समाजया घालय् स्याःचाःम्ह पत्रकार
सुनील महर्जन
पत्रकारिता समाज रुपान्तरणया माध्यम दय्केत जातीय उत्पीडन, बहिष्करण, भाषिक असमानतालिसेंया मुद्दाय् संवेदनशीलता मदय्कं मगाः । विक्रम शाक्यया थुगु मुद्दाय् दयाच्वंगु संवेदनशीलता केवल सञ्चारख्यलय् जक लिकुना मच्वन ।
‘विक्रम दाइ मन्त हँ ।’ वंगु विहीवाः सुथय् आकांझाकां न्यनेवं छु ईतक ला मनं स्वीकार याय् थाकुल । मनं स्वीकार याय् थाकूसा थ्व थौंया खायूगु यथार्थ खः । न्ह्याम्ह मनुखं नं थःगु जीवनय् छुं नं छुं मगाःमचाः खनाच्वनी । छम्ह तःमीम्ह व ल्वय् दुम्ह मनुखं ज्यामि ज्या यानाः नइम्ह मनूयाथे थःगु शरीर बल्लाःसा गुलि ज्यू धकाः ताय्की । छम्ह चीमीम्ह मनुखं तःमीम्हथें सुविधा सम्पत्र जूसा जीवनय् गुलि न्ह्यइपुइ जुइ धकाः मति तयाच्वनी । थःत प्राप्त जूगुलिइ सन्तुष्ट ताय्काः च्वनेफत धाःसा मानसिक सुख दइ, गुकियात अध्यात्म धाइ । अथेसां थःगु जीवनय् न्ह्याम्हसिनं मगाःमचाः खनाच्वनी हे खनि । अथेजुयाः जीवनया नियति हे दुःखान्त खः धकाः नं धाइ ।
विक्रम दाइयात वंगु जेठ मसान्तपाखे नापलाःगु खः । उबलय् वय्कःंया स्वास्थ्यस्थितियात कयाः खँ जूगु खः । विक्रम दाइया जीवनया थःगु हे निजात्मक अनुभूति दु । जीवनयात लनेगु थःगु बिस्कं ढक व तराजू दु, उकी लना स्वय्बलय् मनुष्यया सहज स्वाभाविक नियतिपाखे बिल्कुल अलग जुइमखु जुइ । थुकिया बाबजूद जीवनया छुं छुं मूल्य व उकिया नितिं याइगु संघर्ष जक सकसिगु नितिं च्यूताः हे विषय जुइ ।
विक्रम दाइया जीवनया महत्वपूर्ण आयाम धइगु सञ्चार क्षेत्र खः । २०४६सालया जनआन्दोलन लिपा बहुदलीय प्रजातन्त्र पुनःस्थापना जुइधुंकाः वय्कलं पत्रकारिताख्यलय् सक्रिय जुयादीगु खः । वय्कलं शुरुइ अतिकं लोकंह्वाःगु नेपालभाषाया पत्रिका विश्वभूमिया नितिं यलया संवाददाताकथं ज्या न्ह्याकादीगु खः । विश्वभूमि बन्द जुइधुंकाः सन्ध्या टाइम्सय् आबद्ध जुयादीगु खः । छापा पत्रकारिताय् सक्रिय जुजुं हे वय्कलं मेट्रो एफएमय् ज्या न्ह्याकादिल । मेट्रो एफएम स्थापनाकालंनिसे थ्यंमथ्यं २१दँतक मेट्रो एफएमय् सक्रिय जुयादिल । वय्कःया ‘बोल्ड भ्वाईस’ समाचार बीगु व न्यनेकने ज्याझ्वःया नितिं वरदान साबित जुयाबिल ।
मेट्रो एफएमय् हरेक दिन सुथय् व बहनी नेपालमण्डल दबू ज्याझ्वः मार्फत समाचार प्रसारण न्ह्याकल । नेपालभाषाया सञ्चार ख्यलय् मेट्रो एफएमया थुगु नेपालमण्डल ज्याझ्वः विशेषकथं
न्ह्यथनेबहःजू । उगु ज्याझ्वलय् समाचार नापनाप देशय् जुयाच्वंगु राजनीतिक घटनाक्रम, समसामयिक विषय व नेवाः सरोकार विषयय् खँल्हाबल्हा प्रसारण जुइ । गुगु ज्याझ्वः आपालं नेवाःतयुगु ध्यान सालाकाल ।
