श्रीपेच मदुपिं जुजुतय्त माइनस याय्माः
झिंच्यागूगु शताब्दीतक विश्वया बहुसंख्यक जनतात अति हे दुःखकष्ट फयाच्वनेत बाध्य जुइमाल । छाय्धाःसा विश्वया आपालं देसय् सामन्ती राजतन्त्रपाखें शासन जुयाच्वंगुलिं खः । व इलं हे जनताया चेतनास्तर नं अप्वया वन । थ्व हे हुनिं सामन्ती राजतन्त्र पतन याय्गु आन्दोलन न्ह्यात ।
विशेष यानाः यूरोपया आपालं देसय् राजतन्त्र पतन याय्त जनता ताःलात । तर विडम्बना, राजतन्त्र पतन याय्त ताःलाःसां नं न्हूपिं श्रीपेच मदुपिं ‘छोटे राजात’ धाःसा राजनीतिइ यक्व हे पिहांवल । गथे झीगु देसय् नं राजतन्त्रया शक्ति ला माइनस जुल, तर पार्टीया नेतात स्वयम् जुजुया थासय् वय्गु यात । थजाःपिं सामन्ती सोचं ग्रष्ट जूपिं नेतातसें झन् देस व जनतायात ध्यान बीगु त्वःताः अःखः जनतायात दुःख बीगु ज्या यात ।
यूरोपया आपालं देसय् स्वेच्छाचारी राजतन्त्र अन्तया लिपा नं जनतां हाकनं न्हूपिं श्रीपेच मदुपिं जुजुतय्गु विरुद्धय् संघर्ष यानाच्वन । आखिरय् जनताया आन्दोलनपाखें हे देसय् न्हूगु भिजन दुपिं सकारात्मक सोच दुपिं नेतात राजनीतिइ न्ह्यःने वल । सकारात्मक विवेकी नेतात राजनीतिइ वय्सात कि नकारात्मक सोचं ग्रष्ट जूपिं नेतात अथें हे माइनस जुजुं वन । न्हूपिं विवेकशील नेतात सत्ताय् वय्सात कि सामन्ती जुजुतसें नियम कानून दय्कातःगुयात हुया छ्वयाः जनपक्ष नियम कानूनया नापनापं धर्म व संस्कृतिया विकास यानाः जनतातय्त नं सकारात्मक भावनाया विकास याय्गु ज्या यात । नेता व जनताया सकारात्मक भावना विकास जुल धाःसा देस विकास याय्त थाकु मजू धयागु खँ यूरोपया इतिहासं नं क्यनाबिल ।
यूरोपया नेता व जनता जानाः यूरोपयात औद्योगिकरणया लँपुइ यंकाः यूरोपयात चरम विकास यानाः देसया इज्जत कमय् याय्गु यात । यूरोपीय देसय् नं स्वेच्छाचारी राजतन्त्रया पतन जूसा नं हाकनं मेम्ह तानाशाह नेता जन्म मजूगु नं मखु । तर तानाशाह नेता जूसां नं देसभक्त भावना दुम्ह जूगुलिं देसयात विकासया नापनापं शक्तिशाली यानाः क्यनाबिल । दसूया नितिं फ्रान्सया नेपोलियन, जर्मनीया हिटलर ।
हिटलरयात द्वपं बीगु याः कि व आम जनता नरसंहार याःम्ह धकाः । तर हिटलरं खालि नाजीतय्त जक नरसंहार यानागु खः धकाः धाल । हिटलरया आत्मकथाय् थ्व नं न्ह्यथनातःगु दु, ‘जिं नाजीतय्त हत्या यानागु कारण नाजीतसें सारा जनतायात कंगाल यानाः थः जक तःमि जुयाच्वंगुलि खः ।’
वास्तवय् झीसं नं मेमेगु देसया इतिहास यक्व ब्वनाच्वन । तर थःगु देसया इतिहास ब्वनेगु ल्वमंकाच्वंगु खनेदु । झीगु देस नं छगू इलय् चरम विकास जुयाः स्वर्णयुगया अवस्थाय् थ्यनेधुंकूगु खः । स्वर्णयुगया अर्थ थ्व नं खः कि फुक्क देसवासी सुखी जीवनय् म्वानाच्वनीगु नं खः । झीगु देसयात उच्च विकास यानाः क्यना वंपिं जुजुत मध्ये अंशुवर्मा व नरेन्द्रदेव खः । अति सकारात्मक सोचया नापनापं विवेशशील जुयाच्वंगुलिं यानाः जनतायात नं सकारात्मक भावना विकास याय्फत । जब जनतायात नं सकारात्मक सोच विकास याय्त ताःलाइ, स्वयम् जनता न्ह्यःने वयाः देस विकास याय्गुली उत्साहित जुइगु स्वभाविक खः । नेपाःया कलाकृति, सतः, फल्चा, हिति, धर्म व संस्कृति, कलात्मक देगः खः । गुलि नं विकास जुल, व स्वर्णयुगया इलय् जुयाच्वंगु खः ।
