सम्पदायात कयाः खेलवाड याय् मजिल
जुजुमान महर्जन
विनाशकारी भुखाचं यानाः स्यंगु स्वनिगःया ऐतिहासिक सम्पदात पुनःनिर्माण याय्गु ज्याय् ढिलासुस्ती जुयाच्वंगु दु । विश्व सम्पदाय् लाःगु ऐतिहासिक सम्पदातकं नं वाय्त्यः फ्वाय्त्यः जुयाच्वंगु दु । विशेषयानाः येँया लाय्कुली दुगु सम्पदालिसें थीथी सम्पदाया अवस्था स्वय्गु खःसा थुकियात पुनःनिर्माणय् सम्बन्धित निकाय मौन हे च्वनाच्वंगु खःला धइगु आभास ब्वलंगु दु ।
थ्व हे खँ प्रतिनिधिसभा व प्रदेशसभाया चुनावी मुद्दा नं जुयाबिल । स्वनिगःया विशेषयानाः येँ व यलपाखें प्रतिनिधिसभा व प्रदेशसभाया उम्मेदवारपिन्सं थुगु विषययात मू मुद्दा दय्काः पर्यटन व्यवसायपाखें आर्थिक समृद्धिया म्हगस नं इनेगु ज्या जूगु खः । थ्व हे विषययात ध्यानय् तयाः नं सम्पदाप्रेमिपिन्सं भोट बीगु ज्या जुल । सकस्यां अपेक्षा यानाच्वंगु दु कि प्रतिनिधिसभा व प्रदेशसभाया चुनावय् त्याःपिन्सं थुकियात कयाः म्हालासाला याइ, अर्थात सम्पदा पुनःनिर्माणया ज्या न्ह्याकेगु नितिं तिबः बी ।
तर पुनःनिर्माणया गुलि नं ज्या जुयाच्वन, उकियात कयाः धाःसा सम्पदाप्रेमिपिन्सं असन्तुष्टि प्वंकाच्वंगु दु । विशेषयानाः थौंकन्हय् मल्लकालीन जुजु प्रताप मल्लं थः जहानया नामय् दय्कूगु येँया लानीपुखूया अवस्था स्वय्गु खःसा गनं झीगु सम्पदा पुनःनिर्माणया नामय् आधुनिकीकरण जक याइगु मखुला धइगु आभास बियाच्वंगु दु ।
सम्पदा पुनःनिर्माणया झ्वलय् सम्पदायात ध्यानय् तयाः न्हापाथें जाःगु हलंज्वलं छ्यलाः दय्केमाःगु खः, तर बल्लाकेगु नामय् कंक्रिट छ्यलाः उकिया अस्तित्व हे मदय्कगुकथंया ज्या जक गनं जुयाच्वंगु मदु ला ? न्ह्यसः थनेत बाध्य याकाब्यूगु दु । थुकियात कयाः येँ महानगरपालिकाया प्रमुख व उप–प्रमुख दथुइ हे खँल्हाबँल्हा मजूगु स्पष्ट यानाब्यूगु दुसा सम्पदाप्रेमित सतकय् हे कुहांवय्माःगु अवस्था तकं ब्वलंकाब्यूगु दु ।
तर थौंकन्हय् जुयाच्वंगु ज्यायात स्थगित यासें मल्लकालीन अवस्थाय् छ््यलातःगु हलंज्वलं, उगु हे ईया शैलिकथं पुनःनिर्माण याय्गु नितिं अध्ययन यानाः प्रतिवेदन लःल्हाय्धुंकाः जक ज्यायात न्ह्याकेगु कथं समिति नीस्वंगु दु । थुकिं छुं भचा आशा ब्वलंगु दु कि लानीपुखूया अवस्था न्हापाथें जुइगु खः ।
थ्व छगू दसू जक जुल, भुखाचं प्रभावित जूगु नापं क्षति जूगु ऐतिहासिक सम्पदायात कयाः धाय्गु खःसा थुकिया पुनःनिर्माण जुइबलय् अझ नं थजाःगु समस्या ब्वलनि धकाः धाय् फइगु अवस्था दु । येँया लाय्कुली च्वंगु नांजाःगु मरुसतःया अवस्था स्वय्गु खःसा अथे हे जुयाच्वंगु दु ।
अन दुगु पुरातात्विक हलंज्वलं गबले नष्ट जुइ धाय्फयाच्वंगु मदु । थुकिया पुनःनिर्माण याय्गु नितिं स्थानीय व महानगरपालिका दथुइ कचवं जुयाच्वंगु दुसा थुकिया लिच्वः ‘मरुसतः’ नं फय् मालाच्वंगु दु । अथेहे लाय्कू क्षेत्रय् लानाच्वंगु यक्व हे सम्पदाया अवस्था अथेहे जुयाच्वंगु दु । येँया लुँहितिइ च्वंगु धरग्वाराया अवस्था स्वय्गु खःसां नं छुं हे मपाः धाःसा ज्यू । राणाकालीन दरबारया अवस्था स्वय्गु खःसा नं अथे हे ।
आःया अवस्था स्वय्गु खःसा झीगु म्हसीकाकथं दयाच्वंगु थजाःगु सम्पदायात हे झीसं विशेषयानाः महानगरपालिका व पुरातत्व विभागलिसें सम्बन्धित निकायपाखें पुनःनिर्माणया ज्याय् खेलवाड याय्गु खःसा झीगु म्हसीका अले चुनावया इलय् ब्यूगु पर्यटनपाखें आर्थिक अवस्थायात बल्लाकेगु खँ गन वन ? बचं छता ज्या मेता यानाः झीगु अस्तित्वयात ल्यंका तय्फइ ला ? झीगु म्हसीका वा पहिचानयात ल्यंका तय्फइ ला ? सकलसिनं बिचाः याय् मालेधुंकूगु दु ।
