनगढीया – इपिं सकलें नेपालभाषा ल्हाये सःपिं खः, उपिं सकसिनं स्वनिगलय् थःगु पुख्र्यौली थाय् थ्व खः, थ्व त्वालय् खः धायेफुपिं खः, इपिं सकस्यां थःगु दिगुद्यः थनथाय् दु धकाः स्यू ।
अर्थात इमिगु धापू स्मरणश्रुतिपाखें करीव १५०/२०० दँया अन्तरालय् जक हे इमि बाय् हिलेमाःगु खः धइगु थुइके थाकु मजू ।
वंगु दिनय् जूगु नेवाः बिस्थापनया आज्जु नेपालया शासन सत्ताय् खस–गोर्खालीतय्सं अकण्टक नियन्त्रण यायेगु खः । तर आः करीब ३०/४०दँ दुने तच्वयेकूगु रैथाने बिस्थापन अले आप्रवासी केन्द्रिकरणया पक्ष धाःसा बिस्कं कथंया दु ।
कन्सपिरेसीया जालय् स्वनिगः
करीब ६दँ न्ह्यः छम्ह पासां धाःगु खः, स्वनिगःया जःखःयात केन्द्रीत यानाः करीब २ करोड जनसंख्या दइगु छगू बिशाल मेघामेट्रो सिटि दयेकेगु योजना दु । अर्थात नेपालया दक्वं धइथें जनसंख्या येँय् मुंकेगु ग्वसाः दु । थ्व योजना सुयागु, छाय्, गुकथं व गबले धइगु खँ कन्सपिरेसि थ्यौरी थें हे खः ।
उकिं आपाः डिटेलय् वने पायछि मजुइला । तर थुलि खँ सीकादिसँ, धादिङ नौबेसी पूर्व व पन्ति पश्चिमया क्षेत्र कःघाइगु कथं नेपालया पूर्व पश्चिमया दक्वं जनसंख्या केन्द्रीत यायेगु व थुखेपाखे ल्ह्ययेगु छगू वृहद योजना दु दु अवश्य दु ।
आः छिं न्यनाच्वनादीगु स्मार्ट सिटि वा मेट्रो रेल, मोनो रेल वा फास्ट ट्राय्क, थ्व दक्वं खँ हठात व लहडया भरय् दंगु विषयवस्तु ख हे मखु ।
मेगामेट्रो सिटी योजना मुताविक गांगामय् ‘येँयात म्हगसया शहर दयेकेगु, गांगामय् तनाव, अशान्ति, अभाव, अब्यवस्थाया लकस ब्वलंकाः मनूतय्त येँय् लिनाहयेगु, गांगामं जुलुस यायेत, अभियान यायेत, चाःह्यू वनेगु’ धासें मनूत येँय् हयेगु व लिहां वनेगु इलय् अलपत्र यानाः त्वःताः हे जूसां येँय् थायेत बाध्य दयेकेगु, अनेकौ अनेकौ नामय् येँ केन्द्रित आप्रवासन प्रायोजन यायेगु नीतित कार्यान्वयन जुयाच्वंगु दु ।
कमल थापां छकः ला म्हुतु तछ्यानाः हे धाःगु दु, ‘बाबुरामजी महान खः, झीसं ३०दं यायेमफूगु ज्या वय्कलं चीहाकःगु इलं हे यानाः क्यनाबिल ।’
छु यानादिल ले वय्कलं अज्याःगु ? माओबादी आन्दोलन उत्कर्षय् थ्यंकाः गांया मनूत येँय् लिना हयादिल, येँय् डोजर चलेयात । थथे थथे हे मखुला ?
