‘लेडिज एण्ड जेन्टलम्यान’या नापनापं ‘थर्ड जेण्डर’ नं संबोधन याय्माः
– पदम श्रेष्ठ
अल्पसंख्यक यौनिक नापं लैङ्गिक समुदाय‘तेस्रो लिङ्गी’या पहिचानयातन्ह्यब्वसें ‘भूमिका’ सफू सार्वजनिक यात । घोष्ट राईटिङ्ग नेपालपाखें पिथंगु उगु सफुतिइ तेश्रो लिङ्गी अर्थात थर्ड जेण्डर भूमिका श्रेष्ठया आत्मकथायात आधार दय्कूगु दु । सफुतिइ समलिङ्गी मिसा मनाली सुन्दास, समलिङ्गी मिजं एलन भण्डारी, अन्तरलिङ्गी कुसुम विष्ट व द्विलिङ्गी तकया नं आत्मकथा दुथ्याकातःगु दु ।
नीलहिरा समाजया नायः पिंकी गुरुङ्गं धाःथें अल्पसंख्यक यौनिक नापं लैङ्गिक समुदायात कयाः च्वयातःगु नेपाःया इतिहासय् दकलय् न्हापांगु सफू खः थ्व । सफूया माग थर्ड जेण्डर, समलिङ्गीयात गणनाय् सम्मानजनक तय्माः धइगु हे खः । आदिवासी जनजाति, दलित, मधेसी, मुस्लिम, ल्यूने लानाच्वंगु वर्गयात थें स्वंगूगु लिङ्गी समलिङ्गीयात नं लोकसेवानिसें हरेक निकायस विशेष आरक्षण व समानुपातिक समावेशीकथं सहभागी याकेमाः ।
धाइ, नेपाःया संविधानय् भाग ३या धारा १२निसें ३२तकया फुक्क मौलिक हक बियातःगु दु, तर व्यवहारय् अझ नं कार्यान्वयन जुइफूगु मदुनि । सफुतिं स्वंगूगु लिङ्गीयात नं साधारण मनूकथं हे म्वाय्दय्माःगु अधिकारया वकालत याय्गु दावी याःगु दु । सफू पिथनेगु झ्वलय् लोकंह्वाःपिं कलाकारपिं रमेश उप्रेति, रेखा थापा, पुलांम्ह मिस नेपाल माल्भिका सुब्बां नं फरक यौनिक स्वभावया हुनिं सुनां नं सुंयात विभेद याय्मज्यूगु स्पष्ट यानादिसें गुगु नं मुँज्याय् ‘लेडिज एण्ड जेण्टलम्यान’या नापनापं ‘थर्ड जेण्डर’ नं सम्बोधन याय्माःगु खँय् बः ब्यूगु खः ।
स्वंगूगु लिङ्गी ÷ समलिङ्गीया तथ्य खँ
झीपिं मध्ये यक्वस्यां स्वंगूगु लिङ्गी धाय्बलय् मिजंम्हेस्या थःत मिसाकथं काइगु व मिसां मिजंकथं काइगु खःला धकाः थुइकाच्वंगु दइ, तर वास्तविकताय् अथे मजूसे मिसा व मिजं स्वयां अलग्ग हे जुइ, स्वंगूगु लिङ्गी ÷समलिङ्गी ।
उमित थीथी नामं नं म्हसीकाच्वंगु दु ।
१) मेटी: पूर्वी नेपालपाखे किराती भाषाय् स्वंगूूगु लिङ्गीयात ‘मेटी’ धाइ ।
२) सिङ्गारु : पश्चिम नेपाःया पहाडी भूभागय् स्वंगूगु लिङ्गीयात खस भाषाय् ‘सिङ्गारु’ धाइ ।
३) मारुनी : मिसाया भेषय् प्याखं हुलीपिं मिजंत स्वंगूगु लिङ्गी सम्भवत मगर भाषा खः ।
४) मौगिया ÷ कोथी : स्वंगूगु लिङ्गीयात तराईपाखे मैथिली भाषां ‘मौगिया’ वा ‘कोथी’ धाइ ।
५) फुलुमुलु : स्वंगूगु लिङ्गीयात हिमाली भेगय् भोटे भाषीतय्सं ‘फुलुमुलु’ धाइ ।
६) हिजडा : भारतय् स्वंगूगु लिङ्गीयात ‘हिजडा’ धाय्गु याः । सम्भवतः थ्व ब्वः बीगु भाषा खः ।
