खस नेतातय्गु उद्देश्य भिंकेगु मखु स्यंकेगु जक खः
डी.आर. खड्गी | कछलागा पारु ११४२, मंसीर ४ सनिवाः
विश्वया राजनीति गतिशिल जुयाच्वं थें नेपाःया राजनीति नं गतिशिल जुयाच्वंगु दु। तर गतिशीलता नं निगू कथंया दयाच्वनी। छगू नकारात्मक जुयाच्वनीसा मेगु सकारात्मक ढङ्गं चलय् जुयाच्वनी। सकारात्मक गतिशिलताया अर्थ खः, देश विकासया लँपुइ वनेगु लागिं असमानताया स्थिति, विभेदपूर्ण स्थिति व अनमेल अथवा जातीय खिचलोया अन्त्य यानाः वया नापनापं सक्षम विवेकी, देशभक्तिया भावना दुपिं व्यक्तितय्त राज्यं अवसर बीगु। नकारात्मक गतिशीलताया अर्थ खः, देश ध्वस्त याय्गु लागिं समाजय् असमानता, विभेदपूर्ण व अनमेल बातावरणया स्थिति सिर्जना याय्गु लागिं शासकवर्गं अनेक षड्यन्त्र म्हितेगु।
झीगु देय्या शासकीय स्वरुपया चरित्र स्वल धाःसा अथे धयागु मल्ल, राणा शाह व आःया बहुदलीय पार्टीया नेतातय्गु चरित्रय् नं शंका याय् थाय् यक्व दु। देशय् बारम्बार क्रान्ति जूसां सामन्ती संस्कारया राजनीतिया संरचना अन्त्य जूगुमखु । सामन्ती संस्कारया राजनीति, संस्कार व सोच जक मखु, अर्झ बिदेशी भक्त राजनीति यानाः देय् व जनतां अति पीडा भोगय् याय्त बाध्य जुयाच्वंगु दु। प्रत्येक क्रान्तिया इलय् बहुसंख्यक जनता सहभागी जूण्गु मुख्य कारण धइगु सामन्ती सोच व संस्कारया राजनीति अन्त्य। तर जब क्रान्ति सफल जुइ, सामन्ती सोच व राजनीति अन्त्य मजुसें झन अप्वयावंगु खनेदयाच्वन। छाय्धाःसा सामन्ती सोचं ग्रस्त जूपिं नेतातय्सं हून्हूगु षड्यन्त्र यानाः देय् व जनतायात झन बर्बाद याय्गु स्वयाच्वन। उमिगु मुख्य कुनीति खः, भाषा, धर्म व जातिया नामं विभेद हयाः समाजय् कलह हय्गु।
उपिं थज्याःगु हे राजनीतिक खेलय् जक ब्यस्त जुयाच्वनी। थ्व हे कारणं यानाः झीसं नकारात्मक सोचं ग्रस्त जूपिं Þनेतातय्त संघर्ष यानाः माइनस याय्फय्केमाः। जब सकारात्मक सोच दुपिं नेतातय्गु ल्हातय् सत्ता वइ व नेतृत्व वर्गं देय्यात विकास याय्गु लागिं न्हापांगु ज्या छगू जाति, धर्म व संस्कृतिया एकछत्र राजयात ध्वस्त याय्गु ज्या यानाः समाजय् मुक्कं जाति व वर्गया एकता व मेलमिलापया बातावरण हयाः देशय् शान्ति हय्गु स्वइ। जब देशय् शान्ति व मेलमिलापया बातावरण सृजना जुइ, व देश विकास जुइगु नं स्वभाविक खः। झीगु देशया राजनीतिया विडम्बना थथे जुयाच्वंगु दु। फिरन्ते (खसब्रम्हू) आप्रवासी ( बिहारीत) थ्व निगू समूहया ल्हातय् सत्ता लानाच्वंगुलिं देशया अवस्था झन झन खराब जुयावनाच्वंगु खः।
नेपाःया मूलवासीया ल्हातय् सत्ता लात धाःसा जक थःगु देय् व जनताप्रति माया दइगु नं स्वभाविक खः। उमिसं धर्म व संस्कृतिप्रति नं सकारात्मक भावना विकास यानावनेगु कुतः यानाच्वनी। तर थौंया राजनीति फिरन्ते (खसब्रम्हूत) थःगु थाय् त्वःताः मेपिनिगु बांलाःगु व्यवस्थित थासय् वयाः षड्यन्त्रमार्फत नेता जुयाः रजाईँ याय्गु उमिगु धर्म जुयाच्वंगु दु। मेखे आप्रवासी जातित विहार व उत्तर प्रदेशं वयाच्वंपिं नागरिकतय्सं नं राज्यसत्ता कब्जा याय्गु लँपुइ वनाच्वंगु दु। थ्व निथ्व जातिया मारय् लानाः देय् व मूलवासीतय्सं अति पीडा व अपमान सहः यानाच्वनेत बाध्य जुयाच्वंगु दु। थ्व निथ्वः जातिं देय्या आदिवासी व मूलवासीतय्गु धर्म व संस्कृतिइ नं अतिक्रमण यानाच्वंगु दु। नेपाःया भूमिपुत्र धयापिं तराईया थारु जाति, पहाडया गुरुङ, मगर, तामाङ, लिम्बु, स्वनिगःया नेवाः जाति खः।