मखु धइगु खःसा कमल थापापिन्सं ३०दँ बिकाः यायेमफूगु मेगु छु ज्या जुइफइ गुगु बाबुरामं चीहाकःगु इलय् यानाः क्यंगु दु ? थ्व छिं थम्हं हे दुवालाः बिचाः यानास्वयेगु विषय खः ।
स्पष्ट दु, लिपांगु इलय् तराइ मधेशपाखें नं अकल्पनिय आप्रवासन येँ केन्द्रीत जुयाच्वंगु दु । छिं वंगु ५०दँया जनसंख्या तथ्याङक जक स्वयादिसँ ले, गुगु इलय् गुखेपाखें आप्रवासनया चाप अप्वल, आप्रवासनया चाप अप्वःगुलिसें येँयात गुकथं परिवर्तन यानायंकल, येँय् हे जक दक्वं पूर्वाधारत छाय् मुनायंकल, यमितय्गु स्वामित्वं बुँ स्वहायेकेत गुकथं थनया वासिन्दायात बुँ मी हे माःगु अवस्थापाखे घ्वानायंकल, बुँ मीगु कानूनी जटीलतात गुकथं चीकल, थ्व दक्वं दक्वंया मूल्यांकन यायेधुंकाः वस्तुस्थीति यच्चुयावइ ।
लुमंकेबहःजू, आः नं स्मार्ट सिटी व स्याटेलाइ सिटीया नामय् लखौं रोपनी बुँ न्यायेमीगुलिइ प्रतिवन्ध तयाः थप आप्रवासीत च्वनेगु थाय् दयेकेगु योजनात न्ह्याना हे च्वंगु दु । दुनेया चक्रपथ २७ किलोमिटर दयेकेधुंकाः स्वनिगलय् जनघनत्व १०दुगं थकायेत ताःलात, आः बाह्य चक्रपथ धकाः अझ करीब ६० किलोमिटर दयेकेधुंकाः गुलि मनूत मुंकीगु खः, व अनुमानया विषय जक खः ।
छगू गम्भीर न्ह्यसः
थुकथं दक्वफुक्व नेपाःमि मनूत येँय् ल्ह्ययेगुया आज्जु छु खः ले ?
थ्व नं ल्वःमंकाःदीमते कि, पूर्व पश्चिम उत्तर दक्षिणया मनूत येँ केन्द्रीत यायेगु धइगु, मेगु खँग्वलय् धायेगु खःसा, उपिं थः हे आः च्वनाच्वंगु थाय् खाली दयेका यंकाच्वंगु नं खः ।
स्वयादिसँ, यक्व हे थासय् थौंकन्हय् सिथं यंकीबलय् सनाः वनेत मनूत दइमखु । आपत बिपतय् ग्वाहालि फ्वनेत मनू दइमखु । बुँ पालेत मनू मदयाः बुँया चा ल्वहँ जुया वनाच्वनागु न्ह्याथासं नं खंकेफइ ।
आः धयादी, ल्याय्म्हत देशं पिहांवंगुलिं थथे जूगु खः । व नं खः ।
तर देशं पिहांवंपिं आपाःथे ल्याय्म्हत ४०दँ पुलेधुंकाः धमाधम लिहां वइ, उपिं लिहांवयाः गांपाखे वनीमखु, बरु येँय् चाःचाःहिलाजुइ । जिगु त्वाः जःखः जिं दर्जनौ धइथेंया ल्याखय् ४०दँ पुलेधुंकूपिं साउदी रिटन्र्स खं, सु थःगु गामय् लिहांमवंसे येँय् हे तुं म्हुइगु वा निर्माणया ज्या आदि यानाः जीवन हनाच्वंगु दु ।
जनसंख्याया तथ्याङ्कय् उपिं स्वनिगःबासिया रुपं गणना मजुइफु, तर इमिगु बसोबास येँ हे खः । थ्व थौंया वास्तविकता मखुला ?