अल्पसंख्यक यौनिक नापं लैङ्गिक समुदाय
१) तेस्रो लिङ्गी मिसा÷मिजं :
बुइबलय् काय् व म्ह्याय्या पहिचानकथं बूसां नं तःधिक जुइबलय् काय् म्ह्याय्कथं ब्यवहार याइगु व म्हयाय् काय्कथं ब्यवहार याइगु जक मखुसे व हे पहिचानकथं न्ह्यःने
वइपिं ।
२) अन्तरलिङ्गी –बुइबलय् काय् वा म्ह्याय् धकाः स्पष्टकथं म्हसीके मफूपिं यौनिक समुदाययात ‘अन्तरलिङ्ग’ धाइ । चिकित्सकीय भासां ‘हेर्माफ्रोडाइट्स्’ धाइगु खः । थजाःपिं अन्तरलिङ्गी मस्तय्गु यौन अङ्ग शल्यक्रियापाखें प्रत्यारोपण याय्गु याइ । तर जबरजस्ती लैङ्गिक पहिचान स्यंके मज्यू, छाय्धाःसा उपिं मस्त छु लिङ्गयापिं खः धकाः यकीन जुइमपूmगुलिं खः धइगु उमिगु धापू दु ।
३) समलिङ्गी मिसा :
मिसा मिजंप्रति व मिजं मिसाप्रति आकर्षित जुइगु विश्वव्यापी सिद्धान्त खः, तर मिसा मिसाप्रति आकर्षित जुइगु प्रचलित मान्यता स्वयां फरक जुइगुलिं थुमित मिसा समलिङ्गी धाइगु खः ।
४) समलिङ्गी मिजं :
अथे हे मिजं मिजंप्रति हे आकर्षित जुइपिन्त ‘मिजं समलिङ्गी’ धाइ ।
५) द्विलिङ्गी :
शारीरिक नापं मानसिककथं मिसा व मिजं निम्हलिसे नं आकर्षित जुइपिन्त ‘द्विलिङ्गी’ धाइ ।
समलिङ्गी÷स्वंगूगु लिङ्गीया माग व वर्तमान स्थिति ः
१) नागरिकताय् पहिचान बीमाःगु ।
२) जनसंख्याया आधारय् राज्यया हरेक लागाय् समानुपातिक÷समावेशीय प्रतिनिधित्व अनिवार्य याय्माःगु ।
३) उत्पीडित वर्गया राहतया नितिं समलिङ्गी÷स्वंगूगु लिङ्गीयात शिक्षा, लजगाः व कानूनी उपचारय् ग्यारेन्टी याय्माःगु ।
४) संविधानतः स्वंगूगु लिङ्गीया अधिकारया ग्यारेन्टी दय्माःगु ।
स्वंगूगु लिङ्गी,समलिङ्गीयात कयाः विश्वन्यंक विभेद :
जर्मनी,इजरायल,अरबियन देशय् थौंतक नं स्वंगूगु लिङ्गी÷समलिङ्गीयात अप्राकृतिक जन्मया त्वहः तयाः मृत्युदण्ड वा हलिंया ६०गू देशय् आजीवन कारावासया सजाँय
बीगु यानाच्वंगु दु ।
भारत,अमेरिका,ब्राजिल,मेक्सिको,बेलायत,स्पेन,बेल्जियम, कोलम्बिया व नेदरल्याण्ड देसं स्वंगूगु लिङ्गी व समलिङ्गी इहिपाःयात मान्यता बीगु नितिं सहलह जुयाच्वंगु दु ।
फ्रान्स विश्वया १४गूगु व अमेरिकी अदालतं सन् २०१३ जुन २५ तारिखय् समलिङ्गी इहिपाःयात मान्यता ब्यूगु खः ।
स्वंगूगु लिङ्गी, समलिङ्गीयात छेँनिसें सतकतक हे समस्या :
१) शुरुइ मस्तय्सं बोलिचाली व हाउभावस फरक स्वभाव क्यनीगु इलय् इष्टमित्रपिन्सं न्ह्यइपुकीगु खः ।
२) उगु स्वभावया हुनिं स्वंगूगु लिङ्गीयात ल्वगिकथं स्वय्गु व मानसिककथं वासः तकं याय्गु याइ ।
