नेवाः अध्ययन अनुसन्धान प्रतिष्ठान नीस्वनेत सकल नेवाःत जाय्नु
सुरेन्द्रभक्त श्रेष्ठ | चौलागा पंचमी ११४३, चैत्र २८ मंगलवाः
‘हलिंन्यंक च्वंपिं नेवाःतय् दथुइ सहकार्य व समन्वय याय्त हलिं नेवाः दबू नीस्वंगु धइगु लसताया खँ खः । झीसं नेपालय् हलिं नेवाः दिं हनावयागु दुसा नेपालं विदेशय् वनाच्वंपिं नेपाःमितय्सं थीथी ज्याझ्वः यानाः मेमेगु देशय् नं हनावःगु दु । उकिं आः थ्व दिं हलिं नेवाः दिं जक मखसें नेपाल दिवस हे जुयावनाच्वंगु अनुभूति बांलाक खनेदु ।
‘नेवाःतय्गु सभ्यता, इतिहास व सांस्कृतिक अनुसन्धान याय्त छगू अनुसन्धान समिति वा छुं नं कथंया प्रतिष्ठान दय्के जरुरी दु धकाः थन अध्यक्षपाखें खँ वःगुलिं जिगु ध्यान गम्भीर रुपं आकर्षित जूगु दु । जिं नेवाःतय्गु सभ्यता, संस्कृति, इतिहास, भाषा, साहित्य व कलाया नितिं नेवाःतय्सं याःगु अनवरत संघर्षयात जिगु उच्च सम्मान दु । उकिं जिं छगू अनुसन्धान प्रतिष्ठान दय्केगु खँय् छिकपिनिगु न्ह्यःने प्रतिवद्धता व्यक्त यानाच्वना । उगु प्रतिष्ठान नेवाःतय्गु जक मखसें सकल नेपाःमितय्गु हे जुइगु विश्वास नं प्वंकाच्वना ।’
खुक्वःगु हलिं नेवाः दिंया लसताय् ऐतिहासिक थाय् बसन्तपुर दबुलिइ जूगु ऐतिहासिक ज्याझ्वलय् मू पाहां कथं झायादीम्ह सम्माननीय प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्डं’ ब्यूगु अभिव्यक्ति खः थ्व । न्हापांनिसें झीसं भाषा, कला, संस्कृतियाबारे छगू अनुसन्धान केन्द्रया परिकल्पना यानाच्वनागु खःसा खुक्वःगु हलिं नेवाः दिंया लसताय् वय्कलं प्वंकूगु प्रतिवद्धताप्रति झी सकल नेवाःतय्सं गर्व याय्गु थाय् दु । आः सकल नेवाःत छथाय् मुनाः सहलह ब्याकाः थुगु अनुसन्धान केन्द्र दय्केगुलिइ न्ह्यज्याय्गु ई वःगु दु । याकनं हे थुगु केन्द्र दय्केत ज्या न्ह्याकेमाःगु आवश्यकतायात थुइकाः विज्ञतय् दथुइ सहलह याय्त कार्य समिति थें दय्काः वनेमाःगु खनेदु । प्रधानमन्त्रीयात याकनं हे नापलानाः अनुसन्धान केन्द्र दय्केत पहल याय्माःगु खनेदु ।
हलिं नेवाः दबू सन् २०११य् नीस्वंगु खः । डा. बालगोपाल श्रेष्ठया नेतृत्वय् लण्डनय् न्हापांगु तःमुँज्या क्वचाःगु खःसा सन् २०१६य् निक्वःगु तःमुँज्या बाल्टिमोरय् व २०१९य् स्वक्वःगु तःमुँज्या नेपालय् जूगु खः । उगु तःमुँज्यां सिजन श्रेष्ठयात नायः ल्यःगु खः । सन् २०२२य् अमेरिकाया न्यूयोर्कय् जूगु प्यक्वःगु तःमुँज्यां संयुक्त श्रेष्ठयात नायः ल्यःगु खः । अथे हे, सन् २०११य् नेपालय् हलिं नेवाः दबू नेपाल च्याप्टर नीस्वंगु खःसा न्हापांगु तःमुँज्यां नरेन्द्रभक्त हाडायात नेपाल च्याप्टरया नायः ल्यःगु खः । अथे हे, २०१६य् निक्वःगु तःमुँज्यां भाजु पुष्कर माथेमायात नायः ल्यःगु खः । वयां लिपा नेपाः च्याप्टरय् शाक्य सुरेन नायः जुयादीगु खःसा सन् २०२२य् जूगु प्यक्वःगु तःमुँज्यां जितः नायः पदय् ल्यःगु खः ।
