नेपालय् मातृभाषा पत्रिका प्रकाशन जूगु सछि छदँ दयेधुकूगु दु। धर्मादित्य धर्माचार्यं प्रकाशन व सम्पादक जुयाः कलकत्तां बि.सं. १०८१ य् पिहावःगु बुद्ध धर्म पत्रिका नेपाःया इतिहासय् मातृभाषां न्हापागु पिहावःगु पत्रिका जूगु दुसा धर्मादित्य धर्माचार्य न्हापाम्ह मातृभाषाया पत्रकार जूगु दु। नेपालय् पत्रकारिताया इतिहास स्वयेगु खःसा आपाः पुलांगु खनेमदु ।

जुद्ध शुम्शेरं १२७ दँ न्ह्यः बेलायतं लिहां वयाः गिद्धे प्रेस हयाः पत्रिका छापे यानाः न्ह्याःगु खनेदु। अथे स्वयेगु खःसा नेपालभाषाया पत्रकारिता न्ह्याःगु नं सछि व छदँ क्यने धुकूगु दु। बुद्ध धर्म पत्रिका भारतया कलकत्तां पिहावःगु खःसा नेपालय् थौंकन्ह्य लय्पौ बि.सं.२००८ सालय् पिहांवःगु खः।

नेवाः पत्रकार राष्ट्रिय दबूया स्थापना लिपा नेपालभाषा पत्रकारिता बहस न्ह्याःगु दु। न्हांपा नेपालभाषाया संचार ख्यः साहित्यकपाखे जक न्ह्यानाच्वंगु खःसा लिपागु इलय् पत्रकारतय्त संगठित यानाः न्ह्याःवनाच्वंगु दु। यलया पूच्वय् धर्मादित्य धर्माचार्य बुद्ध धर्म पत्रिका प्रकाश याःगु दिंयात कयाः पत्रकार दबूलि वंगु झिदँ न्ह्यः दकलय् न्हापां प्रकाशन दिवस कथं हंगु खः । धर्मादित्य धर्माचार्यया बुदिं हना ज्याझ्वः थौंतक निरन्तर न्ह्यानाच्वंगु दु । पत्रकारिता राष्ट्रिय सम्मेलन नेवाः पत्रकार राष्ट्रिय दबूं मातृभाषा पत्रकारितायात कयाः न्हापांगु मातृभाषा पत्रकारिता राष्ट्रिय सम्मेलन २०७५ सालय् याःगु खः । नेपाल आदिवासी जनजाती पत्रकार महासंघ (फोनिज) या ग्वाहालि येँया पर्यटन बोर्डय् छगू तःजिक ज्याझ्वः याःगु खः । उगु ज्याझ्वलय् फोनिज नापं गोरखापत्रय् नयाँ नेपालय् थीथी भाषां ज्या याइपि २६ गू भाषाभाषीया पत्रकारतय्स ब्बति काःगु खः । च्याःगू जातीय संगठन नाप २६ गू भाषिक पत्रकारतय्स ब्बःति काःगु उगु ज्याझ्वलय् ब्यापक सहलह लिपा नेपाःया दकलय् न्हापांम्ह मातृभाषा पत्रकार धर्मादित्य धर्माचार्य व न्हापांगु पत्रिका बुद्ध धर्म पत्रिका जूगु दु ।

अन्तर्राष्ट्रिय मातृभाषा पत्रकारिता सम्मलेन

नेपालभाषा पत्रिका पिहांवःगु दिंयात कयाः नेवाः पत्रकार राष्ट्रिय दबूं २०८१ जेठ १९ व २० गते दकलय् न्हापांगु अन्तर्राष्ट्रिय मातृभाषा पत्रकारिता सम्मलेन याःगु खः । मातृभाषां पत्रिका पिहांवःगु सच्छि दँ दुगु लसताय् पत्रकार दबूं मातृभाषा पत्रकारिता शताब्दी हनेगु निर्णय याःगु खः। अथे हे थीथी ज्याझ्वः यानाः मातृभाषा शताब्दी दिवस हनेगु निर्णय याःगु खः। नेपाः नाप भारत, बंगलादेश व भुटानया १०० म्ह मल्याक पत्रकारपिंस निन्हुयंक जूगु सम्मेलनय् च्यागू बुदाँया घोषणा पत्र जारी यासे क्वचाःगु खः ।

नकतिनि हे क्वचाःगु निक्वःगु अन्तर्राष्ट्रिय मातृभाषा पत्रकारिता सम्मलेन जेठ ३० व ३१ गते प्रतिनिधिसभाया सभामुख देवराज घिमिरेया मूपाहाँ सुइ यलया राष्ट्रिय प्रकृति संरक्षण कोषय् उलेज्याभ्वः जूगु खःसा मध्यपुरथिमि नगरपालिकाया मेयर सुरेन्द्र श्रेष्ठया मूपाहाँसुइ थिमि ब्वैक्वटय् समापन ज्याझ्वः जूगु खः । मातृभाषा संरक्षणया निति पत्रकारिता धइगु नारा बिया निक्वःगु अन्तर्राष्ट्रिय मातृभाषा पत्रकारिता सम्मलेन जूगु खः