३) छुं सुधार मजुइधुंकाः सुस्त मनस्थितिकथं उमित ब्वलंकेगु याइ ।
४) विभेद छेँ नं शुरु जुइ । लँय् वनीबलय्, ब्वनेकुथी पासापिंलिसें थः गुरुपाखें भेदभाव याइ ।
५) विभेद अप्वया वनेवं उमिगु ब्वनेगु च्वय्गु झन् झन् कमजोर जुजुं वनाच्वंगु खनेदु ।
६) छेँ, समाज व राज्यं सीप वा आत्मनिर्भर जुइगु तालिमया व्यवस्था मयाय्धुंकाः सतकय् वय्गुया विकल्प मदइगु खः ।
७) सार्वजनिक चःबिइ मिसा वा मिजं जक न्ह्यथनातइगु जूगुलिं गुगु चःबि छ्यलेगु धइगु दुविधा दइगु उमिगु खायुगु अनुभव दु ।
स्वंगूगु लिङ्गी दिवस व आव्हान ः
क) प्रकृतिया बांलाःगु थीथी सिर्जना मध्ये मिजं वा मिसा स्वयां अलग्ग हे मेगु म्हसीका दु धकाः स्वीकार याय्त
ख)स्वंगूगु लिङ्गी अप्राकृतिक मखु, न छुं ल्वय् वा पागलपन । मे १७, १९९०या दिनस विश्व स्वास्थ्य संगठनं स्वंगूगु लिङ्गीया ब्यवहार छुं नं ल्वय् मजूसे सामान्य जीवनशैली जूगु पुष्टि याःगु खः । नेपालय् मे १७यात ‘स्वंगूगु लिङ्गी अधिकार दिवस’ नीलहिरा समाजलिसें पीगू जिल्लाया स्वंगूगु लिङ्गी संघ संस्थापाखें मंकाःकथं हनेगु शुरु याःगु खः । दिवसया नेतृत्व पुलांम्ह सभासद नापं नीलहिरा समाजया निर्देशक सुनीलबाबु पन्त नेतृत्व याःगु खः । गुकिया हुनिं थौं देशय् अल्पसंख्यक स्वंगूगु लिङ्गी नं विपरित लिङ्गीया थें मौलिक अस्तित्व दु धइगु खँयात राष्ट्र, समाजं स्वीकार याःगु दु ।
विश्वया लोकंह्वाःपिं स्वंगूगु लिङ्गी, समलिङ्गी ः
१) हलिंया हे न्हापांम्ह मिसा समलिङ्गी प्रधानमन्त्री जोहोना सिगुरडडोटर :
धाइ, आइसल्याण्डया ६६दँ दुम्ह मिसा समलिङ्गी जोहोना सिगुरडडोटर प्रधानमन्त्री जुइत तकं ताःलाःगु खः । सन् २००९निसें वय्कः प्रधानमन्त्री जुयादीगु खः । वय्कःया जीवन पासा खः, जोनिना लिटास ।
२)टेनिस कासामि मार्टिन नाभ्रातिलोभा :
विश्वविख्यात टेनिस कासामि मार्टिना नोभ्रातिलोभां थः समलिङ्गी जूगु घोषणा स्वीदँ न्ह्यः सार्वजनिक यानादीगु खः । तर दक्षिण अमेरिकी देस पाराग्वें वय्कःयात विभेदया व्यवहार गबलें हे मयाः । उकिं उगु देसं वय्कःया सम्मानय् हुलाक टिकट तकं पिथंगु खः ।
३) चर्चित कार्यक्रम प्रस्तोता एलेन डी जेनेस :
स्टार वल्र्डया द इडिंजेनेस शोया ज्याझ्वः न्ह्याकामि एलेन डि जेनेसं थः समलिङ्गी जूगु घोषणा याय्धुंकाः गुलि चर्चित जूगु खः, न्हापा उलि चर्चित मजू । अमेरिकी नागरिक एलेन डि जेनेस थेंजाःम्ह चर्चित स्वंगूगु लिङ्गी व समलिङ्गीतय्गु सः थ्वय्कूगुलिं हे अमेरिकी राष्ट्रं समलिङ्गी इहिपाःयात कानूनीकथं स्वीकार याय्त बाध्य जूगु खः ।