हलिं नेवाः दिं हनेगु ज्या धाःसा सन् २०१८ निसें जक न्ह्याःगु खः । सन् २०१६य् नायः सिजन श्रेष्ठजुं ‘हलिमय् न्ह्याथाय् च्वंसां झी नेवाः’ धकाः हलिं नेवाः दिंया परिकल्पना यानादीगु खः । अथेसां २०१८ य् नेपालय् निन्हुयंकं जूगु ग्लोबल कन्फरेन्स यानाः न्हापांगु हलिं नेवाः दिंया श्री गणेश जूगु खः । न्हापांगु हलिं नेवाः दिं व ग्लोबल कन्फरेन्सया कजि कथं तत्कालीन केन्द्रीय न्वकू दयारत्न शाक्यजु च्वनादीगु खः । अथे हे, निक्वःगु हलिं नेवाः दिं २०१९ य् नेपालय् हे तःजिक ज्याझ्वः यानाः हनागु खः । निक्वःगु हलिं नेवाः दिं येँ महानगरपालिकाया तत्कालीन मेयर भाजु विद्यासुन्दर शाक्यपाखें उलेज्या यानाः भब्य व सभ्य रुपं तःजिक क्वचाय्कागु खः । निक्वःगु हलिं नेवाः दिंया नापनापं स्वक्वःगु केन्द्रीय तःमुँज्या नं नेपालय् हे जूगु खः । उगु तःमुँज्याया भाला नेपाल च्याप्टरं कयागु खःसा रश्मिला प्रजापति व जितः कजि ल्यःगु खः ।
२०२०य् याय्माःगु स्वक्वःगु हलिं नेवाः दिं ‘कोभिड महामारी’ या हुनिं स्थगित याय्माःगु खः । सन् २०२१य् स्वक्वःगु हलिं नेवाः दिं ऐतिहासिक थाय् बसन्तपुरय् तःजिक क्वचाय्कागु खःसा उकिया कजिया भाला नं जिं हे कयागु खः । तत्कालीन येँ महानगरपालिकाया मेयर विद्यासुन्दर शाक्यजुपाखें उलेज्या याकाः हनागु खःसा सन् २०२२य् न्याक्वःगु हलिं नेवाः दिं नहेन्द्र प्रधानया कजिसुइ येँया मरुहिति ब्यांक्वेटय् तःजिक ज्याझ्वः यानाः हनागु खः ।
अथे हे, थुगुसी खुक्वःगु हलिं नेवाः दिं हनेगु नितिं नेपाल च्याप्टरया न्वकू रमेश मुनिकारया कजिसुइ समिति दय्काः निला न्ह्यःनिसें तयारी न्ह्याकाः येँया बसन्तपुरय् तःजिगु समारोह यानाः क्वचाय्केत ताःलाःगु खः । उगु हे ज्याझ्वलय् अथे हे, राष्ट्रिय, अन्तर्राष्ट्रिय स्तरय् योगदान बियाच्वनादीपिं १४म्ह व्यक्तित्वतय्त दोसल्लां न्यय्काः सम्मान नं यानागु खः ।
व झ्वलय् न्याय ख्यलय् योगदान बियादीम्ह प्रधानन्यायाधीस कल्याण श्रेष्ठ, सुरक्षापाखे पुलांम्ह सशस्त्र प्रहरी बलया महानिरिक्षक सिंह बहादुर श्रेष्ठ, नेपाली संकिपा ख्यलय् नेपाःया न्हापांगु संकिपा ‘आमा’ या आमा चैत्यदेवी सिंह, समाजसेवी सुवर्णकेशरी चित्रकार, वरिष्ठ संस्कृति एवम् इतिहासविद् डा. त्रिरत्न मानन्धर, वरिष्ठ हस्तकला कलाकार