हरिशयनी एकादशी व चतुर्मास
प्रेममान डंगोल | दिल्लाथ्व एकादशी ११४१,साउन ५ मंगलवाः
हिन्दु धर्मशास्त्र व पुराणय् वर्णन यानातःकथं आषाढ शुक्ल हरिशयनी एकादशी कुन्हुनिसें कार्तिक शुक्ल हरिवोधिनी एकादशीतक्क प्यला विष्णु भगवान द्यनाच्वनी । थ्व निगू हरिशयनी व हरिवोधिनी एकादशीयात तःधंगु एकादशी नं धाय्गु याः । खय्तला दच्छिया दुने २४गू एकादशी लाःवः । अधिकमास लाइगु दँय् धाःसा निगू एकादशी अप्वः दयाः २६ दः वइ । थुगु एकादशीतमध्ये हरिशयनी एकादशी कुन्हु भगवान विष्णु द्यनादीगु व हरिवोधिनी एकादशी कुन्हु न्ह्यलं चाय्कादीगुलिं थ्व निगू एकादशीयात तःधंगु एकादशी धकाः व्यापक रुपं हनावःगु खनेदु । अले उकथं हे अपसं च्वनाः भक्तजनतय्सं अतिकं श्रद्धाभाव तयाः थ्व निगू एकादशीयात हनेगु याइ ।
पौराणिक बाखंया आधारय् छगू धारणा कथं विश्वास यानातःगु दु कि, ‘यथा देहे तथा देवे’ । थ्व भावना कथं दँय्दसं आषाढ महिनाया शुक्ल पक्षया हरिशयनी एकादशीकुन्हु भगवान विष्णु व लक्ष्मी, त्रयोदशीकुन्हु कामदेव, चतुर्दशीकुन्हु यक्षदेव, पुन्हिकुन्हु महाःद्यः, प्रतिपदाकुन्हु ब्रम्हा, द्वितीयाकुन्हु विश्वकर्मा, तृतीयाकुन्हु पार्वतीनापं यक्व द्यःपिं प्यलाया लागिं द्यनी अर्थात विश्राम याइ । थथे नं धाय्फइ, दँय्दसं १२ लाय् ४ ला थुपिं द्यःतय् निन्द्राकाल अर्थात द्यनाच्वनीगु ई खः ।
थ्व ला अजूचायापूगु खँ जुल । मेगु शास्त्रीय धारणाकथं भगवान विष्णु जक प्यलातक योग निन्द्राय् च्वनीगु खः । विष्णु भगवान योग निन्द्राय् मग्न जुयाच्वंगु जुइमा अथवा मेगु द्यःपिं नं शयनकालय् च्वनाच्वंगु छाय् मजुइमा, थ्व प्यलाया ई अर्थात चतुर्मासया इलय् यक्व हे मू मू नखःचखः लानाच्वंगु दइ । गथेकी, मोहनि, स्वन्ति, गुरुपुन्हि, गथांमुगः, गुंला, नागपञ्चमी, गुंपुन्हि, सापारु, कृष्ण जन्माष्टमी, इन्द्रजात्रा आदी । थज्याःगु नखःचखःया इलय् विष्णु भगवान व मेपिं द्यः नं थुलि ताःहाकःगु ईतक द्यनाच्वनीगु खःसा थ्व श्रृष्टिया नियन्त्रण, पालनपोषण व सन्तुलित व्यवस्था सुनां याइगु जुइ ?
थज्याःगु सम्भव जुइमखु तर धार्मिकताया आधारय् द्यःपिन्सं विश्राम यानाच्वनीगु ईयात हे द्यनाच्वंगु खः धकाः ताय्काच्वंगु जक खः नं धाइ । विष्णु भगवान योग निन्द्राय् जक च्वनीगु खः, वास्तवय् गबलें नं द्यनीमखु । योग निन्द्राय् विश्राम जक यानाच्वनीगु खः नं धाइ । वास्तवय् विष्णु भगवान प्यलातक पाताल लोकय् वनाः बलि राजाया लुखा पाले च्वंवनीगु खः । धाय्तला शास्त्रय् न्ह्यथनातःकथं विष्णु भगवान क्षीर सागरय् शेषनागया शैयाय् विश्राम यानाच्वनीगु खः । शेषनागया शैयाय् विश्राम यानाच्वंसां विष्णु भगवान बलि राजाया लुखा पाले हे च्वनाच्वंगु खः धाइ ।
शास्त्रय् धयातःकथं दैत्यराज बलि राजा अतिकं धार्मिक व दानी जुजु जुयाच्वन । दान बियावँवं यक्व हे दान ब्यूगु पुण्यया प्रभावं बलि राजायात देवराज ईन्द्रं थःगु लोक हे बीमाःगु अवस्था वल खनी । थज्याःगु अवस्थाय् द्यःपिनि हाहाकार जुयाच्वन । बलिराजा ईन्द्रलोकय् वयाः ईन्द्रासनय् च्वनी धयागु ग्याःचिकुं दक्वं द्यःपिं ग्यानाच्वन । अले ईन्द्रं दक्व द्यःपिं नापं ब्वनाः विष्णु भगवानयाथाय् प्रार्थना याःवन । न्ह्यात्थे यानाःसां बलि राजायात ईन्द्रलोकय् वय्त पनेमाल धकाः ईन्द्रं विष्णुयात प्रार्थना यात । वयां लिपा विष्णु भगवानं बामन रुप कयाः बलि राजायाथाय् भिक्षा फ्वं वन । बामन रुपी विष्णु भगवानं बलि राजायाके स्वपलाः छीगु थाय् दःसा गाः धकाः फ्वन । विष्णुं छल यानाः छपलाः छीवं स्वर्गलोक, निपला छीवं मत्र्यलोक थःगु यानाकाल ।
