स्वबासी छुट जग्गा दर्ता अन्योलय्
नृपेन्द्रलाल श्रेष्ठ | ञंलाथ्व एकादशी ११४१, असोज १ शुक्रवाः
यल हरिसिद्धिया रैथाने धर्म महर्जनया स्वबासी पुस्तौं न्ह्यःनिसें च्वनावःगु छेँबुँ ४ आना १ पैसा दु । साविक ९ वडा २६ कित्ता जग्गाय् वय्कःया मौलिक शैलीया छेँ दु । वय्कःया छेँया २०२१ सालय् नापी जूगु इलय्या फिल्डबुक दु । मालपोत, बिजुली, खानेपानीया महसुल पूगु रसिद नं दु तर, सरकारं स्वबासी जग्गा दर्ता मचाय्कूबलय् दक्वं दसि दयाः नं वय्कलं लालपूर्जा काय्मखंनि । पूर्जा मदुबलय् न दाजकिजाया अंशवन्दा याय्जिल, न बैंकय् धितो तय् हे । मीगु वा कित्ता याय् नं मजिल । पुस्तौंनिसें भोगचलन यानावःगु तर, दर्ता मचाःगु हुनिं लालपूर्जाबिहिन जूगु अवस्थाया थ्व ला प्रतिनिधि पात्र जक खः ।
सरकारं बेनिसा, स्वबासी, विर्ता व छुट जग्गाया दर्ता ताः इलंनिसें बन्द यानातःबलय् स्वनिगःलिसें काभ्रेया पलाँति, झापाया लखनपुर, कास्कीया पोखरा लेखनाथ, पाल्पाया रामपुर, तनहुँया दुलेगौडा, सुर्खेतया कोटमाझखर्क, महोत्तरीया बुटवललिसें देय्न्यंक पुस्तौंनिसें च्वनावःगु बस्तीया बासीन्दा बामय् कानाच्वंगु दु ।
मालपोत विभागया कथं छुट जग्गा २०६८, विर्ता २०५९ व स्वबासी÷बेनिसा जग्गा भुखाय् पिडितयात लक्षित यानाः २०७३ य् खुलाया लागिं चाय्केधुंकाः दर्ता बन्द दु । जग्गा दर्ता बन्द जूबलय् सर्वसाधारण मारय् लातं नं न त भूमि व्यवस्था मन्त्रालयं च्यूताः बिल, न त भूमि सम्बन्धि समस्या समाधान आयोगं हे । निगुं निकाय थुकथंया जग्गा दर्ता याय्गु अधिकार छम्हं मेम्हेसित क्यनाः लिचिलावःगु दु । ‘मन्त्रालयं आयोगयात मुलत सुकुम्बासी व अव्यवस्थित जग्गा व्यवस्थापनया जक जिम्मेवारी ब्यूगु दु । स्वबासी÷बेनिसा थुज्वःगु जग्गा दर्ताबारे स्पष्ट अधिकार क्वःछिनाब्यूगु मदु’ आयोगया पदाधिकारीं धयादिल ।
मन्त्रालयया अधिकारीं धाःसा बेनिस÷स्वबासी जग्गा दर्ता याय्गु जिम्मेवारी नं आयोगया हे जूगु धयादिल । आयोगया ज्या कर्तव्य अधिकारय् स्पष्ट व्यवस्था मदुसां भूमि सम्बन्धि समस्या समाधान आयोग गठन आदेश, ०७६ या दफा २६ य् बिर्ता उन्मूलन, जग्गा नापजाँच, मालपोत ऐनं अधिकार प्रत्यायोजन याःगु मन्त्रालयया धापू दु । हरिसिद्धिया स्थानीय अधिवक्ता अष्टकुमारी महर्जनया धापू कथं दर्ता चाय्केगु÷मचाय्केगुबारे सरकारया स्वयां नं हाउजिङ, प्लानिङ याइगु ततःधंपिं व्यापारी व भूमाफियाया निर्णय कथं जुइगु जूगुलिं समस्या वःगु खः । ‘दर्ता मचाःबलय् राज्ययात राजश्व दुहांवयाः देय्या अर्थतन्त्र बल्लाकेत ग्वहालि जुइ’ तर, थुखेपाखे सरकारया ध्यान वनेमफुनि’ महर्जनया धापू दु ।
