विदेशीपाखें मुक्त जुइमाःगु नेपाःया राजनीति
– डि.आर. खड्गी
यूरोपया शक्तिशाली देय् जर्मनीया हिटलरया अति विश्वासी सञ्चारमन्त्री गोयबल्सं बरोबर धाय्गु याः कि मखुगु खँ सच्छिक्वः प्रचार यात कि खः हे जुयावनी । थ्व खँ आःया आधुनिक युगय् नं उलि हे प्रमाणित जुयाच्वंगु दु । सञ्चार माध्यमं छु धाल जनतां धाथें खःला धकाः ताय्काच्वनी । छाय्धाःसा सोझा जनतां उकिया विश्लेषण याना च्वनीमखु ।
उकिं असत्य खँयात नं सत्य याय्त उकियात मिडियापाखें प्रचार यानाच्वनी । दसूया नितिं अमेरिकां इराकी राष्ट्रपति सद्दाम हुसेनयात निसःत्या कुर्दिश जनतायात हत्या याःगु द्वपं बियाः सद्दामया मृत्युदण्ड बीकल । तर स्वयमु अमेरिकां इराकय् हमला यानाः सद्दाम हुसेनयात सत्तां चीकाः थः कतामरि नेतात सत्ताय् फ्यतुकेगु ज्या याःगु इलय् इराकय् न्यागू खुगू लख जनताया हत्या याःगु अनुमान दु । वथेंतुं अफगानया तालिवान शासन पतन याय्गु नितिं अमेरिकां निगू स्वंगू लख जनतायात हत्या याःगु खः धकाः अनुमान दु । तर अमेरिका धाःसा सत्य हे जुयाच्वन, अमेरिका व यूरोपया सञ्चार माध्यमय् ।
अथे धयागु पुँजीवादी देशं न्ह्याक्व वदमाश याःसां, अपराधी जूसां मिडियां त्वपुयाच्वनी । अमेरिकां इराक व अफगानय् गुलि नं मुस्मांतय्त हत्या यात, तर पुँजीवादी समर्थक मिडियां धाःसा सीपिं आतंकाकारी धकाः साबित याय्त ताःलात ।
विश्वय् पश्चिमी राष्ट्रया प्रभाव दुसां दक्षिण एसियाय् धाःसा भारतीय मिडिया प्रभावशाली जुयाच्वंगु दु । भारतया मिडिया नं बहुसंख्यक जनतायात भ्रमय् तय्त सफल जुयाच्वंगु खनेदु । गथे कि भारतं पाकिस्तानयात दोष बीगु यानाः पाकिस्तानपाखें आतंकवादीत तयार यानाः भारतय् आतंक यानाच्वंगु दु धकाः भारतया मिडियां चान्हिं भजन यानाच्वनी । भारतं पाकिस्तानं गोलमाल याकाच्वंगु खँत धाःसा न्ह्याबलें गोप्य हे तयाच्वनी ।
भारतं नं पाकिस्तानय् आतंक न्यंकाः हायलकायल याय्गु ल्याखं बलुचिस्तानया पृथकतावादीतय्त माक्व ग्वाहालि व समर्थन यानाच्वंगु खँयात मिडियां छुं नं धाइमखु । अःखः बलुचिस्तानय् जनतायात पाकिस्तानं शोषण व दमन यानाच्वन धकाः भारतया मिडियां प्रचार यानाच्वनी । नेपाःया सवालय् नं तराईया मधेसीतय्त केन्द्र सरकारं शोषण व दमन यानाच्वन धकाः भारतया मिडियां प्रचार यानाच्वनी । अझ थुलि जक मखु, वर्षायामय् नेपाःया कारणं विहार डुबानय् लात धकाः प्रचार यानाः नेपाःया बारे म्वाःमदुगु खँ प्रचार याय्गु खँय् मिडियां भूमिका म्हिचाच्वंगु दु ।
थौंया आधुनिक युगय् मिडियाया आवश्यकता व महत्व न्हापां स्वयां अप्वः दु । चाहे सकारात्मक वा नकारात्मक जुइमा, मिडिया जीवनया अभिन्न ब्वथें जुइधुंकल । सन् १९७०–८०या दशकय् राजनीतिक ब्यक्तित्वपिन्सं देशया विकास याइ धकाः जनतां तसकं विश्वास याना वयाच्वंगु खः, मिडियायात नं उलि हे विश्वास यानाच्वंगु खः । ९०या दशक लिपा पुँजीवादी व्यवस्था लोकंह्वात । पुँजीवादी पार्टीं संसदीय व्यवस्थायात साधन जक मखु, साध्य हे ताय्काः संसदीय व्यवस्थां जनतायात फुक्क समस्याया समाधान याइ धयाच्वन । तर समाजवादी अर्थात कम्यूनिष्टतय्गु तसकं आलोचना याय्गु ज्या जुल ।
संसदीय व्यवस्थाय् न्ह्याग्गु पार्टीं चुनाव त्याकाः सत्ताय् वंसां पुँजीवादी मूल्य मान्यताकथं ज्या यानाच्वनी । थुकिं यानाः जनताया मूल समस्या समाधान याय्गु स्वयां नं राज्य सत्ता ल्हाती कयाः देशया प्राकृतिक श्रोत साधनया विदेशीतय्सं उपयोग यानाच्वंगु दु । देशया नेतात राष्ट्रवादी जुइगु स्वयां विदेशी शक्तिं छु धाल, व हे नीति कथं ज्या याइगु हुनिं जनता व देशय् नकारात्मक लिच्वः लानाच्वंगु दु ।
पश्चिमी देशं नं थनया नेतातय्त थःगु ल्हाती कयाः थःपिनिगु स्वार्थपूर्तिया नितिं जक न्ह्यज्यानाच्वंगु दु । थःगु विरोधीपिन्त न्हंकेगु कुतःया नितिं न्ह्यज्यानाच्वंगु दु । गथे कि नकतिनि गृहमन्त्री रामबहादुर थापायात नवनियुक्त अमेरिकी राजदूत नापलाय्गु झ्वलय् तिब्बती शरणार्थीयात कयाः खँ ल्हवनेगु ज्या जुल । उकिया अर्थपश्चिमी राष्ट्रया च्यूताःयात कयाः नं बिचाः याय्माःगु खनेदु । अथे हे विदेशी मिडियां धाःसा थुकिया नकारात्मक लिच्वः स्वयां नं थःपिनिगु स्वार्थया खँ जक न्ह्यःने हयाः बय्बय् यानाच्वंगु दु ।
नेपाःया राजनीतिइ विदेशी शक्तिया हालीमुहाली दत्तलय् नेपाःयात समृद्धि व विकास याय्गु धाःसां नं उमिगु स्वार्थ पूर्ति याय्त बाध्य जुयाच्वनीगु स्वभाविक खः । देश व जनताया नितिं छुं याय्माः धइगु सोच तयाः विदेशी शक्तिपाखें मुक्त जूगु राजनीति यदि नेतातय्सं यात धाःसा जक देश विकासपाखे उन्मुख जुइ, अर्थात जनतां चाहे जूकथंया विकास जुइ । उकिया नितिं राजनीतिया नापनापं मिडियाय् विदेशीतपाखें मुक्त जुइमाःगु इलं फ्वनाच्वंगु माग खः ।
