यँयाःया सन्दर्भ व सांस्कृतिक पर्यटनया महत्व
– नृपेन्द्रलाल श्रेष्ठ
यँयाःया अवलोकन यासें न्यागू देसया सहरया मेयर, उपमेयरलिसें ४१ म्ह विदेशी पाहाँपिं तसकं हे न्ह्यइपुकल । थुगुसिया यँयाःया झ्वलय् खनेदुगु थ्व छगू अलग्ग हे लकस खः धाःसां पाइमखु । संस्कृति, सम्पदा संरक्षणय् थुकिं विशेष अर्थ तयाब्यूगु दु ।
खय्त ला, अन्तर्राष्ट्रिय महत्वया सभा, समारोह जुइगु इलय् थीथी देसया राष्ट्रप्रमुख व कार्यकारी प्रमुखलिसें उच्च पदय् च्वनाच्वंपिं ब्यक्तितसें नेपाःया सम्पदाया अवलोकन याना वयाच्वंगु जुल । तर यँयाः व थुगु लसताय् जुइगु अमूर्त संस्कृतिया महोत्सव स्वय्त थीथी देसया मेयर व पाहाँपिं येँ वःगु हे थ्व भ्रमणया महत्वपूर्ण विशेषता जुयाबिल ।
यँयाः येँया पर्वया छगू महत्वपूर्ण ब्व खः । स्वनिगलय् हनीगु आपालं जात्रा व नखःचखः मध्ये यँयाःया विशिष्ट थाय् दु । यँयाःबलय् कुमारी, भैलःद्यः व गणेद्यःया रथ साली । वंघलय् आकाश भैरव द्यः ब्वइगु, समेबजि, लाखे व पुलुकिसिया चर्तिकला, सवःभकु व महाकाली द्यःगणया प्याखं स्वय्दइगु जुल । येँया गनं चिबाला व गनं तःबालागु गल्ली जुयाः हइगु रथ अले वया नापनापं व न्ह्यः वा ल्यू वनीगु पुलुकिसि, लाखे व झ्यालिंचा अथे हे, सवःभकुं थुगु नखःयात महोत्सव हे यानाब्यूगु दु ।
येँ महानगरपालिकां यँयाःयात सांस्कृतिक ख्यलय् तसकं स्वय्बहःगु व न्ह्यथनेबहःगु पक्षकथं गुकथं विदेशी पाहाँपिन्त ब्वन, थुकिं संस्कृति, सम्पदाया संरक्षण यासें देस विदेसय् थुकिया प्रचारप्रसारपाखें नेपाःया सांस्कृतिक पर्यटनया लागाय् आपालं लाभ काय्फइगु आशालिसें आत्मविश्वास थकाःगु दु । थ्व येँ महानगरपालिकां याःगु सकारात्मक ज्या खः । थुकिं झीगु संस्कृतिया ब्यापकतायात हलिंन्यंक प्रचारप्रसारय् अवश्य नं ग्वाहालि जुइ ।
स्वनिगः हलिंया हे तसकं पुलांगु सभ्यता मध्ये छगू खः । थन म्होतिं नं स्वद्व÷प्यद्वःदँ न्ह्यःनिसें मनूत च्वना वयाच्वंगु दुसा १६सः दँ न्ह्यःनिसेंया पुरातात्विक महत्वया संरचना दु । उगु इलंनिसें न्ह्यानाच्वंगु धार्मिक परम्परा जीवित हे दनि । लिच्छवि व मल्लकाल थ्व स्वनिगः दकलय् समृद्ध जूगु ईकथं कयातःगु दु । उकिया हे विम्ब खः थ्व सांस्कृतिक परम्परा अले स्वनिगःया सहरय् दयाच्वंगु देगः, लाय्कू व पुखू ।
ख्वपया लाय्कू, यलया लाय्कू अले येँया बसन्तपू लागाया संरचना, अनं पिज्वयाच्वंगु कला नेपाः वइपिं पर्यटकपिनिगु नितिं स्वय्बहःगु थाय् खः । सक्व, किपू, बुंग, तोखाया पुलांगु बस्तिलिसें पशुपति, बौद्ध व स्वयम्भू थःथवय् हे छगूकथंया संग्रहालय धाःसां पाइमखु । हलिंया पुलांगु सहर व अन दुगु कलात्मक बास्तुकलाया अवलोकन थुगु इलय् विश्वव्यापी पर्यटनया छगू महत्वपूर्ण ब्व जुयाब्यूगु दु । थ्व संरचना जक मखु, स्वनिगःया सांस्कृतिक परम्परा, नखःचखः दु, गुगु समाजशास्त्रीय व मानवशास्त्रीय अध्ययनया दृष्टिकोणं नं तःधंगु महत्व दु ।
