गां गामय् छाय् खालि जुजुं वनाच्वंन
श्रीकृष्ण महर्जन नेवाः | चौलाथ्व चौथी ११४४, चैत्र ३० शुक्रवाः
स्वनिगलं पिने जिल्ला जिल्लाय् वनेगु इलय् गां गामय् खालि जुजुं वनाच्वंगु खनी। बुँ फुक्कं बाँझ जुयाच्वन। गां हे ल्यासे ल्याय्म्हपिं मदुगु थें जुया वनाच्वन। छम्ह निम्ह जक ल्यासे ल्याय्म्हपिं खनी। ज्याथः ज्याथीपिं जक खनी। अले इलय् ब्यलय् थः मां अबु मन्त धाःसां दिपय् वया लः छकः त्वंकः मवल धइगु घटनात जुयाच्वंगु दु। गुलिं युवात ज्या यायेगु नामय् अले गुलिं आखः ब्वनेगु नामय् वनाच्वन। ज्या यायेत वनीपिन्सं ला ज्या याइ अले छेँय् थःगु जन्म भूमिइ ध्यबा छ्वया हइ। थःगु हे जन्म भूमिइ जग्गा न्याइ। छेँ न्याइ। सम्पत्ति मुंकी। अन्तत लिहां वइ। तर आखः ब्वनेगु नितिं वंपिन्सं अप्वःसिनं ला ध्यबा ज्वना वनी। उलिं जक मगाना आः वया ला थःगु कुलया सम्पत्ति तकं मिया ध्यबा यंकेगु यानाच्वन। थःगु बंशया छेँ बुँ तकं मिया ध्यबा ज्वना वनेगु यानाच्वन। अले अन हे छेँ न्यायेगु यानाच्वन। थुकिं याना ला स्पष्ट जुइ कि अज्वःपिं थन लिहां वइ मखु। इपिं अन हे च्वनी। अनया नागरिकता काइ। अले नेपालय् वयेगु धइगु इपिं विदेशय् चाःहिउ वयेथें जुइगु जुल।
गां गामय् च्वंपिन्सं धाइ। गामय् सुं मनू छम्ह मन्त धाःसा अस्पताल यंकीपिं मदु। अस्पतालय् पिया च्वनीपिं मदु। गां गामय् विकासया नामय् ध्यबा वनाच्वंगु दु। अन ज्या याइपिं मदु। स्कूल कलेज झन झन खाली जुया वनाच्वन। जग्गा न्याय् मिइगु ज्या तसकं म्हो जुल। छेँ छेँ खाली जुयावन। छेँय् च्वनीपिं मदया भ्वाबः जुया व । गां त्वःता वने मफुपिं ला कमजोर परिवार महसूस जुइगु अवस्था ब्ललन । विदेशय् वने मफुसा येँय् जूसां वयेमाःगु अवस्था जुल । येँ वया ज्या यायां बाय् आखः ब्वब्वं नं विदेशय् वनेगु तयारी यानाच्वनी । कयौं युवात कोरियन
भाषा, जापानिज भाषा लगायत सयेकाच्वंगु दु । इपिं धइगु विदेशय् वनेगु तयारी खः । अज्वःगु इन्च्यूटत यक्व हे स्वनिगलय् संचालन जुयाच्वंगु दु ।
स्वनिगलं पिनेया नेवाः वस्तीत स्वल धाःसां अज्वःगु हे अवस्थाय् दु । अनच्वंपिं युवात कि त विदेशय् कि येँय् वयाच्वंगु दु । छगू उदाहरण काये काभ्रेपलाञ्चोक जिल्लाया दाप्चा । तसकं चर्चित थाय् । अन स्वःवन धाःसा छखा निखा छेँय् मनूत च्वनाच्वंगु दु । अप्वः याना छेँय् मनूत हे मदु । अथे हे दोल्खा नं खः । अनया बच्छिसिबें अप्वः मनूत कि तक येँय् दु मखुसा विदेशय् दु । अथे पन्ति स्वःसां अथे हे खः । नेवाःतय्गु स्वनिगलं पिनेया वस्तीइ नं छेँखाप्वाः पतिकं पिहां वनाच्वंपिं बाय् येँय् वयाच्वंपिं मदइ हे मखु । थुगु ल्याखं स्वल धाःसा नेवाःतय्गु वस्ती वस्ती नं खाली जुजुं वनाच्वंगु दु । थ्व हे तालं वन धाःसा व वस्ती मनूत मदुगु वस्तिया रुपय् रुपान्तरण जुइत यक्व ई माली मखुत । पन्ति, दाप्चा, दोल्खा लगायत नेवाः वस्तीइ जात्रा जुइगु इलय् येँय् नं म्वः म्वः मनूत वनी । दोल्खायापिं ला धाइ कि बुगद्यःया जात्रा अर्थात रातो मच्छिन्द्रनाथया जात्रा यायेत येँय् नं मनूत मवन धाःसा जात्रा हे जुइमखु । उकिं अबले अन मनूत यक्व हे दइ । थुकिया अर्थ यक्व हे मनूत येँय् च्वनाच्वंगु दु धकाः स्पष्ट जू ।
