श्री हल्चोक आकाश भैरव
नृपेन्द्रलाल श्रेष्ठ
नेवाःतय्स निन्हु प्यन्हु मपाय्क थीथी जात्रापर्व, नखः चखः हना वयाच्वंगु दु । नेवाःतय्सं जात्रापर्वय् नं ्ख्वाःपाः प्याखंया नं बिशेष महत्व दु । थथे ख्वाःपाःबिश्वय् मेमेथाय् नं दु । तर मेमेथाय् ख्वाःपाः प्याखं छगू मनोरञ्जन व नाटक कथं जक खनेदु ।
नेपालय् नेवाःतय्गु ख्वाःपाः प्याखं तान्त्रिक बिधिपाखें जुइगुलिं धार्मिक महत्व अझ अप्वः खनेदु । अथेहे, स्वनिगलय् नेवाःतय्गु तःजिगु जात्रा मध्ये छगू येँयाः जात्रा खः । थुगु जात्रा येँ, यल व ख्वपय् बिस्ककथं हनेगु याइ ।
ञंलाथ्व द्वादशि हनुमानध्वाखाय् यःसिं थन कि येँयाः औपचारिक कथं न्ह्याइ । येँयाः इलय् हलिमय् जीवित द्यः कथं कयातःम्ह श्री कुमारी माजु, श्री गणेद्यः व श्री भैलःद्यःया रथयात्रा स्वन्हु यंकं जुइगु खः । उकिया नापनापं पुलुकिसि, लाखे, दीप्याखं, महाकालीप्याखं वश्री हल्चोक आकाश भैरव द्यःयाजात्रा नंखः ।
नेवाः समुदाय दुने हल्चोकय् च्वंपि पुतुवारपिन्सं येँयाः बलय् याइगु जात्रा खः श्री हल्चोक आकाश भैरव जात्रा । श्री हल्चोक आकाश भैरवयात येँय् च्वंपिन्सं सवः द्यःनाप सवःभक्कु नं धाय्गु याः । आकाश भैरव नापं चण्डी व कुमारी यानाः स्वम्हद्यः दइ ।
श्री हल्चोक ्आकाश भैरवया जात्रा गबलें निसें न्ह्याःगु खः धका ठोस प्रमाण मदुसा नं नेपाल सम्वत ्१०७ इलय् जुजु ग्ुणकामदेवं न्ह्याकूगु धइगु अनुमान दु । जुजु गुणकामदेवयात महालक्ष्मी द्यवं दर्शन ब्यूगु खः । द्यःया उजं कथं थःगु राज्ययात शत्रुया भयपाखे मुक्त यायेत हल्चोकय् श्री आकाश भैरव सहित थीथी द्यःत तान्त्रिकबिधिपाखे उत्पन्न याःगु धइगु बंशावलीइ च्वयातःगु दु । जुजु गुणकामदेवं येँय् रक्षायाय्गु नितिं प्यखेर अष्टमातृका स्थापना यानाः थीथी थासय् भैरव नं स्थापना याःगु किंबदन्ति दु । हल्चोक आकाश भैरवया झिनिदँया जात्रा धाःसा जुजु अमर मल्लं न्ह्याकूगु धइगु बंशावलीइ न्ह्यथना तःगु दु ।
नेवाः परम्परा कथं अष्टमातृका व भैरवया तःधःगु महत्व दु । भैरवयात महाद्यःया प्रतीक कथं कयातःगु दुसा नेवाःतसें भैरवयात बिस्क रुप कयाः थ्यं मथ्यं १०८म्ह भैरव माने यानातःगु दु । उकी पचली भैरव, उन्मन्त भैरव, हेग्रीव भैरव, त्यांका भैरव, काल भैरव, बाघ भैरव अथेहे, हल्चोक आकाश भैरवयात बिस्क कथं कयातःगु दु ।
थुकी मध्ये नं बाघभैरव व पचली भैरवया जात्रा झिनिदँय् छक्वः जक पिहां बिज्याइसा हल्चोकया आकाश भैरव दँय् दँसं येँयाः बलय् च्यान्हु यंकं पिहां बिज्याइ । अथे हे, झिनिदँया जात्रा नं याइ । थुगु आकाश भैरवया झिनिदँया जात्रा वंगु बि.सं. २०७० सालय् जूगु खःसा आः वइगु बि.सं. २०८२ सालय् जुइ ।
नेवाःतसें माने याइगु पञ्चतत्व मध्ये छगू वायु नं खः । श्री हल्चोक आकाश भैरव द्यःयात वायु कथं नं काय्गु याः । आः नं सुं यात फसं कयाः समस्या वल धाःसा हल्चोकय् वयाः पुजा यायेगु यानाच्वंगु दु । नेपाःया राजकीय सम्मान कथं प्याखं ल्हुइकेगु छगू हल्चोकया आकाश भैरव नं खः । न्हापा न्हापा जुजुपिन्सं दिगु द्यः कथं हल्चोक आकाश भैरव द्यःयापुजा नं याः ।
