हाइलाइट शंखधर
एकाराम सिं
‘शंखधरसाख्वाः’ न्हूद“या झ्वलय् न्याक्क हे हाइलाइट जुइगु नां खः । नेपाल सम्बत् प्रचार याइगु कार्डय्, ब्याचय्, ब्यानरय्, विज्ञापनय्, क्यालेण्डरय्, फेसबुकय् आदि थासय् त्वःमफिक्क शंखधरया स्केच वा चित्र घाकातःगु दइ । शंखधरया फोटो वा मूर्तिइ स्वांमा क्वखाय्काः न्हूद“ हनी । संसारय् नेवाःत छगू जक अजाःगु जातीय समुदाय खः, गुम्हेस्या सम्बत् प्रचारय् हःम्ह धकाः शंखधरयायात तःजिक हनी ।
‘शंखधर’ स्वय्बलय् बुद्धथें च्वंम्ह, निपाल्हातं छगः शंख क्वातुक्क ज्वनाः छातीइ थीकातःम्ह खः । दकलय् न्हापां थुकिया प्रचार चित्रकिपापाखें नेपालभाषा मंकाः खलकं यात । नेपाल सम्बत्यात सरकारी मान्यता बीकेगु आन्दोलनया झ्वलय् न्ह्याःगु थ्व प्रचार आन्दोलनयात थिमि ल्याय्म्ह पुचलं थप तिबः बिल । अन ला ल्वहंया मूर्ति दय्काः उकियात प्रधानमन्त्रीपाखें दय्दसं स्वांमा क्वखाकेगु परम्परा न्ह्याकल ।
आः ला थाय्थासय् शंखधरया मूर्ति दय्धुंकल । नेवाः दे दबूपाखें नं शंखधरया पोष्टर पिथनाः देय्न्यंक प्रचार याःगु दु । शंखधर दिवसतकं हनाः राष्ट्रपतिनापं चियापान नं सुरु यात । थुकथं शंखधर साख्वाः तसकं हाइलाइट जुयावन ।
जनमानसं शंखधरयात लु“ जूगु फि व गरिब जनतायात ऋणमुक्त यानाब्यूम्ह व्यक्तित्वकथं म्हसीकल । बाखं तसकं न्ह्याइपुस्से च्वं । थजाःम्ह लोककल्याणकारी व्यक्तित्वयात वि.सं. २०५६ सालय् प्रधानमन्त्री कृष्णप्रसाद भटृराईया मन्त्रीमण्डलं शंखधरयात राष्ट्रिय बिभूति घोषणा नं यानाबिल । थुकिं सीमदय्क नेपाल सम्बत्या महत्व तंकाछ्वय्गु राजनीति सुरु जूगु खनेदया वल ।
नेपाल सम्बत् नेवाःतय्सं जक मानेयाइगु छगू जातीय सम्बत्कथं प्रचारय् वल । नेपाल सम्बत्यात सरकारं राष्ट्रिय मान्यता बीधुंकाः नं न्हूद“या ज्याझ्वलय् सरकार प्रमुखयात मूपाहां धकाः ब्वनेमाःगु जुल । मखुसा सायद मतलव नं मयाइगु जुइ । नेवाःत बाहेक सुंमेपिं जातीय समुदायपिन्सं नेपाल सम्बत्या महत्व थुइकेगु इच्छा तःगु नं खनेमदु ।
न्हूद“ वल कि नेवाःतय् लिमलाः । नेवाःत सुथजःछिसां छन्हु छथासं मुनीगु दिं । राजनैतिक पार्टीतय् थ्व ज्याझ्वलय् मिखा तग्वः । नेवाःतय् दथुइ नेपाल सम्बत्या महत्व मखु कि शंखधरयात महत्व बीकेगुली धेंधेंबल्ला जुइ । थ्व दिं नेवाःत नं दंग जुइगु दिं । थ्व ई फुत कि दच्छियात गात । थुगु हे झ्वलय् नेवाःतय्सं सरकारयात माग तइ कि शंखधरया नामं थाय्बाय् वा संस्थाया नां छुइमाल, सडकया नां छुइमाल, प्रतिष्ठान दय्केमाल, नोटय् फोटो तय्माल आदिआदि ।
