येँ जिल्ला अदालतं पशुपतिनाथ विकास कोषया गौशाला धर्मशालाय् मारवाडी सेवा समितिया गुगुं नं कथंया हक मदुगु व्याख्या याःगु दु। मारवाडी समुदायं धर्मशालाय् थःपिनिगु मोहियानी हक दुगु दाबी याना वयाच्वंगु खः ।

अदालतं करारया शर्त पालना मयाःगु अवस्थाय् पशुपति विकास कोषं सम्झौता अन्त्य यायेफइगु फैसला नं याःगु दु। फैसलाया खण्ड २३, २४ व २५ य् मारवाडी सेवा समिति व पशुपति विकास कोष दथुइ ब्वलंगु विवादया विस्तृत व्याख्या याःगु दु।जिल्ला अदालतं मारवाडी सेवा समितिपाखे प्रमोद अग्रवालं दायर याःगु फिरादय् दाबी मगाःगु धासें खारेज जुइगु फैसला नं याःगु दु ।

फैसलाया पूर्ण पाठय् मारवाडी सेवा समितिं पशुपति क्षेत्र विकास कोष लिसे याःगु सम्झौताय् मोहियानी हक मदुगु खँ स्वीकार यायेधुंकूगु व थ्व स्वयां न्ह्यः सर्वोच्च अदालतं याःगु फैसलाय् नं थ्व विषय क्वःजीधुंकूगुलिं आः हाकनं उगु विवाद न्ह्यथने आवश्यक मदुगु खँ न्ह्यथनातःगु दु ।

धर्मशालाया ९ रोपनी स्वयां अप्वः जग्गा उपभोग याःगु बापत मारवाडी सेवा समितिं पशुपति विकास कोषयात दछिया ५१ हजार तका जक बाः पुला वयाच्वंगु खः। अदालतं उगु बाः नं युक्तिसंगत मजूगु फैसला याःगु दु ।

येँ जिल्ला अदालतया फैसलाविरुद्ध मारवाडी सेवा समितिं उच्च अदालत यलय् पुनरावेदन याइगु जूगु दु। जिल्ला अदालतया पूर्ण पाठ वयेवं समितिं पुनरावेदन यायेत्यंगु खः।

नमोबुद्ध नगरपालिका–११ स्थित ऐतिहासिक व पर्यटकीयस्थल नमोबुद्धय् जात्रा सुरु जूगु दु।उगु जात्रा बौद्ध धर्मावलम्बीतय्स नमोबुद्धय् मदुपिन्त लुमका ‘मत च्याकेगु’ याइ ।

कात्तिक शुक्ल पून्हि कुन्हु न्हिच्छि मत च्याकेगु  याइसा कन्ह्यः शनिवाः तक मेला जुइगु याइ। पुन्हिया दिं शान्तिया प्रतीक गौतमबुद्धया पूर्वजन्म ‘राजकुमार’ न देहत्याग याना धुँयात जीवन लःल्हागु कथं कायेगु याइ।

“किंवदन्ती कथं बुद्धं लुम्बिनीइ पुनर्जन्म कायेधुका जीवन त्याग याःगु भूमि, ‘नमोबुद्धाय नमः’ पाखे नमोबुद्ध नां जुगु धका धाइ। द्वापरयुगय् वहे राजकुमारया अस्थिपञ्जर गाडे याना चैत्य दयकूगु, जीवन त्याग याःगु थाय् पूजा यायेगु व मत च्याकेगु निति बौद्ध धर्मालम्बीपि वनेगु याइ”।

विशेषयाना तामाङ व नेवाः समुदायया धर्मावम्बी तयेगु मेला जुइ धका नमोबुद्धया मूल लामा गुरु कान्छा लामां धयादीगु दु। वयकःया कथं तत्कालीन पञ्चलादेश (पनौती राज्य)या जुजु व लानि सत्यवतीया स्वम्ह काय् पूर्वपाखे गन्धमान पर्वत (गुँ) सिकार म्हित्येगु झ्वलय् चिंधिकम्ह काय् राजकुमारया नय् पित्याना प्वाथय् दुम्ह धुँयात थःगु हि व म्हय् च्वंगु ला व हि नका थःम्हेसिया देहत्याग याना जीवन लःल्हागु खः।

यल महानगरं संस्कृति संरक्षण यानाच्वपि संस्कृति शिरोमणि, अनुसन्धानकर्ता नाप पुरातत्वविद् हरिराम जोशी व संस्कृतिविद्, अन्वेषक नाप वरिष्ठ साहित्यकार छत्रबहादुर कायस्थयात छगु ज्याझ्वः दथुइ हंगु दु।

वयकःपिँच ड्राइभर नाप सवारीसाधन, सुरक्षाया निति नगर प्रहरी, मोबाइल सेट न लःल्हागु खः। अथेहे वयकःपिन्त स्वास्थ्य उपचार यायेमाःसा दक्को खर्च तक यल महानगरपालिकां याइ धका नगरप्रमुख चिरीबाबु महर्जनं धयादीगु खः।

चिकुलाया इलय् निमोनियाया ‘भाइरस’ सक्रिय जुइगु जुया थुकिं बचे जुया च्वनेमाःगु चिकित्सकतय् सल्लाह दु। चिकुलां मस्तनिसें ज्याथः जिथिः तय्त तकं निमोनियाया संक्रमण यक्व जुइगु जुया सचेत जुइत सल्लाह ब्यूगु खः।