स्वर्णयुगय् शासकतसें जनतायात सकारात्मक भावना विकासया नितिं सकारात्मक धार्मिक सिद्धान्त्यात बः बिल । अर्थात व्यक्तिवादी मखु, जनताया कल्याणया नितिं याय्माः धकाः शिक्षा बीगु खः । थ्व नं सत्य खः, सकारात्मक धार्मिक शिक्षा प्रचार जुल कि स्वयम् जनता इमान्दार, त्यागी, विवेकी, परिश्रमी जुइगु खः । बांलाःगु संस्कार विकास जुल कि जनताया दथुइ मिलय् जुयाच्वनेगु लकस नं अथें दयावनी । स्वर्णयुगया इलय् शासक व जनतात जानाः कला, संस्कृति जक मखु, कृृषि व मेमेगु उत्पादन जुइगु लागा नं विकास याना यंकूगु खः । स्वर्णयुगया इलय् धेबा कमय् याय्गु धइगु थःगु इज्जत व प्रतिष्ठा बृद्धि याय्गु धः धइगु भावना विकास जूगु खः । यदि धात्थें शासक व जनता छधी छप्पँ जुल धाःसा शक्तिशाली जःलाखःला देसं नं ख्याय्गु, हेपे याय्गु आँट याइमखु धइगु खँ प्रष्ट जुल ।
व इलय् शक्तिशाली देस भारत व चीनं हेपे याय्गु मस्वः । बरु भारत व चीनं नेपाःलिसे स्वापू क्वात्तुकेगु जक स्वल । देस उच्च विकास जुयाच्वंगु इलय् छगू पुचः अर्थात नकारात्मक शक्तिनं स्वदेशी व विदेशी शक्ति जानाः तःधंगु षडयन्त्र यानाः लिच्छवी शासन पतन यानाबिल । वयां लिपा देसया अवस्था झन्झन् स्वनेगु शुरु जुल । लिच्छवी लिपा मल्लतसें जनताया दथुइ फुट हयाः शासन याय्गु शुरु जुल । अझ ला जयस्थिति मल्लया इलय् भारतया काशीं हिन्दू पुरोहित नं हयाः जातिया व्यवस्थाया नियम कानून हयाः जनताया दथुइ शत्रुताया भावना विकास यानाः शासकतसें याउँक शासन यानाच्वन । वास्तवय् झीगु देस भारतया अर्ध उपनिवेश जयस्थिति मल्लया इलंनिसें जूगु धइगु खँ प्रष्ट जुल ।
मल्ल शासकनिसें थौंया पार्टीया नेतात भारतया आड भलसाय् उच्च पदय् वनेगु जक स्वयाच्वंगु दु । मल्ल लिपा सुं सुं शासकतसें भारतया दबाब म्हो यायां पूवंक मुक्त याय्गु नं कुतः याःगु खनेदु । तर ताःमलात । ताःमलाःगु हुनि जनता व शासक छप्पँ जुइमफूगु खः । यदि शासक व जनता छप्पँ जुइफूसा देस नं शक्तिशाली जुइगु खः । देस शक्तिशाली जुल धाःसा विदेशी शक्तिं हेपे याय्गु, ख्याय्गु आँट याय् फइमखु धइगु इजराजय राष्ट्रं नं क्यनाच्वंगु दु ।
इजरायल छगू चीधंगु देस खः, तर वया जःलाखःला फुक्क राष्ट्र ततःधंगु मुस्लिम राष्ट्र खः । इजरायल व मुस्लिम राष्ट्र दथुइ धर्मया हुनिं तसकं हे ल्वापु जुयाच्वंगु खः । अथेसां नं मुस्लिम राष्ट्रं इजरायलयात ख्याय् मफु । अःखः इजरायल खनाः अरब राष्ट्र त्राहिमाम जुयाच्वंगु दु । कारण इजरायल शक्तिशाली जुयाच्वनेफूगु हुनि नं शासक व जनता छधी छप्पँ जुयाच्वंगुलिं खः ।
जिं च्वय् न्ह्यथने धुन कि यूरोपय् राजतन्त्र ला न्हनावन । हाकनं न्हूपिं श्रीपेच मदुपिं जुजुतसें शासन यानाच्वंगुलिं देस व जनता कंगाल यात । हाकनं जनतां तसकं आन्दोलन याःगुलिं देशभक्त विवेकशील नेतात राजनीतिइ वय्सात कि सामन्ती सोचं ग्रष्ट जूपिं नेतात माइनस जुयावन । झीगु देसय् नं सामन्ती सोचं ग्रष्ट जुयाच्वंपिं पार्टीया नेतात्त तसकं आन्दोलन वा संघर्ष यानाः वांछ्वय् फूसा जक देसया अवस्था बांलाइ, मखुसा अझ स्यना वनी, कंगाल जुइ, जनतां झन्झन् दुःख सिनाच्वनी ।
– डि. आर. खड्गी