सम्मेलनय् मातृभाषा पत्रकारिता कयाः बहस नाप सहलह जूगु खः । उगु ज्याझ्वलय् न्हय्गु बुदाँया घोषण पत्र जारी जूगु खः। न्हय्यगू बुदाँया घोषणा पतिइ धर्मादित्य धर्माचार्यया उत्कृष्ट योगदानयात कदर यायेमाःगु, धर्मादित्ययात नेपाल सरकारं विधिवत सम्मान व मान्यता बिइमाः माग याःगु खः। नेपाल सरकार नापं सार्क सरकारया प्रमुखपिंस मातृभाषा पत्रकारिता यानाच्वपि पत्रकारतय्गु अधिकारयात रक्षा यायेमाःगु, मातृभाषाया मिडिया नीति तर्जुमा यानाः लागू यायेमाःगु व मातृभाषापाखे सञ्चालन जुयाच्वंग मिडिया आउटलेटया विकास व दिगोपनयात कयाः बजेट ग्वाहालि यायेत इनाप याःगु दु ।

अथे हे सरकारं मातृभाषा पत्रकारितायात सामाजिक न्याय व सांस्कृतिक संरक्षण साधनया कथं मान्यता बिइमाःगु व प्रवद्र्धन यायेमाःगु, उगु समुदाय याःगु थःपिनिगु सः थ्वयेकेत, सान्दर्भिक बुखँ व जानकारी कायेगुलि पहुँच थ्यकेत प्लेटफर्म सुनिश्चित यायेमाःगु । मातृभाषा ज्या याइपि पत्रकारतय्गु निंतिं नियमित प्रशिक्षण ज्याझ्वः, कार्यशाला व फेलोशिप आयोजना यायेगु निंतिं तत्काल पलाः ल्ह्वनेमाःगु । संयुक्त राष्ट्र संघ, युनेस्को, अन्तर्राष्ट्रिय गैरसरकारी संस्थां विकास साझेदारयात थःगु विकास एजेन्डा व कोष प्राथमिकताय् मातृभाषा पत्रकारिता समावेश यायेमाःगु, प्राविधिक ग्वाहालि यायेमाःगु, क्षमता अभिबृद्धिइ ग्वाहालि यायेत व ग्रासरुट मिडियाया निंतिं स्रोत परिचालन यायेत इनाप याःगु खः।

विश्वविद्यालय, संचार सम्वद्ध संस्था व अनुसन्धान निकायतय्स थुगु ख्यलय् मातृभाषा पत्रकारिताया वर्तमान अवस्था, चुनौती व सम्भावनाया बारे बांलाक अध्ययन यायेमाः । सरकार व प्रविधि प्लेटफर्मं मातृभाषा पत्रकारितायात अनलाइन प्रवद्र्धन याना डिजिटल उपकरण, फन्ट न भाषा अनुवाद प्रशोधन प्रविधिइ लगानी यायेमाःगु व स्थानीय मिडिया आउटलेटय् मातृभाषाया डिजिटल ढाँचाय् प्रसार यायेत समर्थन बिइमाः व मातृभाषा पत्रकारिताया प्रवद्र्धनया निंतिं ज्या याइगु राष्ट्रिय व क्षेत्रीय पत्रकार संघयात मान्यता बिइमाः व उमिगु पहुँच व पैरवी विस्तार यायेत आर्थिक ग्वाहालि यायेमाःगु धकाः न्ह्यगू बुँदाया घोषणा पत्र जारी याःगु खः।

पत्रकार दबू न पूच्वःया धर्मादित्य धर्माचार्यया झ्वाताय् वंगु झिंनिदँ न्ह्यः दकलय् न्हापां प्रकाशन दिवस धकाः सुरु याःगु थौं अन्तर्राष्ट्रिय स्तरय् थ्यःगु दु । नेपाःया न्हापाम्ह मातृभाषा पत्रकार धर्मादित्य धर्माचार्य। निक्वःगु अन्तर्राष्ट्रिय मातृभाषा पत्रकारिता सम्मलेन लिपा आः मेमेगु संस्था न मातृभाषा पत्रकारिता ख्यःयात कयाः ज्या न्ह्याकेमाःगु सः थ्वःगु दु। नेपाल आदिवासी जनजाती पत्रकार महासंघ (फोनिज) या महासचिव समिर बलामि आः स्वक्वःगु सम्मेलन फोनिज यायेधकाः घोषणा यानादीगु दु । अथेहे बंगलादेशया रफिककुल इस्लाम आजादं आः वइगु फेब्रुअरी २१ तारिखय् अन्तर्राष्ट्रिय मातृभाषा दिवसय् बंगलादेशय् नं मातृभाषा पत्रकारिताया ज्याझ्वः यायेधकाः बचं बियावंगु दु।

भारतया डा.शशिभुषण कुमार वइगु जनवरी वैशालीइ नं बजिका भाषायात कया मातृभाषा पत्रकारिता सम्मलेन यायेगु धकाः घोषणा यानादीगु दु। मातृभाषा संरक्षणया निंतिं पत्रकारिता नारा बियाः न्ह्याकूगु निक्वःगु अन्तर्राष्ट्रिय मातृभाषा पत्रकारिता सम्मलेन ताःलागु दु। भाषा संरक्षण यायेगु निंतिं पत्रकारिताया तःधंगु भूमिका दइ । थज्याःगु ज्याझ्वः नं मातृभाषा पत्रकारिता बिकास जुइगु भलसा कयाः न्ह्याः वनेफइ ।नेपालभाषाया संचार ख्यः स्वयेगु खःसा मेमेगु जनजाति स्वयां न्ह्यःने खनेदु। सरकारी संचार गोरखापत्र, रेडियो नेपाल, नेपाल टेलिभिजन व राष्ट्रिय समाचार समिति नं नेपालभाषा दुथ्यानाच्वंगु दु । अथे हे प्रेस काउन्सिल नेपालं न पत्रकारिता आचर संहिता प्रकाशन यायेधुंकूगु दु।