०७६ चैतय् भूमि सम्बन्धी समस्या समाधान आयोग गठन जुल । व धुंकाः न आयोगं यात न त मन्त्रालयं हे । प्रधानमन्त्री शेरबहादुरं याःगु आयोग खारेज सर्वोच्चं तत्काल मयाय्त अन्तरिम आदेश ब्यूगु दु । अन्तरिम आदेश ब्यूसां आयोगयात ज्या याइम्ह अधिकारी धाःसा मब्यू । ‘आयोगयात अधिकार प्रत्यायोजन याःसां बेनिसा, स्वबासी, छुट व बिर्ता जग्गा सुकुम्बासी वा अव्यवस्थित बसोबास अन्र्तगत व्याख्या यानाः दर्ता याय्माःगु बाध्यता दु । थ्व अन्र्तगत व्याख्या यानाः दर्ता याःबलय् निवेदकं दर्ता याय्त्यंगु बाहेक मेगु सम्पत्ती नं स्वानाः न्युनतम ८ निसें २ सय प्रतिशततक्क राज्ययात राजश्व पुलेमाः’ भूमि सम्बन्धि समस्या समाधान आयोग अध्यक्ष देवी प्रसाद ज्ञवाली व दुजः मञ्जली शाक्यं बज्राचार्यं धयादिल । सदस्य शाक्यं आयोगं हे याय्गु खःसा नियमावली संशोधन याय्त मन्त्रालययात पत्राचार याय्धुनागु धयादिल ।
पुख्र्यौली जग्गा दर्ता यानाः किसानयात लालपूर्जा वितरण याय्त सरकारं थीथी इलय् बिस्कं बिस्कं १५ जग्गा दर्ता समिति गठन याय्धुंकूगु दु । गुगुं जिल्लाय् प्रमुख मालपोत अधिकृत सा गनं प्रमुख जिल्ला अधिकारीया अध्यक्षताय् समिति दु । थज्याःगु समिति ०७२य् कास्की, नवलपरासी, ०७५य् झापा, पाल्पा, तनहुँ, सुर्खेत, रुपन्देही व ०७६य् अछाम, महोत्तरी, येँया किपू नगरपालिकाय् लिसें दु । आयोगया तथ्यांक कथं आयोग धाःसा २०४७य् आवास अले भौतिक योजनामन्त्रीया अध्यक्षताय् २०५२, ०५३, २०५५य् तत्कालिन श्री ५ या सरकारया निर्णय कथं गठन जुल । गणतन्त्र वय्धुंकाः २०६६, ०६८, ०७१, ०७३ व २०७६य् यानाः बिस्कं बिस्कं ९ आयोग गठन जुइधुंकूगु तथ्यांक दु । दक्वं समिति व आयोग विघटन जुइधुंकूगु दु । २०७६य् गठित आयोग नं विघटनया प्रकृयाय् दु ।
०७६य् गठित आयोगया ०७८ असार मसान्ततक्क २१ करोड २७ लाख खर्च जुइधुंकूगु दु । आयोग अन्र्तगत ७७ जिल्ला समिति दु । तर, लालपूर्जा वितरण ला तापाःगु खँ जुल, तथ्यांक संकलन अले प्रमाणीकरण तकं याय्मफुत । ललितपुर महानगरया उपमेयर गीता सत्यालं एजेन्डाय् दुगु दाबी यानादिल । भूमि सम्बन्धि समस्या समाधान आयोग येँ जिल्ला समिति अध्यक्ष रामशरण ढुंगानां किपूया ३११ फाइलया ज्या जुयाच्वंगु धयादिल । भरतपुर महानगरया प्रवक्ता अरुण पीडित भण्डारीं २९गुलिं वडाय् लगत मुनाः प्रमाणीकरणया ज्या जुयाच्वंगु धयादिल ।
