सन् १९३३ य् बूम्ह, मार्च १६ २०२१ खुनु ८९ दँ दुबलय् मदुम्ह प्रा. माणिकलाल श्रेष्ठया वंगु बिहिबाः शोभा भगवतिइ अन्तिम संस्कार न्ह्यः सलंसः राजनीतिक नेतात, नागरिक समाजया न्ह्यलुवात, साहित्यकार, पत्रकार व नेपालभाषा ख्यःया दुजःपिं मुनाः श्रद्धान्जली देछात । कोरोनाया कारणं छेँय् नं पिहां मवइम्ह न्हापांगु खुसी उखुनु जि माणिक दाईयात श्रद्धान्जली देछायेत शोभा भगवतीइ वना । प्यंगू मोडय् माणिकलाल दाईलिसे जिगु सतीगु स्वापू व सहकार्य जूगु लुमंकाच्वना ।

 

न्हापांगु मोड नेपाल भाषा पत्रिकाय् सन् १९५८ निसें १९६० तक जिं राससया नेपाली भाय्या बुलेटिन नेपाल भाषं अनुवाद यायेगु व संवाददाता जुयाः समाचार च्वयेगु ज्या याना । माणिक दाई नं अनं सम्पादकीय च्वयादीगु व जिमित पत्रकारिता स्यानादीगु खः । १९६६ निसें १९७१ तक्क जेलं पिहांवयेधुंकाः जिं नेपालभाषा पत्रिकाय् सह सम्पादक जुयाः ज्या याना । माणिक दाई लिसें उगु पत्रिकाय् जक मखु, नेपाल पत्रकार संघय् नं ज्या यायेखन । जि सम्पादक जुयाः ज्या यानागु जनजागृति, युगधारा, डेली डायरी, सगरमाथा व द एभरेष्ट हेराल्डयात नं वय्कलं इलय्ब्यलय् च्वसु, अन्तर्वार्ता बियादी । उकिं माणिक दाई पत्रकारिता ख्यलय् जिगु छम्ह गाइड व सहयात्री खः ।

 

निगूगु मोड, जेलय् नापं च्वनागु, पिने वाम राजनीतिइ ज्या यानागु, जेल दुने जाँच बीत अंग्रेजी माणिक दाईलिसे ब्वनागु, नं हे माक्र्सवाद–लेनिनवाद विषय प्रशिक्षण जुइबलय् वय्कलं दर्शनबारे क्लास कयादीगु खः । जेलया दुःख थाय् माणिक दाईपाखें ग्वाहालि जुइगु ल्वःमंके मफु । 

 

जि नखु जेलय् माणिक दाईलिसे नापं च्वनागु खः । जाँच बीत सेन्ट्रल जेलय् तयेहल । २०१७ सालंनिसें २०२१ सालतक्क न्यादँ, लिपा जनजागृतिस च्वयागु छगू सम्पादकीययात कयाः राजकाज मुद्दा यानाः कुवेलय् खःला व न्हापां २०१४ सालय् सत्याग्रहबेलय् छ वा, सुरक्षा कानून अन्तर्गत थीथी आन्दोलन इलय् ज्वनीगु, त्वःतीगु यानाः गुक्वः जि जेल च्वना । तर माणिक दाई नापं जेल दुबलय् अंग्रेजी व जिं जेलं हे आइ.ए., बि.ए. पास यानागु खँ लुमना वइगु न्ह्यइपुसेच्वं ।

 

स्वंगूगु मोड, कोरिया व चीनया भ्रमणय् नापं ई. १९७१ स वनागु खः । नेपालय् पत्रपत्रिकाय् ‘चार लाल कोरियापाखे’ धाः समाचार पिहांवःगु खः । माणिकलाल, भुवनलाल, हिरण्यलाल व वीरसुन्दर लाल, उबेलय् नरेन्द्र हाडा नं नापं भ्रमणय् वनागु खः । माणिक दाई नं ‘तिब्बत चीनया अभिन्न अङ्ग’ धकाः च्वयादीगु सफू ब्वनागु, कोरियाबारे स्वंगू दर्जनं मल्याक्क सफूत वय्कलं नेपाली भाषं अनुवाद यानाः पिहांवःगु ब्वनागु खः । वय्कः जुछेबारे अन्तर्राष्ट्रिय समितिया नं दुजः जूगुलिं तःक्वः कोरिया व अन्तर्राष्ट्रिय गोष्ठी जूथाय् झाःगु दु । जि नं पिने व देशय् दुने जूगु गोष्ठी सहभागी जुयागु दु । जितः विदेश मामिलाया सफू च्वमि जुइगुलिइ प्रेरणा ब्यूम्ह छम्ह व्यक्तित्व माणिक दाई खः ।

 

प्यंगूगु मोड, नेपालभाषा आन्दोलन बहुजातीय नेपालय् फुक्क जातिभाषा दथुइ समानता माः धयागु आन्दोलनय् माणिक दाई न्ह्यलुवा खःसा, उकिया सहयात्राय् न्ह्याःवनाम्ह जि नं छम्ह खः । वय्कःया च्वसु व प्रवचन प्रेरणादायी जू । जिं नं नेपालय् बहुदलीय व्यवस्था जक दयां मगाः, बहुजातीय व्यवस्था नं माः । थीथी जातीतय् दथुइ समानता, सम्मान व साझदारी दयेमा धकाः च्वयाबलय् माणिक दाई नं स्यावासी ब्यूगु जि लुमंनि । जि सांसदय् निक्वः निर्वाचिन जुयाबलय् अनं भाषा पत्रकारिता, विदेश नीति बारे नवाये न्ह्यः इलय्ब्यलय् माणिक दाईलिसे परामर्श कायेगु यानागु खः । जि ३३ देय् चाःहिलेधुन । विदेश यात्राय् वने न्ह्यः नं माणिक दाईलिसे सल्लाह कया ।

 

माणिक दाई नं थः काय्पिं निम्हेसिया नां मलः व सितु धकाः नेवाः नां तयादिल । जिं नं जिम्ह निम्ह काय्पिनि नां लूजः व मूजः धकाः तया । सिलु दिदीलिसे नं जिगु सतीगु नाता नेपालभाषा पत्रिकाय् ज्या यानाबलय् निसें दुगु । जि रुसय् राजदूत जुयाबलय् सितुलाल श्रेष्ठया स्नातकोत्तर दीक्षान्त ज्याझ्वलय् वनाः अन नेपालया चित्र प्रदर्शनी यानागु खः । माणिक दाईया नं दाई ईश्वरलाल श्रेष्ठ नेपाल चेम्बरय् अध्यक्ष जूबलय् जि अन प्रेश सल्लाहकार खः । उकिं माणिक दाईया परिवारलिसे जिगु सतीगु स्वापू दु । माणिक दाई मदुगुलिइ जि दुःखी जुयाच्वना । नेपालया प्राज्ञिक व भाषिक ख्यःयात नं अपूरणीय क्षति जुगु दु ।