स्वनिगः व लः
लकशमान
स्वनिगःलिसें देय्या अप्वः धइथें मनूत त्वनेगु लःपाखें आक्रान्त जुयाच्वंगु दु । हरेक महानगरपालिका, उप–महानगरपालिका, नगरपालिका, गाउँपालिकाया मू मू एजेण्डा मध्ये त्वनेगु लः नं छगू जुयाच्वंगु दु । गनं लः मदु, गनं लः दयाः नं व्यवस्थापन मजुयाः समस्या जुयाच्वंगु दु ।
थजाःगु समस्यापाखें ग्रस्त जुयाच्वंगु स्वनिगःया महानगरनिसें थीथी नगरपालिका व गाउँपालिकाय् थुकियात गुकथं समाधान याय्गु खः धइगु पाखें योजनासहित न्ह्याःवनेगु प्रतिबद्धता प्वंकाच्वंगु दु, प्रमुख, उप–प्रमुखत ।
स्वनिगलय् त्वनेगु लःया आपूर्ति तसकं न्यून जक जुयाच्वंगु दु । थुकिया आपूर्ति धाय्गु वा स्वनिगलय् दुगु प्राकृतिक श्रोत साधनया दुरुपयोग धाय्गु वा थुकिया ‘लुट’ धाय्गु थीथी ट्यांकर व्यवसायीतय्सं यानाच्वंगु दु । स्वनिगलय् दुगु लःया व्यवस्थापन यानाः स्वनिगःबासीयात लः बीगुपाखें ध्यान मब्यूसे मेलम्चीपाखें लः हयाः स्वनिगःबासीयात लःया आपूर्ति याकेगु धकाः ज्या न्ह्याकाच्वंगु नं तःदँ हे दय्धुंकल ।
अझ नं लःया आपूर्ति जुइफयाच्वंगु मदु । तर थुकिया लबः धाःसा थीथी लःया ट्यांकर ब्यवसायीतय्सं कयाच्वंगु दु ।
लःया इलय् काय् मखनाः स्वनिगःबासीत न्ह्यःलिसें ज्यातक पाः यानाः नं लः काय्गु यानाच्वंगु दु । अझ इलय् लः मवयाः तसकं सास्ति तकं फय्मालाच्वंगु दु । तर थुकियात धाःसा लःया ट्यांकर व्यवसायीतय्सं छुं छुं राहत बियाच्वंगु दु धाय्माः ।
झीसं स्यू, त्वनेगु लःपाखें हे थीथी कथंया ल्वय् न्यना वनीगु खः । विशेषयानाः झाडाबान्ता, हैजा, आउँ, कमलपित्त आदि थेंजाःगु ल्वय् थ्व हे त्वनेगु लःपाखें न्यनीगु खः । तर थुकिया गुणस्तरयात कयाः धाःसा सम्बन्धित निकाय नं गबलें ध्यान बियाच्वंगु मदु ।
अथेला थौंकन्हय् लःया ट्यांकर ब्यवसायीतय्सं लः छुकिया प्रयोजनया नितिं धकाः स्पष्ट न्ह्यथनेमाःगु लिसें व्यवसायीया नां, ट्यांकरया लःया क्षमतालिसें थीथी सूचंत ट्यांकरय् हे न्ह्यथनेमाःगु अनिवार्य यानातःगु दु । थ्व बांलाःगु पक्ष खःसां नं थुकियात कयाः गुलितक अनुगमन जुयाच्वंगु दु, व धाःसा च्यूताःया विषय खः ।
थौंकन्हय् स्वनिगलय् झाडाबान्तालिसें हैजाया ल्वगित अप्वया वनाच्वंगु दु । यल महानगरपालिकाय् हैजाया ल्वगितकं खनेदुगु बुखँ वयाच्वंगु दु । यदि थुकियात व्यवस्थापन याय् मफुत धाःसा स्वनिगलय् भयावह स्थितिया सिर्जना मजुइ धकाः नं धाय् फइमखु । थुकिया मू जिम्मेवारी कथं जुयाच्वंगु लःया गुणस्तरयात हे कायम याना तय् मफुत धाःसा थजाःगु लिच्वः याकनं मवइ धकाः धाय्फइगु अवस्था मदु ।
उकिं त्वनेगु लः चाहे हितिं वइगु जुइमाः वा ट्यांकरपाखें आपूर्ति जुया वयाच्वंगु लः जुइमाः, थुकिया गुणस्तरयात कयाः ध्यान बीमाःगु खनेदु, गुकिंयानाः जनताया स्वास्थ्ययात खेलबाड जुइगुपाखें बचे याय्फइ । जनताया स्वास्थ्ययात कयाः च्यूताः तय्गु सरकारलिसें सम्बन्धित निकायया दायित्व लिसें कर्तब्य नं खः । थःगु स्वास्थ्ययात कयाः ध्यान बीगु खःसा थःपिन्सं छ्यला वयाच्वंगु लःयात कयाः जनता नं उलि हे सचेत जुइमाःगु दु ।
नापं वर्खाया इलय् न्यनावनीगु थीथी ल्वय् जुइगुपाखें इलय् हे सचेत जुइमाः, नापं सम्बन्धित निकायया नं ध्यानाकर्षण याय्माःगु खनेदु ।