खँ मेखे बाः वन, मू न्ह्यसःपाखे वये
जब मोटर साइकलय् प्रतिबन्ध जुइ, व धुंकाः छु जुइ ? या त छि न्यासि वनेमाली, या त साइकल वा ट्याक्सी वा कार वा बस वा माइक्रो आदिया बः कायेमाली ।
थुकिं छेँखा छेँखापतिं निजी कार तयेगु धेंधें बल्लाः हे जुइ । शहरी बुर्जुवात खूब कर्पिपिनिगु नक्कल यायेसःपिं खः । 'जिमि दक्वं पासापिं कार गइपिं व जिके कार मन्त धाःसा ला मछालापुस्से च्वनी ।' छेँ बरः तयाः जूसां, पार्किङ यायेगु थाय् मदुसां, कार छगः ला न्ह्याथाय् यानाःसां न्याये धइगु लहर वइ ।
कार मीपिं ब्यापारीतय्गु संस्थां नं धेबा नकाः हे मोटर साइकल प्रतिबन्ध पाय्छि खः धइगु लेख छापे यायेत पत्रकारत न्यानाकाइ । कार मदुपिन्त हिस्याइगु कार्टूनत छापेजुइ । सामाजिक माहौल हे कारमय जुइधुंकाः छु जुइ ? न्ह्याथे यानाःसां कार न्यायेगु धेंधें बल्लाः न्ह्याइ ।
व धुंकाः ब्याक टु स्क्वायर वान धाःथें हे कार ब्वाकेगु थाय् मगानावइ । सडक चिब्या जुल, तब्या यायेमाल धइगु जनआवाज तायेदइ । गुकथं आः लःया मुद्दा चुनावी मुद्दा जुल, व धुंकाः स्मार्ट कार पार्किङ, ट्राफिक जाम आदि खँत चुनावय् भाषण बीगु विषय जुइ ।
सडक तब्या यायेत सडक सिथय्या छेँ थुने हे माल । थुकथं जनता थः हे थःगु छेँ थुनेगु, थःत मछिंगु छेँ थुनेत दबाब बीगु, छेँ थुनेगु मामिलाय् थवंथवय् ल्वानाजुइगु, सामाजिक एकता भज्यंकेगु, सामाजिक अन्तरसम्बन्ध क्षतबिक्षत यायेगु व समाजयात एकता कायम जुइ मफइगु कथं ब्वथलाबीगु, थज्याःगु छगू बृहत श्रृंखला न्ह्याइगु अवस्था दु । थ्व दक्वंया लिपांगु लिच्वः धइगु रैथानेतय्गु बिस्थापन हे खः ।
आखिर थुकथं रैथानेतयगु बिस्थापन व आप्रवासीतयगु केन्द्रीकरण छाय् जुयाच्वन ?
जिं च्वय् नं न्ह्यथनेधुन कि थ्व खँत कन्सपिरेसी थ्यौरी थें तायेफु तर तथ्यत मुंकाः जोडजाड यानाः स्वयेबलय् निष्कर्षय् खः वा मखु धकाः थुइका कायेगु थम्हं हे खः । सुनां खः धायेवं जुइगु, मखु धायेवं मजुइगु मखु । तथ्यं छु न्वःवाइ व हे सत्य खः ।
वास्तवय् भारत आः हलिमय् दक्कले आपाः जनघनत्व दुगु देय् खः । चीन स्वयां स्वदुगं चीधंगु देय् जुयाः नं चीन स्वयां आपाः जनसंख्या भारतय् दु । भारत दुनेया २८ प्रान्तत मध्य सर्वाधिक जनघनत्व दुगु प्रान्तत मध्ये काइगु पश्चिम बंगाल, बिहार व उत्तर प्रदेश नेपालया जःलाखला खः ।
अनया मुक्कं छेँबुँ मदुपिनिगु जनसंख्या जक नं १२ करोड दु धकाः नेपालया टिभिइ छम्हेसिनं धाःगु खः । उगु प्रान्तय् नेपाल स्वयां ६ निसें ८ गुणा आपाः जनघनत्व दु । बच्छि नेपाल धइथें दुगु उत्तराखण्डय् जक हे नेपालया हाराहारीइ जनघनत्व दु । तर आवाद याये लायक भुमि उत्तराखण्डय् स्वयां नेपालय् करीब ८ गुणा आपाः दु ।