चिनकाजी ताम्रकार, वरिष्ठ उद्योगपति व व्यवसायी रुपज्योती कसाः, वरिष्ठ फोटो पत्रकार नातिकाजी महर्जन, वरिष्ठ गणितज्ञ ज्योतिष देवनारायण महर्जन, वरिष्ठ पर्यटन व्यवसायी कर्ण शाक्य, वरिष्ठ साहित्यकार मथुरा साय्मि, वरिष्ठ कुटनितिज्ञ एवम् शिक्षाविद् केदारभक्त माथेमा, अन्तर्राष्ट्रिय रेसलिङ कासामि मुना श्रेष्ठ (लेडी ड्रागन) व संस्थागतपाखे कास्की नेवाः खलःयात हनेगु ज्या जूगु खः । व हे कथं, झिंन्याद्वः तका राशीलिसेंया स्वक्वःगु रमेश ताम्राकार लुमन्ति सिरपाः नांजाःम्ह म्येहालामि प्रवेशमान शाक्ययात लःल्हाय्गु ज्या जूगु खः ।
जनकबि दुर्गालाल श्रेष्ठजुयात हलिं नेवाः दबू केन्द्रपाखें ‘हलिं नेवाः अभिनन्दन’ सम्मानं छाय्पियागु खःसा ‘चिनियाम्ह किसिचा’ सफूया कविता वाचन याःपिं १६गू स्कूलया २२म्ह विद्यार्थीतय्त दसिपौ लःल्हाय्गु ज्या जूगु खः ।
थुकथं खुक्वःगु हलिं नेवाः दिं तःजिक हनेत ताःलात । खुक्वःगु हलिं नेवाः दिंया दकले तःधंगु उपलब्धी धयागु हे नेवाः अध्ययन अनुसन्धान प्रतिष्ठान दय्केगु नितिं प्रधानमन्त्रीपाखें वःगु प्रतिवद्धता हे धाय्बलय् अत्युक्ति जुइमखु जुइ । उकिया नापं ज्याझ्वलय् प्रधानमन्त्रीयात प्यताजि माग न्ह्यब्वयागु दुगु खः । उगु माग नं थन न्ह्यब्वय् सान्दर्भिक जुइः
१. नेपाः त्वःता पिने च्वनाच्वंपिं गैर आवसीय नेपाःमित थःगु मातृभूमि नेपालय् वइलबय् छुं नं समस्या मजुइकथं नय्त, च्वनेत उपयोग जुइकथं नेवाः कम्यूनिटी सेन्टर (छेँ) दय्केत नेपाल सरकारपाखें पहल याय्माःगु ।
२. हलिं नेवाः दबू प्रभावकारी रुपं न्ह्यज्याकायंकेत २ करोडया कोष स्थापना याय्त सरकारपाखें पहल यानाबीमाःगु ।
३. दँय्दसं मार्च महिनाया लिपांगु शनिबाःकुन्हु हनावयाच्वनागु ‘हलिं नेवाः दिं’ नेपाल सरकारपाखें पिदनीगु क्यालेन्डरय् दुथ्याकेमाःगु ।
४. नेवाः संस्कृति, कला व बास्तुकलाया अध्ययन व अनुसन्धानया नितिं छगू संस्था अपरिहार्य जूगु अवस्था दु । उकिं हलिं नेवाः दबूया प्रतिनिधित्व यासें ‘नेवाः संस्कृति कला व बास्तुकला अध्ययन केन्द्र’ स्थापनाया लागिं उचित पहल याय्माःगु ।
थुगु प्यताजि माग पूवन धाःसा उकिया लबः समग्र नेवाः समुदाययात हे दइगु खः । अय्जूगुलिं थ्व माग हलिं नेवाः दबू नांया संस्थाया जक मखसें, हलिमय् च्वंपिं हरेक नेवाःयागु खः धकाः झीसं थुइकेमाः । प्यताजि मागमध्ये अध्ययन, अनुसन्धान प्रतिष्ठान नीस्वनेत प्रधानमन्त्रीपाखें प्रतिवद्धता ला वल । तर उकिया कार्यन्वयनय् यंकेत झी न्ह्यज्याय्माः । लिसें मेमेगु माग पूवंकेगु नितिं नं झी छधी जुइमाःगु आवश्यकता दु।
