राजनीतिक इमान्दारिता कायम जुइमा
दिलिप शाही | पोहेलाथ्व सप्तमी ११४३, पुस १४ बिहीवाः
वंगु मंसिर ४ गते क्वचाःगु निर्वाचनया लिच्वः पिहां वय्वं शुरु जूगु छगू अनुमान खः देशय् याकनं हे मध्यावधि निर्वाचन जुइफु । खः, निर्वाचन लिपा गुगु लिच्वः पिहांवल थुकिं छगू हे राजनीतिक पार्टीया बहुमत मदय्वं आः देशय् हाकनं राजनीतिक अस्थीरता शुरु जुइगु अनुमान यासें राजनीतिक विश्लेषकतय्सं याकनं हे मध्यावधि निर्वाचनया सन्दर्भयात कयाः चर्चा परिचर्चा याय्गु शुरु याःगु खः । वंगु निर्वाचनया लिच्वः कथं निगू राजनीतिक पार्टी जानाः जक सरकार दय्केफइगु अवस्था मदु । अझ धाय्गु खःसा आः सरकार गठनया नितिं म्ह्वतिं नं न्यागू खुगू पार्टी जानाः जक सरकार दय्केफइगु अवस्था दु । अले थज्याःगु सरकार दय्केत जक मखु स्थायित्व बीत नं उलि हे थाकुइगु सम्भावना निर्वाचन क्वचाय्वं याःगु खः ।
तर आः वयाः सरकारया नेतृत्व याय्गु सवालय् धाःसा विशेषतः नेपाली कांग्रेस व माओवादी दथुइ गुगु विवाद सतहलय् वःगु दु, थुकिं सरकारयात स्थायित्व बीत थप समस्या जक जुइगु खःला धइगु न्ह्यसः धाःसा ब्वलंकाब्यूगु दु । आःया सत्ता गठबन्धन याय् न्ह्यः माओवादी केन्द्रं देउवायात सरकारया नेतृत्व याकेबीगु खःसा आः न्हापा जूगु सहमति कथं सरकारया नेतृत्व थम्हं याय् दय्माः धकाः माओवादी केन्द्रया अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ धाय्गु यानाच्वंगु दु ।
मेखे नेपाली कांग्रेसया सभापति शेरबहादुर देउवां सरकारया नेतृत्वया बारे छुं खँ ल्हानाच्वंगु मदुसां कांग्रेसया हे निगूगु पुस्ताया नेता धयाच्वंपिंसं कांग्रेसया हे नेतृत्वय् सरकार गठन याय्माः धकाः थीथी सञ्चार माध्यमयात धाय्गु यानाच्वंगु दु । लिसें उमिसं पार्टीया सभापति शेरबहादुर देउवां यदि माओवादी केन्द्रलिसे भद्र सहमति याःगु खःसा नं आःया अवस्थाय् थःपिंत उगु खँ स्वीकार्य मदुगु खँ धाय्गु यानाच्वंगु दु ।
मेखे कांग्रेसया वरिष्ठ नेता रामचन्द्र पौडेलं माओवादी केन्द्रया अध्यक्ष पुष्पकमल दाहालयात नापलाय्गु झ्वलय् वर्तमान गठबन्धन गुगुं नं हालतय् त्वाःथले मज्यू धासें फयांफछि गठबन्धनया सरकार दय्केमाः धकाः दाहालयात थुइकेगु कुतः यानाच्वंगु दु । दाहालं थम्हं न्हापा गठबन्धनया सरकार दय्केगु झ्वलय् शेरबहादुर देउवायात प्रधानमन्त्री दय्कागु खसा आः प्रधानमन्त्री जुइगु पाः थःगु जूगुलिं ग्वाहालि याय्त इनाप यानाच्वंगु दु । तर थुकिया दथुइ राजनीतिक घःमाः गुखे न्ह्याःवनी धइगु अनुमान याय्त थाकुयाच्वंगु थौंया अवस्थाय् कांग्रेसं थःगु इमान्दारिता कायम याइ कि याइमखु धइगु न्ह्यसः धाःसा ब्वलनाच्वंगु दु ।
माओवादी अध्यक्ष दाहालं न्हापा नं थःगु इमान्दारिता ब्वयाः हे एमालेया अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीयात प्रधानमन्त्री दय्कूगु खः । तर प्रधानमन्त्री ओलीं इमान्दारिता पालना मयासें पूवंक कार्यकाल थम्हं हे प्रधानमन्त्री चले याय्गु सोच तय्वं तत्कालीन नेकपा दुने विवाद जुयाः अन्ततः प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीं निक्वःतक संसद भंग याःगु खःसा वयां लिपाः सर्वोच्च अदालतया परमादेश कथं देउवा नेतृत्वया सरकार गठन याय्त नं माओवादीया अध्यक्ष दाहालं हे देउवायात समर्थन याःगु खः ।