भूटानं लिनाहःपिं खसभाषि भुटानीत नेपाल दुहां वयेधुंकाः २०दँ तक्क धइथें भुटान लिहां वनेत संघर्ष यात, तर असफल जुल । सकसिनं स्यू, भुटानया शक्तिया हुनिं उपिं भुटानीत लिहांवने मफूगु मखु । इमित लिहांवने मब्यूगु भारतं हे खः ।
‘भारतया छु स्वार्थ दु ले इमित लिहां वने मबीमाःगु ?’ आपाःसिनं थथे धाइ । गुलिसिनं धाइ भूटानया जलस्रोतय् कब्जा यायेत भुटानी शासकयात ग्वाहालि याःगु खः । तर व खँत आंशिक सत्य जक खः ।
वास्तवय् थ्व घटना भारतया निम्तिं छगू परिक्षण खः । नेपालय् शरणार्थि दुहांवल धाःसा इमित लित छ्वयेत नेपाल अले मेगु शक्ति जानाः गुलित अन्तर्राष्ट्रीय दबाब बी फइले सा धकाः परिक्षण याःगु खः ।
घटनाक्रमं क्यँ हे क्यन नि, नेपालय् मुनाच्वंपिं शरणार्थीतय्त भारतं लँ चायेकामबीगु खःसा सुनां छुं यायेफइमखु खनी, उपिं भुटानीतयत बरु अमेरीका लिनाछ्वत, तर भुटान लितमछ्वः ।
भारतं मेगु छपलाः नं छीधुंकूगु दु । नेपालया सिमाना स्वखें खुल्ला दु, तर उगु सिमानाय् भारतया छगू पक्षिय बोर्डर सेक्यूरिटि फोर्स तैनाथ दु, नेपालया पक्षं धाःसा लोभि व भ्रष्टतय्गु झुण्ड धायेज्यूगु कर कार्यालय जक हे दु । सेक्यूरिटिया नामोनिशान छुं हे मदु धाःसां पाइमखु ।
नेपालं नं समानान्तर सैन्य तैनाथ यायेमाःगु खः, तर नेपालया सेना हे भारतं लहिनातःगु थें खनेदु, भारतं वांछ्वयाहःगु क्वँय् चुचुप्यानाः न्ह्यइपुका च्वं थें, वं दानय् ब्यूगु राइफल नेपाली सेनां कुब्वी, वयाथाय् हे तालीम यायेत नेपाली सेनाया हाकिमत वनी, वयागु हे दानय् वःगु हेलिकप्टरनिसें सञ्चार ज्वलं नेपाली सेनां न्ह्याकी ।
नेपाली सेनाया आन्द्राभ्वरि दक्वं खबर नेपालीयात स्वयां न्ह्यः भारतं सीकाकाइ, भारतयात चाकडी यानाः लय्तायेकूपिं अफिसर सेनापति प्रमोशन जुइ, थः हे जुजु स्यानाबिलं तकं बचे यायेगु भाला जिमिगु मखु धाइपिं नेपाली सेना ।
थज्याःगु व्हाःज्यः पहः दुगु जूगुलिं नेपाली सेना सलामी बीगु टुकडीया रुपय् जक हे दु धइगु द्वपं खुल्लेआम बियाच्वनं च्वनं नं चुपचाप च्वनाच्वनी । यदि भारतलिसे लफडा जुल धाःसा ‘भारतलिसे ल्वायेगु भाला नेपाली सेनाया मखु, राजनीतिक तगिमं वार्ता यानाः खँ मिले या’ धकाः लिचिलेत बेर मदु नेपाली सेना ।
छगू प्रायोजित दंगा छगुलिं गज्याःगु लिच्वः लाइ नेपालय् ?
आन्तरीक सुरक्षा थथे भ्वाभः अवस्थाय् दुगु माने याये कि यदि बिहार, यूपि व पश्चिम बंगालय् छगू प्रायोजित दंगा जुल, वा छुं प्राकृतिक अथवा अप्राकृतिक प्रकोप न्यन व ज्यान बचे यायेगु नामय् भारतया केन्द्र सरकारं भागाभाग यानाच्वंपिं भारतीयतयत १०द्वः/२०द्वःगः बसय् कोचे यानाः नेपालया पूर्वनिसें पश्चिमतक्कया खाली थासय् हयाः त्वःताबिल धाःसा छु जुइ ?