छुं द“ न्ह्यःतक न्हूद“या झ्वलय् एमालेपाखें रत्नपार्कयात शंखधरपार्क नामाकरण याकेगु धकाः साइनबोर्डतकं यखात । उगु थासय् न्हूद“ चियापान नं यात । आः ला व नं फास्पूmस् जुइधुंकल । थथे शंखधर साख्वाःयात जक चर्चा परिचर्चा यानाच्वन । न सरकारं नेपाल सम्बत्या महत्व थुइकेगु ध्यान तः, न नेवाः भिन्तुनाबादीतय्सं नेपाल सम्बत्या महत्व थुइकीगु कुतः हे याः । बस् शंखधरया जप, तप व होमया ज्याय् लिमलाः । नेपाल सम्बत् राष्ट्रया नितिं छु महत्व दु ? सरकारी व व्यवहारय् गथे छ्यलाबुलाय् हय्गु धइगु चिन्ता सुनां गबले याइगु खः धाय् थाकु ।
नेपाल सम्बत् छगू वास्तविक इतिहास खः । शंखधरया विषयस अनुसन्धान जुइ हे ल्यं दनि । शंखधर साख्वाःयात किवन्दन्तिया लिधंसाय् म्हसीकेगु ज्या भाषावंशावली व राजभोगमाला वंशावलीइं याःगु खः । थ्व वंशावली शाहजुजुपिनिगु पालय् तिनि रचना जूगु खः । उकी न्ह्यथनातःगुकथं पशुपति देगःया दक्षिणपाखे शंख ज्वनाच्वंगु ल्वहंया मूर्ति हे शंखधर साख्वाः खः । थ्वस्वयां न्ह्यः छु नं अभिलेखय् शंखधर साख्वाः न्ह्यथनातःगु खनेमदु ।
पुरातत्वविद्तय् धापूकथं थ्व मूर्ति स्वसः द“ स्वयां न्ह्यःया खनेमदु । लिपिविज्ञ शंकरमान राजवंशीया बिचाःकथं थ्व मूर्ति भण्डारा नकेत गुथि स्वंम्ह छम्ह शैवपाशुपत योगीया मूर्ति ख । वंशावलीकारतय्सं नेपाल सम्बत्यात ऐतिहासिक महत्व म्हो याय्कथं किवन्दन्ति तक्यंंकेगु ज्या यानाथकल । उकिया मूपात्रयात नं शुद्र धयाबिल । शुद्रं चलेयागु नेपाल सम्बत् कटृरपन्थी
पण्डित ब्राम्हणबादया चक्रब्यूहय् तय्यंकूपिं राणा व शाह शासकतय्सं गथेयानाः नालाकाइ ।
नेपालय् मल्लशासन मदय्धुंकाः नेपालया मौलिक सम्बत् ‘नेपाल सम्बत्’यात अलमल यानाः ध्याकुंचाय् लाकेगु ज्या आःतक मदिक्क न्ह्यानाच्वन । थुकियात तिबः भिन्तुनावादी नेवाःतय्सं हे बियाच्वन ।
शंखधर साख्वाःयात यक्वस्यां म्हसीकल । तर नेपाल सम्बत्या ऐतिहासिक ज्ञानया अभाव खनेदत । नेवाःतय्गु तःधंगु कमजोर थ्व हे जुल । नेपाल सम्बत् किचलय्् लाके यःपिंं नेतातय्सं नं सम्बत्य् राजनीति याय्कथं शंखधर साख्वाःयात जक हाइलाइट यानातल ।