थुकथं समग्र राजनीतिक घटनाक्रमयात स्वय्गु खःसा दाहालं राजनीतिक रुपं थम्हं गुगु अडान कयाच्वन उगु अडानया कारणं यानाः हे थौं कांग्रेसया बहुमत वःगु खःसा उकिया ल्यूने अध्यक्ष दाहालया देन दु धइगु खँ ल्वःमंके मज्यू । खः, वंगु चुनावय् कांग्रेस न्हापांगु दल जूगु मू कारण धइगु माओवादीलिसें थीथी राजनीतिक दलं कांग्रेसयात भोत ब्यूगुलिं खः । तर कांग्रेसया भोट धाःसा मेगु गुगुं नं पार्टीयात मवंगु खँ कांग्रेसं मस्यूगु मखु । अझ चुनाव प्रचारया झ्वलय् तकं कांग्रेसं थःगु पार्टीया चिनय् जक मतदान याय्त मतदातापिंत इनाप याःगु खँ स्पष्ट रुपं पिहांवःगु खः । थ्व धइगु छगू कथं राजनीतिक बेइमानी खः ।
तर माओवादी केन्द्र व नेकपा एकीकृत समाजवादी थुकियात आः तक मुद्दा दय्कूगु मदुनि । तर कांग्रेसया भोट ट्रान्र्सफर मजूगु कारणं यानाः हे माओवादी व एकीकृत समाजवादीया सिट म्ह्वः जूगु ल्याखय् कांग्रेसं न्हापा जूगु भद्र सहमति पालना याय्मखु धाय्गु पाय्छि मखु । अथे ला नेकपा एमालेया अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीं वर्तमान गठबन्धन त्वःतावःसा दाहालयात प्रधानमन्त्री दय्केगु खँ थः कार्यकर्तामार्फत सन्देश मछ्वःगु मखु । तर दाहालं उकियात स्वीकार यानाच्वंगु मदु । उकिया मू कारण धइगु ओली प्रधानमन्त्री जुयाच्वंगु इलय् याःगु प्रतिगमन हे खः ।
नेपाःया राजनीतिक इतिहासय् म्ह्वः जक सिट दुगु पार्टीया व्यक्ति नं प्रधानमन्त्री जूगु दु । तत्कालीन इलय् कांग्रेस व एमाले दुने ब्वलंगु विवादया कारणं यानाः सूर्यबहादुर थापा व लोकेन्द्रबहादुर चन्द प्रधानमन्त्री जूगु खः । अथे जुयाः थौं नं प्रतिगमनया अवस्था विद्यमान दनि । अले अज्याःगु प्रतिगमनयात परास्त याय्गु छगू जक लँपु धइगु वर्तमान गठबन्धनया निरन्तरता हे खः । वंगु निर्वाचनय् आपालं धयाथें अग्रगमन विरोधीत निर्वाचित जूगु दु । संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र विरोधी पुचःया छुं छुं मनूत आःया प्रतिनिधिसभाय् थ्यंगु दु, सुनां संघीयता, गणतन्त्रया विरोध यानाच्वंगु दु ।
अज्याःपिंत पराजित याय्गु खःसा वर्तमान गठबन्धन निरन्तर जुइमाः । तर उकिया नितिं हरेक राजनीतिक पार्टीतय्सं त्याग याय्माःगु अवस्था थौं जुयाच्वंगु दु । यदि आः हाकनं गठबन्धन राजनीतिक पार्टी दुने एकता मन्त धाःसा निश्चित दु आः प्रतिगमनं छ्यं ल्ह्वनी । उगु इलय् गठबन्धनया नेतातय्सं छु गज्याःगु लिसः बी धइगु न्ह्यसः धाःसा ब्वलनाच्वंगु दु ।
थौंया आवश्यकता धइगु गठबन्धन हे खः । थ्व गठबन्धन वा एकता धइगु अग्रगमनया नितिं हे खः । अझ नं संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र संस्थागत जुइफयाच्वंगु मदु । संस्थागत जुइफयाच्वंगु मदु । अले संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रयात संस्थागत याय्गु दायित्व धइगु अझ नं वर्तमान गठबन्धनया हे खः ।
निश्चित रुपं थौंया अवस्थाय् गठबन्धन त्वाःदल धाःसा थुकिं संघीय लोकतान्त्रिक गठबन्धनयात गज्याःगु लिच्वः लाइ धकाः धाय्फइगु अवस्था मदु । आम सर्वसाधारण जनतां थुगुसीया चुनावय् गुगु मत ब्यूगु दु, थ्व नं छगू कथं राजनीतिक चेतावनी खः । अले राजनीतिक पार्टीतय्सं थ्व खँयात थुइकाः आः केवल सत्ताय् जक थःत केन्द्रीय मयासें देय् व जनताया नितिं राजनीति न्ह्याकेमाःगु अवस्था थौं जुयाच्वंगु दु । उकिया नितिं राजनीतिक पार्टीतय्सं आः थःपिनिगु राजनीतिक लँपु स्पष्ट याय्माः । राजनीतिक सहमति कायम जुल धाःसा जक राजनीतिक इमान्दारिता कायम जुइ थ्व खँ मनन याय्माःगु आवश्यता थौं जुयाच्वंगु दु ।