विष्णुं निपलाखं स्वर्ग व मत्र्यलोक काय्धुंकाः स्वंगूगु पलाः गन छीगु ? धकाः न्यंबलय् बलि राजां थःगु हे छ््यं फयाबिल । विष्णु बलि राजाया छ््यनय् पलाः तय्वं बलि राजा पाताल लोकय् थ्यन । अले बलि राजां नं प्यलातक विष्णु भगवान थःगु दरवारया लुखा पिवाः जुयाः च्वनेमाःगु माग यात । विष्णुं नं बलि राजाया पूण्यया प्रभावं वयागु माग पूवंकेगु लागिं असार शुक्ल हरिशयनी एकादशी कुन्हुनिसें प्यलातक पातालय् हे शेषनागय् द्यनाच्वनीगु व कार्तिक शुक्ल हरिवोधिनी एकादशीकुन्हु न्ह्यलं चाय्कीगु धयागु मान्यता दयाच्वंगु दु ।
हरिशयनी एकादशी कुन्हुनिसें चतुर्मास व्रत न्ह्याइ । अथेजुयाः एकादशीकुन्हुनिसें एकादशी व्रत च्वनाः छेँखापतिकं तुलसीया मा पिनाः न्हिं न्हिं सुथय् पूजा यानाः जल छायाः व हे जल त्वनेमाः । थ्व चतुर्मासया इलय् छुं नं कथंया भिंगु ज्याखँ याय्मज्यू धयागु धार्मिक मान्यता दु । अथेजुयाः थ्व इलय् इहिपा, मचायात जा नकेगु, कय्तापूजा, न्हूगु छेँ दय्केगु थेंजाःगु ज्या याय्मज्यू । ज्योतिष शास्त्र कथं नं थ्व इलय् साइत पिहां वइमखु । अथे जुयाः अप्वःसिनं मोहनि नखःया इलय् साइत स्वय्म्वाः धकाः इहिपाःलिसें थीथी भिंगु ज्या याय्गु याः ।
तर शास्त्रीय मान्तयाकथं मनूतय्सं भिंगु ज्याखँ याय्माल धाःसा चतुर्मास धुंकाः सकिमिला पुन्हि लिपा जक याइ । वैदिक परम्परा कथं धाःसा सूर्य उत्तरायण जुइधुंकाः जक भिंगु ज्याखँ याय्माः धयातःगु दु । चतुर्मास ज्वःछि धार्मिक परम्परा कथं विष्णु भगवानया उपासना यानाः विष्णुया हे महिमा पाठ याइ । महर्षि भारद्वाजया धापू कथं एकादशी व्रत च्वनीपिं मिसामिजंतय्सं उगु दिनय् मखूगु, असत्य खँ ल्हाय्गु, बारम्बार जलपान याय्गु, हिंसा याय्गु, अपवित्र ग्वाः, ग्वय् नय्गु, वा चुलेगु, न्हिनय् द्यनेगु, मैथुन, जू म्हितेगु, चान्हय् द्यनेगु व पतित मनूत नाप खँ ल्हाय्गु थेंजाःगु ११ थी ज्याखँया त्यागु याय्माः ।
आलस्य त्याग यानाः प्रसन्न जुयाः षोडषोपचारं विष्णुया पूजा याय्माः, प्रत्येक प्रहरय् आरती याय्माः । वाद्यवादन, म्ये व नृत्यलिसें जाग्राम च्वनाः गीता व विष्णुसहस्रनाम पाठ याय्माः । एकादशी छन्हु न्ह्यः दशमीकुन्हु स्नान यानाः म्हयात शुद्ध यानाः, चित्त नं शुद्ध यानाः सुद्र्यःया जः दुगु इलय् हे भोजन यानाः ब्रम्हचर्यय् च्वनाः चान्हय् विश्राम याय्माः । चान्हय् भोजन याय्मज्यू । व्रतकुन्हु स्नान धुंकाः विष्णु भगवानया प्रार्थना थुकथं याय्माः, ‘हे विष्णु भगवान, पुरुषोत्तम, केशव । थौं छःपिनि प्रसन्नताया लागिं न्हिनय् व चान्हय् नं संयम–नियम कथं जिं पालना याय्फय्मा । जिगु सुषुप्त ईन्द्रियं गुगु नं कथंया विफलता, भोजन वा मैथुन क्रिया जूवंसा वा जिगु वाय् न्हापा हे अन्न थानाच्वंगु दुसा, हे पुरुषोत्तम ! छःपिंसं थ्व फुक्क खँय् क्षमा यानाबिज्याहुँ ।’
