विदेश नीतियात कयाः स्पष्ट जुइमाः
दिलिप शाही | थिंलागा तृतिया ११४५, पुस ३ बुधवाः
प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली छुं न्हिं लिपा हे जःलाखला देय् चीनया भ्रमणया नितिं वनिगु तयारी जुयाच्वंगु दु । प्रधानमन्त्रीया भ्रमणया तयारी कथं परराष्ट्र मन्त्री आरजु राणा देउवा चीनय् वनेधुंकूगयु दु । नेपाःया न्हूम्ह प्रधानमन्त्री जुइवं भारत वा चीनया भ्रमणय् वनेगु पुलांगु हे चलन खः । विशेष यानाः प्रधानमन्त्री नियुक्त जुइवं दकलय् न्हापां भारत भ्रमण यायेगु प्रचलन दुगु खः । तर माओवादी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रधानमन्त्री जुइधुंकाः दकलय् न्हापां चीन भ्रमण यानाः भारत भ्रमण यायेगु परम्परायात त्वाःथलेगु ज्या याःगु खः । थुगुसी नं प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीं भारत भ्रमण स्वयां न्ह्यः चीन भ्रमण यायेत्यंगु दु । अथे ला प्रधानमन्त्री ओलीया थ्व भ्रमणयात अर्थपूर्ण रुपय् काःगु दु । ओली प्रधानमन्त्री नियुक्त जुइधुंकाः भारतं नेपाःया प्रधानमन्त्रीया भारत भ्रमण याकेगु कुतः यानाच्वंगु मदु । थुकिया अर्थ प्रधानमन्त्री ओली व भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीया दथुइ स्वापू ख्वाउँया च्वंगु कथं कायेगु यानाच्वंगु दु । तर निगुलिं पक्षं धाःसा थ्व खँयात स्पष्ट याःगु खनेमदुनि । छुं नं देय्या प्रधानमन्त्री मेगु देय्या भ्रमणयात कयाः विशेष चिउताः कायेगु याः । निगू देय्या राष्ट्र प्रमुख वा प्रधानमन्त्री दथुइ जुइगु थीथी कथंया सम्झौता वा आर्थिक रुपं याइगु ग्वाहालियात कयाः नं अज्याःगु भ्रमणया सफलता मापन यायेगु ज्या जुयाच्वंगु दु । तर थुगुसी प्रधानमन्त्री ओलीयात भारतं आः तकं नं ब्वनापौ छ्वया महःगु कारणं विशेष चर्चा जुयाच्वंगु खः ।
प्रधानमन्त्री चीन भ्रमण वनेगु ई सतिनाच्वंगु दु । तर प्रधानमन्त्रीया चीन भ्रमणया इलय् छु छु एजेन्डायात कयाः सहलह जुइ धइगु खँ आः तकं सार्वजनिक जूगु मदुनि । विशेष यानाः प्रधानमन्त्रीया चीन भ्रमणयात कयाः जुइफइगु सम्झौता धइगु बीआरआई हे खः । थ्व विषययात कयाः नेपालय् थीथी कथंया न्ह्यसः ब्वलनाच्वंगु दु । विशेष यानाः नेपाःया कम्युनिष्ट पार्टी धाःपिसं बीआरआई परियोजनायात स्वीकार यानाः न्ह्यःने वनेमाःगु सुझाव बियाच्वंगु दुसा नेपाली कांग्रेसं उकियात कयाः विरोध यानाच्वंगु दु । कांग्रेसं बीआरआई परियोजना कथं वइगु खःसा उकियात अनुदान कथं जुइमाःगु बिचाः प्वंकेगु यानाच्वंगु दुसा कम्युनिष्ट खेमाया राजनीतिक पार्टीतय्सं बीआरआई चीनं गथे धाल उकथं हे नालेमाः धकाः छगू कथं प्रधानमन्त्री ओलीयात दबाब बियाच्वंगु दु । खः चीनं नेपाःयात कयाः याइगु ग्वाहालियात कयाः थीथी कथं न्ह्यसः ब्वलनेगु यानाच्वंगु दु । गुलिखें चीनया ग्वाहालि न्ह्याकूगु थीथी आयोजना इलय् क्वमचाःगु निसें कयाः चिनियाँ कम्पनी नेपालय् ठेक्का कयाः न्ह्याकूगु थीथी परियोजना पूमवंगुलिं यानाः नं चीन प्रति स्वयेगु दृष्टिकोण बिस्कं बिस्कं जुयाच्वंगु दु ।