नेपालभाषाया रेडियो पत्रकारिताया मिखां स्वयबलय् थुगु ज्याझ्वःया विशेष घटना खः । छाय्धाःसा एफएम रेडियो नेपालभाषा ज्याझ्वः धाय्बलय् अप्वः यानाः साहित्य, संगीत व विविध मनोरञ्जनात्मक ज्याझ्वःजक न्ह्यानाच्वंगु खनेदु । थ्व स्वयां फरककथं नेपालमण्डल दबू एफएमय् प्रसारण जुइगु नितान्त समाचारमूलक ज्याझ्वः ख । जनतायात सूसुचित याय्गु, समाजय् बहस व च्यूताःया विशेष जुयाच्वंगु थीथी सवालय् न्ह्यसः थनेगु ज्याझ्वः शुरुआत नेपालभाषाया रेडियो पत्रकारिता विकासक्रमया छगू गुणात्मक परिर्वतनकथं काय्फइ । वय्कलं थजाःगु महत्वपूर्ण ज्याझ्वःया छम्ह महत्वपूर्ण कर्ताकथं इतिहासय् न्ह्याबलें न्ह्यथनेबहः जुयाच्वनी ।
पत्रकारिता यायां हे वय्कलं भाषिक समानता, स्थानीय सरोकार व सामाजिक हीतया पैरवीकर्ताकथं व्यक्तित्व खनेदयावंगु खः । खय्त ला वय्कः न्हापांनिसे सामाजिक गुण दुम्ह खः । सुयातं छु जूसा ग्वाहालि याइम्ह पत्रकार धकाः वय्कःयात समाज दुने म्हस्यू । पत्रकारिता अभ्यासं अजाःगु गुण अझ प्रखर जुयावंगु जकं खः । थजाःगु व्यक्तित्व सुंयागु रहर वा ईच्छा स्वयां नं निरन्तर चिन्तनं व ईया मागकथं विस्तार विकास जुयावंगु खः ।
समाचारया स्रोतलिसें सम्पर्क, सूचना संकलन व विश्लेषणलिसे निश्चित मुद्दाय् संवेदनाशीलता खनेदइगु स्वभाविक जुयाच्वन । उकिसनं नेपालभाषाया माध्यमं पत्रकारिता याय्गु झ्वलय् जातीय उत्पीडन, बहिष्करण, भाषिक असमानतालिसेंया मुद्दापाखे झन् हे अप्रभावित जुयाच्वने फइमखु । पत्रकारिताया समाज रुपान्तरणया माध्यम दय्केत अजाःगु मुद्दाय् संवेदनशीलता मदय्कं मगाः । वय्कःया थुगु संवेदनशीलता केवल सञ्चारख्यलय् जक लिकुना मच्वन । वय्कःया जीवनया थीथी क्षेत्रया सक्रियता उगु हे प्रतिबद्धताया ज्वलन्त उदाहरण खः ।
विक्रम शाक्यं सक्रिय पत्रकारिता व सामाजिक भूमिका म्हितादीगु ई धइगु नेपाःया राजनीतिया अत्यन्त महत्वपूर्ण ई खः । बहुदलीय प्रजातन्त्र वय्धुंकाः नेवाःलिसें देय्या भाषिक उत्पीडन
समस्या समाधान जुइ धकाः तत्कालीन नेपाली काँग्रेस व संयुक्त वाममोर्चाया नेतातसें ब्यूगु आश्वासन केवल भ्रमकथं ताय्कीगु शुरु जुल । २०४६ सालया जनआन्दोलनया सर्वोच्च नेता
गणेशमान सिंह पार्टी व सरकारय् ‘ब्राम्हणवाद’ हावी जुल धइगु सार्वजनिक अभिव्यक्तिं समाज तरंगित जुुजुं वन । राजनीतिक दल देय् व जनताप्रति उत्तरदायी जुइगु स्वयां नं सत्ताया नितिं ल्वापरख्यापुइ जक तक्यनावन ।
संसदीय राजनीतिया अनेक विकृति विसंगतिं जनता बुलुहँु बुलुहँु निराशा जुइगु शुरु जुल । राजनीतिक स्वतन्त्रता उपभोग यानाः भाषा, जातिया संगठित जुइगु व अधिकारया नितिं सः तय्गुलिइ गति वल । व हे झ्वलय् २०५६ सालय् स्थानीय निकायया सीमित अधिकार छ्यलाः येँ महानगरपालिकां नेपालभाषा व राजविराज नगरपालिकां मैथिली भाषायात खस नेपालीभाषालिसें आधिकारिक छ्यलाबुलाय् हय्गु निर्णय यात । उकिया विरुद्ध सर्वोच्च अदालतं जेठ १८ गते याःगु फैसला विश्वया उत्कृष्ट संविधान धाःगु २०४७ सालया संविधान गुलि विभेदकारी खः धकाः स्पष्ट क्यनाबिल ।