यदि भारतं धाल कि, ‘आः दंगा जुयाच्वंगु इलय् थन हे च्वँ ज्यान बचे यायेत, साम्य जुइधुंकाः लिहां वा ।’ व धुंकाः छु जुइ ?
बिचाः यानादिसँ, थज्याःगु घटना मजुइ धायेमफु । भारत पाकिस्तान लफडा जूबलय् रेलय् तयाः लखौंलख हिन्दु व मुसलिमत थुखेया उखे, उखेया थुखे ल्ह्यःगु मखुला ?
अज्याःगु लफडाय् आपाःथे छक्वः ल्ह्यःपिं मनूत लिहां वने हे फइमखु । भारतय् १० पुस्ता च्वंगु प्रामाणिक इतिहास दुम्ह परवेज मुसरफ पाकिस्तानया राष्ट्रपति तकं जुल । वयकःया अबु रेल गयेकाः छ्वयाब्यूम्ह भारतीय हे खः । उगु मुसरफ परिवारया छुं मनूत हाकनं भारतया दिल्लीस्थीत पुर्ख्यौलि छेँय् गबलें लिहां वइला ?
यदि नेपालय् उकथं भारतीतय्त ’डम्पिङ’ यात धाःसा, न नेपालं ‘जिमिथाय् हयेमते’ धकाः पने हे फइ, न नेपाली सेनां तागत क्यनेफइ, न अन्तर्राष्ट्रीय समुदायं हे ‘थ्व ला मजिल न्हि’ हे धायेफइ ।
छकः नेपाल दुहांवयेधुंकाः भुटानीत लिहां वने मखंथें हे उपिं भारतीयत नं लिहां वने खनीमखु । व धुंकाः छु जुइ ले सा ? थ्व बिषयस सुनां बिचार याःगु दुला ?
स्वयादिसँ, छगू प्रायोजित दंगा जक जूसां गाःगु हालतय् दु ।
स्वयादिसँ, थ्व दक्वं पक्षत स्वयेबलय् आः न्हिलेमास्ते वइगु नियम थें खनेदुगु विषय मोटरसाइकल प्रतिबन्धया खँ खः । तर सम्बन्ध गनंनिसें गनतक्क जुइफुगु अवस्था दु, व सीबलय् छितः अविश्वसनीय तायेफु ।
बिश्वास मयाःसां यदि भारतय् दंगा भड्के जुल धाःसा बंगलादेश, पाकिस्तान, चीन अफगानिस्तान मखु, नेपाल व उत्तराखन्डपाखे हे सुरक्षित उपाय मालाः ब्वाँय्वनी भारतीयत । गुकिया नितिं येँ केन्द्रीत आप्रवासनमार्फत गां का गां खाली यानाच्वंगु दु ।
यदि थज्याःगु अवस्था पनेगु खःसा ‘मोटरसाइकल प्रतिवन्ध फुकुवा या’ धकाः आन्दोलन यानाः छुं जुइमखु । खुल्ला भारतीय सिमाना नियन्त्रण या धायेमाः, येँय् नं आप्रवासी लित छ्वः धायेमाः । रैथानेयात बिस्थापन यायेमते धायेमाः । स्थानिय प्रशासन स्थानियया ल्हातय् लःल्हानाब्यु धायेमाः ।
थुलि खँ थुइधुंकाः आः छिं नेपालया राजनीतिपाखे स्वयादिसँ । गुगु पार्टीया नीति छु दु, गुगु पार्टीं थ्व दीर्घकालीन मेगा मेट्रो सिटि दयेकेगु नीतिइ ग्वाहालि यानाच्वंगु दु, गुगु पार्टीं ग्वाहालि याये मयेकाच्वंगु दु, गुगु पार्टी देशभक्त खः, गुगु पार्टीया दाऊ छु दु, छिं छु खंकादिया ?
नेपालया पार्टीत लगभग दक्व धइथें नेपालया भलाइया लागिं समर्पित मदु । देशय् रैथानेतय्त सशक्तिकरण यायेत व निर्णायक शक्ति रैथानेतय्गु ल्हातय् तैनाथ यायेत जाइगु पार्टीत गन दु ?
देशं अथें दुःख स्यूगु मखुनि ।