येँयाः बलय् पिहां बिज्याइपिं हल्चोक आकाश भैरव नापं चण्डी व कुमारी यानाः स्वम्ह द्यःपि खः । येँयाः बलय्् हल्चोक आकाश भैरव जात्रा जुइ न्ह्यः ञलाथ्व पारु कुन्हु स्वम्ह द्यःश्री हल्चोक आकाश भैरव, चण्डी व कुमारीया ख्वाःपाः लँपु छायेगु नितिं हल्चोकया आगंछेँ निसे छगः सन्दुकय् तयाः अन निसे गुथियारपिन्सं कुबिया हयाः येँयाः मांसगल्लिइ चित्रकारया थाय् हइ ।
लँपु छाय्गु ज्या क्वचाय्काः ञलाथ्व एकादशि कुन्हु चित्रकारपाखे बिधिवत पुजायानाः गुथियारया नायः यात ख्वाःपाः लः ल्हाइ । चित्रकारया थासं लित यंकेगु झ्वलय् लीयागु पिचाय् (छगु कथंया सन्दूक) तयाः कुबियाः न्ह्यःने चिंलाख च्याकाः हल्चोकय् हे लित यंकी ।
ञलाथ्व एकादशि कुन्हु हल्चोकया द्यःछेँ न्ह्यःने छगू बिशेष पुजा जुइ । अन झिनिदँ जात्राया द्यःपिनिगु ख्वाःपाः झिम्ह द्यःश्री हल्चोक आकाश भैरव, चण्डी, कुमारी, पार्वती, गंगा, महाद्यः, बाराही, आकाशदेवी, दक्षिणकाली व महाकालीया ख्वाःपाःया बिशेष पुजा जुइ ।
उगु पुजाय् गुथिया नायः पाखे न्हापा पुजा यानाः अन लिपा मेपिन्सं पुजा याइ । गुथिपाखें बां स्याय्गु लिपा पुजा क्वचाइ । पुजालिपा अन येँयाः कुन्हु द्यः जुइ पिनिगु ख्वाःपाः व लं मपुसे प्याखं ल्हुइगुु रिहर्सल जुइ ।
ञलाथ्व द्वादशि कुन्हु गुथियारपिन्सं हल्चोकय् द्यः छेँय् मुनाः स्वम्ह द्यः चण्डी, कुमारी व हल्चोक आकाश भैरव द्यःपिनिगु ख्वाःपाः व लं छगः सन्दुकय् तयाः अनं निसे कुबिया हयाः येँया काय्गःननि दुने छखा छेँय् येँयाः जःछि अनं हे जात्राय् द्यः पिहां बिज्याइ । तर थुगु काय्गःननिइ गथे यानाः थन द्यः लाः वल धइगु न्ह्यथना तःगु मदु ।
श्री आकाश भैरव द्यःया वँचुगु ख्वाःपाः, वँ चुगु जामालिसें ल्हातय् खड्ग दइसा चण्डी व कुमारीपिनि ह्याउँगु ख्वाःपाः व ह्याउँगु जामा फिनाः पिहां बिज्याइ । काय्गः ननिइ द्यः पिहां बिज्याइ बलय् दकलय् न्हापां चिलाख दइसा अनं लिपा चण्डी, कुमारी व हल्चोक आकाश भैरव धुंकाः बाजं पिहांवइ । द्यः पिहां बिज्याय् धुंकाः दकलय् न्हांपाउगु ननिइ द्यःप्याखं ल्हुइ न्ह्यः द्यः ल्हाय्माः । द्यः ल्हाय्गु इलय् स्वम्हं द्यःप्याखं हुली । अन लिपा चण्डी व कुमारी निम्ह द्यः प्याखं हुलीसा लिपा भैरव याकचाः प्याखं हुली । वया लिपा छचाः चाःहिलाः हाकनं काय्गःननिइ हे वयाः क्वचाय् की । क्वचायेकीगु इलय् नं द्यः ल्हाइगु खः ।
येँयाःया लिपागु दिं ञलागा तृतिया कुन्हु काय्गःननिइ हे द्यः पिहांवयाः छचाः चाःहिलाःहाकनं लिहां वइ । उगु दिनय् उगु छेँथुवाःपाखें स्वम्ह द्यःयात बिशेष पुजा यानाः बिदा यिबा हइ । जात्राया लिपांगु दिनय् लिहां वय्गु इलय् स्वम्ह द्यःपिनिग ुख्वाःपाः व लं पुनाः हे लिहां बिज्याइ । लिहां बिज्याइगु इलय् पुजा काकां हल्चोकया द्यः छेँय् वइ । द्यःछेँय् पुजारीं लसकुस यानाः स्वम्ह द्यःपिन्त दुकाय् धुंकाः जात्रा औपचारीक कथं क्वचाइ ।
द्यः प्याखंहुलीगु झ्वलय् चण्डी व कुमारी निम्ह छक्वलं प्याखं हुलीसाश्री हल्चोक आकश भैरव याकःचा प्याखं हुलीगु खः । बाजं कथं खिं छगः व झ्यालि निगू दइ । बाजंया ताल झिन्नाले सिन्तांगया बोलय् बाजं थाइ ।
