महिला, बालबालिका लिसे ज्येष्ठ नागरिक मन्त्रालयं देय्या थीथी जिल्लाय् दूगु मचा इहिपाः न्हंकेगु तातुनाः ‘मचाइहिपा न्हंकेत राष्ट्रिय रणनीति २०८१’ हइगु जूगु दु।

मचा इहिपाःया हुनिं त्यपू जीवन सुथां मलाइगु, ल्यासे मजुइकं हे मचा बुइबलय् स्वास्थ्य सम्बन्धी थीथी समस्या जुइगु, लैङ्गिक हिंसा, यौनजन्य हिंसा, बालश्रम, न्यायेमिये थेंजाःगु मेमेगु हिंसापाखें मिसामचा व मिसा अझ अप्वः प्रभाबित जुइगु दिकेत नं रणनीति दयेकेगु सिधइ थें च्वने धुंकूगु मन्त्री नवलकिशोर साह सुडीं कनादिल।

“अशिक्षा, कमाइ बः मलाःनि बलय् मचा इहिपाः याइबलय् जुइगु समस्याया बारे मस्यूगु कारणं गांमय् च्वंपिं मस्त ल्यासे मजुवं हे त्यपू जीवन हनेत बाध्य जुयाच्वन, मूकथं मचाइहिपाःयात व्यावहारिक कथं न्हंकेत नं रणनीति दयेकेत्यंनागु खः”, मन्त्री सुडीं धयादिल। इहिपाः यायेगु कि यायेगु मखु धैगु फुक्क मनूतय्गु नैसर्गिक अधिकार खः व मस्तय्गु शिक्षा, प्रजनन स्वास्थ्य व मचा अधिकारयात ध्यानय् तयाः नेपालय् २० दँ स्वयां क्वय्यापिनिगु इहिपाःयात मचाइहिपा धकाः धयातःगु दु।

नेपाःया संविधान, राष्ट्रिय बालबालिका नीति, २०८०; मुलुकी अपराधसंहिता २०७४, बालबालिकासम्बन्धी ऐन २०७५ तथा बालबालिकासम्बन्धी नियमावली २०७८; स्थानीय सरकार सञ्चालन ऐन २०७४, मचाविवाह विरुद्धया रणनीति २०७२ लिसें मेमेगु कानुन नं मचा इहिपाः न्हंकेत छ्यलाबुलाय् हयाच्वंगु दु। मस्तय्गु हक व अधिकारया सुनिश्चत यायेत मचा अधिकारसम्बन्धी महासन्धि १९८९ व मिसातय्त जुइगु फुक्क कथंया विभेदत न्हंकेगु महासन्धि १९७९ यात अनुमोदन यानाः मस्त व मिस्तय्गु अधिकारयात कार्यान्वयन यायेगु प्रतिबद्धता नेपाःपाखें यानातःगु दु।

दिगो विकासया आज्जु (२०१६–२०३०) लिसेंया मानव अधिकार व मचा अधिकारलिसे स्वापू दूगु भ्वंतय्त नेपालं अङ्गिकार याःगु दु। नेपाःया मुक्कं जनसङ्ख्या निगू क्वति व ९१ लख व ६४ द्वः व न्यासः व ७८ मध्ये मस्त (१८ दँतक) या ल्याः ९८ लख व ६९ द्वः व न्यासः व ८३ (३३.८४ प्रतिशत) दु । उकी नं मिजंमचा ५१.८ प्रतिशत व मिसामचा ४८.२ प्रतिशत दु। मुक्कं मिजंत मध्ये मिजंमस्त ३६ प्रतिशत व मुक्कं मिसामध्ये ३२ प्रतिशत मिसामस्त दु।

नेपाः बहुक्षेत्रीय क्लस्टर सर्वेक्षण २०७६ अनुसार २० निसें २४ दँया त्यपु जीवन हनाच्वंपिं मध्ये १५ दँ क्वय्या ५.२ प्रतिशत (मिजं १.५ प्रतिशत व मिसा ७.९ प्रतिशत) व १८ दँ क्वय्या २२.७ प्रतिशत (मिजं गुगू प्रतिशत व मिसा ३२.८ प्रतिशत) या इहिपाः जूगु खनेदु।

राष्ट्रिय मचा अधिकार परिषद्या प्रवक्ता रामबहादुर चन्दं गरिबी, मचा अधिकारप्रति बेवास्ता, दायित्व व जिम्मेवारी काये मफुगु, मचात प्राथमिकताय् मलाःगु, समन्वय, ग्वाहालि, सहजीकरण व मंकाःज्या म्ह्वः जुइगु, कानुनी व नीतिगत व्यवस्थाकथं योजना व ज्याझ्वः तर्जुमा व दूगु नं कार्यान्वयन जुइ मफूगु मचा इहिपाःया मू समस्याया नापनापं हाथ्या नं जुयाच्वंगु धयादिल।(रासस)

Categorized in राष्ट्रिय