गामय् च्वंपिं शहरय् वयाच्वना उकिं शहरय् मनूत यक्व दु थें च्वनाच्वंगु दु । तर बास्तवय् स्वल धाःसा शहरय् नं निखा छेँ ल्याः खात धाःसा छखा छेँया मनू विदेशय् छम्ह कि छम्ह वनाच्वंगु दु । शहरय् नं विदेशय् मवंगु परिवारयात कमजोर परिवार कथं नं कायेगु यानाहःगु दु । ब्वनेगु नितिं बाय् ज्या यायेगु नितिं । न्ह्यागु जूसां नं थःगु परिवारया मस्त विदेशय् वनेमाःगु महसूस यानाहःगु दु । गां गामं शहरय् मनूत वयाच्वंगुलिं जक शहरय् मनूत म्हो मजूथें च्वनाच्वंगु खः । तर बास्ताविकता अथे मखु । शहरय् च्वंपिं मनूत नं यक्व हे विदेशय् वनाच्वंगु दु । शहरय् च्वंपिन्सं ला ब्वनेगु निधिं धकाः वनीगु अले थनया ध्यबा तकं ज्वना वनेगु, बुँ छेँ मिया तकं ज्वना वना अन हे छेँ न्याना च्वनेगु यनाच्वन । थ्व ख्यालं स्वल धाःसा ला शरहया अवस्था झन ग्यानपुसे च्वं ।
ल्यासे ल्याय्म्हपिं पिने अप्वया वनाच्वंगु । ब्वनातःपिं थन मच्वनीगु । थ्व अवस्थां झीगु देशय् गुगु कथं विकास जुइमाःगु खः जुयाच्वंगु मदु । ल्यासे ल्याय्म्हपिं मदुगु देय् जुजुं वनाच्वंगु दु । गुगु देशय् ल्यासे ल्याय्म्हपिं दइमखु अन कृषि लगायतया उत्पादन दइमखु । युवात दुगु थासय् हे कृषि उत्पादन जुइगु अले भोतिक संरचनात निर्माण जुइगु खः । बुँ बाँझो जुया वनाच्वंगु समस्याया जक खँ ल्हायेगु मखु आः वया गम्भीर जुइमाः । अले समाधानया लँपुयात नं नालेमाः । बैज्ञानिक कृषियात पूर्ण रुपं नाले फयाच्वंगु मदु । कृषि क्रान्तिया नितिं सरकारं थीथी योजना हयेमाः । कृषि ज्या याइपिन्तं विशेष ब्यवस्था यायेमाः । कृषि ज्या याइपिं नामय् थः कार्यकर्तात लहिइगु ज्या नं थन जुयाच्वन धइगु खँ दु । उकिं नं कृषि ज्यायात न्ह्यःने यंके फयाच्वंगु मदु । थुगु खँय् दलया नेता कार्यकर्तातसें बिचाः यायेगु ला कि मयायेगु ? नेपाल सरकारं कृषिया नितिं विशेष योजना हइ कि महइ धकाः न्ह्यसः नं ब्वलनाच्वंगु दु । देय्या कुल क्षेत्रफल मध्ये १५ प्रतिशत हिमाल, १७ प्रतिशत तराई व ६८ प्रतिशत पहाडी लागा दु । थनया चा परिक्षण याना छु थासय् छु उत्पादन जुइगु खः अज्वःगु हे कथंया उत्पादनया नितिं राज्यं योजना दयेकेमाः ।आः सामुहिक कृषिया विकास यायेमाः धकाः तकं धायेगु यानाहःगु दु । थनया चायात ल्वःगु कथंया कृषि यात धाःसा अवश्य नं उकिं उत्पादन अप्वया वइ ।
नेपाःया राजनीतिक दलया नेतातसें थनया ल्यासे ल्याय्म्हपिन्त निराश याये मज्यू । अप्वः याना ल्यासे ल्याय्म्हपिं राजनीति खना निराश जुयाच्वंगु दु । देशय् न्ह्याबलें राजनीतिक रुपं समस्या धकाः धायेगु । अले दलया नेता व दल अथे हे खः धकाः धायेगु यानाच्वंगु दु । इपिं राजनीतिप्रति छफुति हे आशावादी मजू । उकिं नं ल्यासे ल्याय्म्हपिं पिने वनाच्वंगु खने दु । ल्यासे ल्याय्म्हपिं गुलि अप्वः पिने लानावन उलि हे देय् कमजोर जुया वनी धकाः राजनीतिक दलया नेतातसें थुइकेमाः । उकिं ल्यासे ल्याय्म्हपिन्त थन हे माःगु कथंया ज्या बिइगु नितिं ब्यवसस्था यायेत गज्वःगु ज्या यायेमाः धइगु खँय् ध्यान तयेमाःगु अवस्था सदु । थन ल्यासे ल्याय्म्हपिं हे मन्त धाःसा छुकिया नितिं राजनीति यायेगु धकाः न्हयसः तयेमाःगु ई वःगु दु ।
थौं देय् ल्यासे ल्याय्म्हपिं मदुगु देय्या रुपय् हिला वनाच्वंगु खँ नुगलय् विशेष याना सरकारया नेतृत्व यानाच्वंपिं मन्त्रीपिं, राजनीतिक दलया नेतातसें तयेमाःगु दु । मां अबु मन्त धाःसां दिपय् वया लः त्वंकेगु नितिं तकं काय् म्ह्याय्पिं वयाच्वंगु मदु धकाः थुइकेमाः । अस्पतालय् भर्ना जुल धाःसा कुरुवा च्वनीपिं मस्त मदया वनाच्वन धकाः थुइकेमाः । गां गां जक मखु शहर तकं
ल्सासे ल्याय्म्हपिं मदुगु थाय्या रुपय् हिला वनाच्वन धकाः थुइकेमाः । ल्यासे ल्याय्म्हपिं मन्त धाःसा देय् गज्वःगु देय् जुइ धकाः बिचाः यायेमाः । थुगु खँय् थौं हे गम्भीर मजुल धाःसा कन्हय् वना देशय् हे गम्भीर समस्या वयेफु धकाः ध्यान तया योजना सहित सरकार व राजनीतिक दलत न्ह्याः वनेमाःगु अवस्था वःगु दु।