राणातसें दुतहःगु यूरोपेली बास्तुकला व उकिया लिधंसाय् दय्कातःगु दरबारया थःगु हे महत्व दु जुइ, तर येँया मू सांस्कृतिक विरासत धाःसा शाहवंशपाखें स्वनिगः त्याके न्ह्यःनिसें जनसंस्कृतिकथं प्रचलनय् दुगु पर्व खः ।
थौंकन्हय् देसया राजधानी सहरकथ थन आधुनिक राज्यया संरचना व क्रियाकलापया प्रभावित जुयाच्वंगु दु । आधुनिकीकरणया छगू ग्वःफय् वःगु दु । वास्तुकलाय् न्हूकथं प्रयोग जुयाच्वंगु दु । बस्ति ख्वातुया वंगुलिं थनया रैथाने संस्कृति अल्पसंख्यकया जातीय पहिचानथें जुयाः कय्कुना वनाच्वंगु जूसां नं राज्यं थुकिया संरक्षण सम्बद्र्धनय् चाय्कं मचाय्कं योगदान बिया वयाच्वंगु दु ।
विदेशी संस्कृतिया मिखा तिस्सिनाः नक्कल याय्गु, विश्वव्यापी भूमण्डलीकरण, हिला वनाच्वंगु जीवनशैली व आत्मकेन्द्रीत मनोविज्ञानलिसेंया हुनिं संस्कृतियात कयाः गौरवया भाव न्हूगु पुस्ताय् बुलुहुँ मदया वनाच्वंगु खनेदु । विकासया नामय् न्ह्यानाच्वंगु थीथी आयोजना व परियोजनां पर्यावरणया नापनापं संस्कृति, सम्पदा ख्यलय् नं प्रतिकूल लिच्वः लानाच्वंगु दु । मेखे, सरकारी व स्थानीय सरकारं बेवास्ता
याःगुलिं थनया संस्कृति न्हनावनीगु झ्वलय् दु । थजाःगु अवस्थाय् यँयाः स्वय्त विदेशी पाहाँपिन्त ब्वनाः संस्कृतिया गौरव यासें न्हना वनेत्यंगु संस्कृति ल्यंका तय्माःगु सन्देश ह्वलाब्यूगु दु
। सांस्कृतिक सम्पदाया व्यापक प्रचार प्रसारपाखें पर्यटकपिन्त आकर्षित व नेपाःया समृद्धिइ थुकिया छ्यलाबुला याय्माःगु दु, गुकिया सम्भावनाया पाय्छिकथं छ्यलाबुला जुयाच्वंगु हे मदु ।
मेखे, सांस्कृतिककथं नेपाः तसकं तःमि । थन दुगु हरेक जातजातिया संस्कृति, संस्कार, परम्परा, जीवनशैली पर्यटकपिं आकर्षित जुइकथंया दु ।
अथे खःसां पूर्वाधारया अभाव, राजनीतिक इच्छाशक्ति व प्रतिबद्धता म्हो जूगुलिं सांस्कृतिक पर्यटनपाखें काय्फूगु लाभ नेपाल काय् फयाच्वंगु मदु । नेपाःया संस्कृतियात देस विदेसय् बांलाक्क प्रचारप्रसार यानाः सांस्कृतिक पर्यटनपाखें अर्थतन्त्र थकाय्फइगु नं यक्व हे सम्भावना दु । थ्वपाखे नं महानगरपालिकापाखें संकेत याःगुलिं महानगरपालिकाया थुगु न्हूगु अभ्यास तसकं सकारात्मक व लसकुस याय्बहःजू ।
झीसं नेपाःया पर्यटनया विविधतायात केवल हिमाल, पहाड वा तराई, गुँ व धार्मिक पर्यटनया दृष्टिं जक स्वय्मज्यू । सांस्कृतिक सम्पदाया संरक्षण व प्रचारप्रसारपाखें जुइगु पर्यटनया विकास दिगो अले भलसा याय्बहः जुइ ।