देय्या फुक्क मूलवासीतय्त देय्या मूलधारया राजनीतिं अलग्ग तय्गु लागिं गैर मूलवासीतय्सं निरन्तर रुपं षड्यन्त्र यानावःगु दु। थ्व हे कारणं यानाः कार्यपालिका, न्यायपालिका, व्यवस्थापिका अर्थात प्रशासनिक क्षेत्रय् खस ब्रम्हू व विहारी मधेसीतय्सं धमाधम कब्जा यानावयाच्वंगु दु। स्वनिगःया नेवाःत धमाधम विस्थापित जुयावनाच्वंगु कारण नं स्वनिगःया नेवात रोजगारविहिन जुइमाःगु अवस्था वःगु कारण नं थ्व हे खः। थज्याःगु स्थिति वःगु कारणं देशया मूलवासियतय्के राजनीतिक चेतना स्तर कम जुयाः खः। यदि राजनीतिक रुपं चेतना स्तर वृद्धि जुूगु खःसा देशया मूलबासीतं फुक्कं याउँक एकतावद्ध जुइगु खः। जब एकतावद्ध जुइफइ खसब्रम्हू व बिहारी मधेसीतय्सं झंगः ल्हाय् फइमखु अथवा पिडित जुइमाःगु अवस्था वइमखु।
झीगु देय्या राजनीतिक संरचना थथे जुयाच्वंगु दु। जनता खाली दलया नेता वा पार्टीं छु धाल व खँ यात चुपचाप पालना जक यानाच्वनेमाःगु वाध्यता जुयाच्वंगु दु। पार्टीया नेता नं पार्टीया हाइकमाण्डया चाकडी यानाः टिकट काय्माःगुलिं नेतां जनताया भोट कयाः चुनाव त्याकूसां व नेता जनताप्रति आशक्त मजुसे पार्टीया हाइकमाण्डया हनुमान जक जुयाच्वनी। पार्टीया संरचना हे थज्याःगु खः। जनताप्रति वफादार जुइमाःगु आवश्यकता मदु । पार्टीया प्रणाली थज्याःगु जुगुलिं हे ततःधंगु भ्रष्टाचार पार्टीं हे यानाच्वनीगु खः। पार्टीयात ध्यबा माःगुलिं हाकु बंजाः व माफियातय्के कमिशन नयाः काण्डैकाण्ड यानाच्वनीगु खः।
नेपाःया उद्योग व प्राकृतिक श्रोतया सम्पत्ति नं विदेशीतय्त कवाडीया भावं मिया; कमिशन पार्टिया हाइकमाण्डपाखें हे नय्गु, यानाच्वनी । झीस थ्व खँ नं मस्यूगु मखु, खसब्रम्हू नेतातय्गु जक मखु, साधारण खसतय्गु तकं स्वभाव अति स्वार्थी जुयाच्वनीगु कारणं थःगु फाइदाया लागिं न्ह्यागुं कूकर्म याय्त तयार जुयाच्वनी। दसुया लागिं इतिहासकालनिसें गुलि नं विदेशीनापप राष्ट्र संम्झौता यात, व राष्ट्रघाती संम्झौता याःपिं खसब्रम्हूत हे खः। पाँच सय पाँच सय विघा जमिन कब्जा याइकथं राष्ट्रघांती सुगौली सन्धी याःगु इलय् गजराज मिश्रा व चन्द्रदेखर उपाध्यायं हस्ताक्षर यात । लिपा नं गुलि नं जलश्रोतया सम्झौता धकाः भारतनापं सम्झौता यात उकी हस्ताक्षर याःपिं नं खसब्रम्हूत हे खने दु। राष्ट्रघाती कोकी संम्झौता नं मातृका प्रसाद कोइरालाया इलय् यात। गण्डकी सम्झौताय् नं विसेश्वर प्रसाद, कोइरालाया ईलय् यात। गिरिजा प्रसाद कोइरालाया पालय् नं कर्णाली सम्झौता यानाः पश्चिमया नदिनाला तकं भारतयात लःल्हानाबिल। थुलि जक मखु, देय्या उद्योग व्यवसाय नं कवाडीया भावं कमिशन नयाः मियाबिल।
महाकाली सम्झौता धकाः हाकनं माधव नेपाल, खड्ग प्रसाद व शेरबहादुर देउवा जानाः भारतयात अधिकार बीगु ज्या यात। खसतय्के देशप्रति माया दइमखु धयागु खँ प्रमाणित जुइधुंकल। न्हापा भारतनापं गुलि नं सम्झौता यात व सम्झौतां देशयात तःधंगु हानी, भारतयात फाइदै फाइदा जुल। थौंकन्हय् अमेरिकी कम्पनी एमसीसीनाप सम्झौता याय्गु लागिं खस नेतात लगय् जुयाच्वंगु दु । यदि एमसीसी कम्पनीनाप सम्झौता यात धाःसा नेपाः नां जकया स्वतन्त्र राष्ट्र जुइ, देशया हर्ताकर्ता अमेरीका जुइ। नेपा.या सारा प्राकृतिक श्रोतया सम्पत्ति लुटय् यायां अंतय् नेपाःयात अफगानिस्तानया अवस्थाय् हय्गु अमेरिकाया रणनीति खः।