तर अथे खःसां नं मूलतः खँ छु धाःसा नेपाःया वैदेशिक नीति छु खः । नेपाःया जनतां अनुभव यानाच्वंगु धइगु नेपाःया वैदेशिक नीति हे मदुगु जक खः ला ? वा नेपालय् वैदेशिक नीतियात कयाः बांलाक ज्या यायेफूपिं मदुगु हे खः ला ? थौंकन्हय् नेपालय् परराष्ट्र नीतियात कयाः अध्ययन अनुसन्धान मजुयाच्वंगु खः ला ? वा अध्ययन अनुसन्धान याइपिं दुसां नं सरकारं हे उमित बेवास्ता जकं यानाच्वंगु खः ला ? धइगु न्ह्यसः थन ब्वलनेगु यानाच्वंगु दु । छुं नं देय्या कुटनीतिक नीति धइगु सन्तुलित जुइमाःगु खँ आपास्यां धायेगु यानाच्वंगु दु । तर नेपाःया आः तक जःलाखःला जक मखु विश्वया थीथी देय्यात स्वयेगु दृष्टिकोणं तकं स्पष्ट मजुयाच्वंगु थौंया अवस्था खः ।
अथे जुयाः थौंया आवश्यकता झीगु विदेश नीति छु खः धइगु हे खः । विश्वया आपालं देशं देश काल व परिस्थिति कथं थःपिनिगु विश्व नीति दयेकेगु यानाच्वंगु दु । अझ गुलिखें देशं छगू सरकारं दयेकावंगु विदेश नीतियात निरन्तरता बीगु जक मखु उकिया नितिं थःगु प्रतिवद्धता तकं प्वंकेगु यानाच्वंगु दु । तर नेपालय् धाःसा छगू सरकारं वयेवं छगू नीति व मेगु सरकार वयेवं मेगु नीति गुगु नालेगु ज्या जुयाच्वंगु दु । थुकिं नेपाःया विदेश नीति गुलि तक असफल धकाः यच्चुक क्यनाच्वंगु दु । गुगुं नं कथंया नीति नालेगु खःसा उकियात दीर्घकालीन रुपय् लागू यायेगु प्रतिवद्धता राजनीतिक पार्टीतय्सं प्वंकेमाःगु अवस्था थौं जुयाच्वंगु दु । सत्ता हिलेवं हिलीगु विदेश नीति हिलेगु धइगु अनुचित जक मखु थुकिं देय्यात हे लिच्वः लानाच्वनी ।
आः हे नं स्वयेगु खःसा प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली म्हिगः निसे चीन भ्रमणय् झायादीधुंकूगु दु । तर वय्कः चीन भ्रमण वनेन्ह्यः तक वंगु शुक्रवाः तकं अन वनाः छु यायेगु धइगु बारे स्पष्ट मजुयाच्वंगु खः । विशेष यानाः बीआरआईयात कयाः नेपाली कांग्रेस व एमाले दथुइ खँ मिले मजुयाच्वंगु खः । एमालें न्ह्याथें यानाःसां बीआरआई प्रोजेक्टय् हस्ताक्षर यायेगु अडान कयाच्वंगु खःसा कांग्रेसं त्यासा कथं प्रोजेक्टयात काये मजिउ धकाः अडान कयाच्वंगु खः । निगुलिं पुचः दथुइ खँ मिले मजुइवं अन्ततः कार्यदल हे गठन यानाः बीआरआई प्रोजेक्टयात न्हूगु ढंगं परिमार्जन यायेगु ज्या जुल । थन तक ला पाय्छि धायेमाः । तर न्ह्याबलें विदेशी नीतिइ थुकथं छगू पार्टीं छगू अडान कायेगु मेगु पार्टीं मेगु अडान कायेगु खःसा नेपाःया स्पष्ट विदेश नीति छु धइगु खँय् न्ह्याबलें अलमल मजुइगु स्वभाविक खत । अथे जुयाः नेपाःया राजनीतिक पार्टीतय्सं जःलाखला देय् वा विश्वया गुगुं नं देय्लिसे गज्याःगु नीति नालेगु धइगु स्पष्ट खाका दयेकेमाःगु अवस्था थौं जुयाच्वंगु दु ।
नेपाःया विदेश नीतियात स्वयेगु खःसा पञ्चायती कालय् गुगु विदेश नीति दु उकियात थौं तक नं च्वछायेगु ज्या यानाच्वंगु दु । पञ्चायती इलय् नालाकाःगु विदेश नीतियात जकं सरकारं भतिचा अध्ययन अनुसन्धान याःगु खःसा थौं विदेश नीतियात कयाः थुलिमछि अलमल जुइमाःगु अवस्था मवइगु खः । जब विदेश नीति पाय्छि जुइमखु उगु इलय् विदेशी राष्ट्रतय्सं नेपाःयात स्वइगु दृष्टिकोण नं पाय्फु । थुकिया दसु कथं कायेगु खःसा आः हे नं प्रधानमन्त्री चीन भ्रमण वनेधुंकूगु दु । तर मेगु जःलाखःला देय् भारतं आः तक प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीयात थःगु देय्या भ्रमणया नितिं ब्वनापौ छ्याहःगु मदुनि । थुकिं स्पष्ट याः भारतं झीत गुकथं स्वयाच्वन । अथेजुयाः आःया आवश्यकता धइगु माःकथं जक जःलाखःलाया मन त्याकेगु मखु न्ह्याबलें जःलाखःलाया मन त्याकेगु विदेश नीति नालेमाः । थ्व खँय् नेपाःया राजनीतिक पार्टीतय्सं ध्यान बीमाःगु आवश्यकता जुयाच्वंगु दु ।