सर्वोच्चया फैसला अन्याय धकाः स्वनिगः व मधेसया थीथी जिल्लाय् विरोध प्रदर्शन व बन्दया ज्याझ्वः तकं जुल । थुगु आन्दोलन न्ह्याकेत भाषिक संयुक्त संघर्ष समिति यलया प्रचार कजि जुयाः वय्कलं नेतृत्वदायी भूमिका म्हितादिल । अदालतया उगु फैसला विरुद्ध भाषिक अधिकार संयुक्त संघर्ष समितिपाखे स्वनिगः बन्दया आह्वान याःगु खः । बन्द ताःलाकेत यलय् सलंसःं
ल्याय्म्हत सतकय् कुहाँ वःगु जुलुसया नं छम्ह ल्यायम्ह नेतृत्व खः वय्कः ।
२०४७ सालया संविधान नेवाःलिसें आदिवासी जनजाति व मधेसीतय्गु नितिं धोखा खः धकाः बृहत जनतां अनुभव याःगु थुगु आन्दोलन लिपा हे खः । थुगु इलय् माओवादी विद्रोह अझ तच्वया वंगु खः । २०५२ सालं शुरु जूगु माओवादीया सशस्त्र विद्रोहया आपालं क्षति जुइकथं आक्रमण जूगु व संविधान संशोधनलिसें जाति, भाषाया हक अधिकारया मुद्दा बृहत जनता स्वीकार याय्गु क्रम थुगु घटना लिपा अप्वया वंगु खः ।
वय्कः नेवाः भावनां बिलिबिलि जाःम्ह खः । अथेसा नं निक्वःगु जनआन्दोलन लिपा न्हापालिपा खनेदइकथं न्ह्यलुवा वा कार्यकर्ताकथं वय्कःया सक्रियता अप्वसिनं म्हो जूगु ताय्कूगु खः । नेवाः दुने सम्बन्धित जातीय संगठन आबद्ध जूपिन्सं जक नेतृत्व याइगु अवस्था जुयाः खःला वा मेगु हुनिं ? अथेसा नं उगु इलय् संघीयता, गणतन्त्र व धर्मनिरपेक्षताया सुनिश्चितता नितिं जनतायात सुसूचित याय्गु ज्याय् वय्कलं पत्रकारितामार्फत म्हितादीगु भूमिका अतिकं च्वछाय्बहःजू ।
लिपांगु इलय् नेवाः पत्रकारतय्गु मंकाः संगठन नेवाः पत्रकार राष्ट्रिय दबू स्थापना याय्गुलिइ वय्कलं सक्रिय भूमिका म्हितादीगु खः । जीवनया लिपांगु इलय् नशाया ल्वचं यानाः तुतां चुया जुइमाःगु बाध्यता जूसां समुदायया सरोकारया खँय् वय्कःया च्यूताः छफुति हे पाः मजू । शरीर कमजोर जुयाः मनं निराशा चाःसां दुनुगलंनिसे गुबलें हारय् मचाः । सार्वजनिक हीतया नितिं म्वाइपिं मनूतय् न्ह्याथें जाःगु संकटया इलय् नं दुनुगलंनिसें दइगु आत्मसम्मान वय्कःया म्हो मजू । थ्व हे विक्रम दाइया “जीवन शक्ति” खः ।
पत्रकारिता माध्यमं व समाजया न्ह्यलुवा जुयाः वय्कलं देय्या राजनीतिक परिर्वतन व समुदायया हकहीतया नितिं थःगु जीवनया महत्वपूर्ण ई पानादिल । समुदायया हकहीतया नितिं वय्कलं छिनादीगु पलाः वर्तमान व भावी पुस्ताया नेवाः पत्रकारतय्गु नितिं न्ह्याबलें उर्जाया तःधंगु स्रोत जुयाच्वनी । वय्कःया संघर्षप्रति श्रद्धापूर्वक नमन यासें निर्वाण कामना यानाच्वना ।
(च्वमि नेवाः पत्रकार राष्ट्रिय दबूया मूछ्याञ्जे खः ।)