वंगु छुँ दँ न्ह्यवं तक स्वनिगःपिने बिस्कं सेवाया मदुगु जुया ल्वगित येँय् वयेमाः । आः वया बिस्कं सेवा स्वनिगः पिने नं थ्यने धुंकूगुलिं निमोनियाया हुनिं अकालं ज्यान वनीगु म्हो जूगु दु। चितवन मेडिकल कलेज शिक्षण अस्पतालय् सेवा बिया च्वनादिम्ह प्रा.डा. शीतल अधिकारीं ख्वाउँगु मौसमय् मेमेगु ई सिबें अप्वः निमोनिया जुइगु खँ कनादिल। वय्कःया कथं, “ख्वाउँगुलिं याना निमोनिया जुइगु सिबें नं ख्वाँउगु लकसया हुनिं निमोनिया जुइ फुइ। इन्फ्लुएन्जा भाइरस ख्वाउँगुलिइ सक्रिय जुइगु जुया निमोनिया जुइगु सम्भावना यक्व दइ।”

सेखँ, मुसु, ज्वर वयेसातकि मनूतय्सं निमोनिया जुल धायेगु याःसां थ्व निमोनिया मखूगु वय्कःया धापू दु। वय्कलं धयादिल, “निमोनिया साधारण कथं एक्स–रे याना स्वयेबलय् स्वँँय् तुयूगु दाग खने दःसा व निमोनिया खः।” निमोनिया स्वँय् जुइगु छगू कथंया संक्रमण खः धयादिसें वय्कलं कोभिडया इलय् भाइरसं निमोनिया बढेयाःगु कनादिल। सामान्यतया यक्वसित जुइगु इन्फ्लुएन्जा भाइरसं याना निमोनिया जुइगु व मेमेगु ब्याक्टेरियाया हुनिं नं निमोनिया जुइगु वय्कलं कनादिल। वय्कया कथं, “चिनिल्वय् कःघाय् मफुपिं व ल्वय्नाप ल्वायेगु क्षमता म्होपिंत बाहेक फंगस (ढुसी)नं निमोनिया याइ ।”

स्वँय् संक्रमण जुइधुंका मुसु वइगु, ज्वरो वइगु व छाती स्याइगु जुइ। साधारण भासं निमोनिया धयागु स्वँँ पाकेजुइगु खः धका धयादिसें वय्कलं धयादिल, “स्वँया छगू ब्व व पूवंक हे पाके जुइगु व थुकिया जःखः लः मुनिगु अले वहे इन्फेक्टेड जुल धाःसा न्हि दाइगु थें जुइ।” निमोनिया निगु कथंया दु। ब्याक्टेरियल निमोनिया अथे धयागु भाइरस निमोनिया या इलय् हे वासः यायेफःसा थुकिया खास हे दागत खनेदइ मखु। छुं छुं निमोनिया गथे कि कोभिड निमोनिया लनेधुंका नं स्वँय् दाग खने दयाच्वनिगु वय्कलं धयादिल। इलय् हे वासः यायेफत वा मेमेगु छुं जटिल न्हि दाइगु मजुल धाःसा साधारणकथं निमोनिया लना वनिगु ल्वय् खः।

वय्कलं धयादिल, “ल्वय् नापं ल्वाय्गु क्षमता, इलय् हे सही एन्टिबायोटिकया छ्यला व ल्वगिया सुसाःकुसाः गुजागु जूगु दु, थुजागु खं निमोनिया लनी कि मलनी धैगु खँ सि दइ।” साधारण कथं निमोनिया ब्वलनीगु हुनिं धयागु भाइरस व ब्याक्टेरिया हे मू खः। अप्वःयाना ल्वगियात इन्फ्लुएन्जा, कोभिड व सासः ल्हायेगुलि लिच्वः लाकीगु भाइरसं हे खः। अथेहे ब्याक्टेरियाया हुनिं जुइगु निमोनिया साधारण स्ट्रेप्टोकोकस निमोनिया खः। थ्व अप्वःयाना हुलमुलय् वने बले जुइगु निमोनिया खः। निमोनियापाखें बचे जुइत हुलमुलय् वनेबले मास्क छ्यलेगु, सेखँ चापिं मनूतय् न्ह्यःने मवनेगु, मुसु तयेबले, हाछ्यूँ यायेबले थ्व पुनिगु जुया कोभिडया इलय् नालागु मापदण्डत नालेमाःगु खँ वय्कलं तनादिल।

आः निमोनियाया भ्याक्सिन नं काये दयेधुंकूगु खँ वय्कलं धयादिल। इलय् हे वासः याये फःसा अप्वःयाना निमोनिया लना वनी। ल्वय् नाप ल्वायेगु क्षमता म्हो जूगु अवस्थाय् अप्वःसित लंके थाकुइ । करिब १० प्रतिशतयात लंके थाकुइगु खँ वय्कलं धयादिल। वय्कया कथं, “लः यक्व मुंगु दु, निमोनिया तःधँ व गबलेँ गबलेँ खै पिहावये मफया जूगु निमोनिया खःसा व तसकं जटिल हे जुइ।”

मानव अधिकार लिसे शान्ति समाजं स्रष्टा सम्मान अभियान अन्तर्गत थुगु दँ २०८१ पाखे ‘स्रष्टा सम्मान सिरपाः’पाखे झींप्यम्हेसित सिरपाः लःल्हाइगु दु।

कात्तिक २८ गते क्वचाःगु ल्यःज्या समितिया बैठकं अथे मनोनयन जूपि पाखे अथे निर्णय याःगु खः।

उगु सिरपाः म्हति नीद्धः नगद ध्यवा याःगु खः। प्राणीशास्त्री वैज्ञानिक प्रा डा मुकेशकुमार चालिसेयात ‘मानबहादुर रावल वातावरण स्रष्टा सम्मान’, संस्कृतया विद्वान् प्रा डा ऋषिराम पोखरेलयात ‘जोगमाया बराल स्रष्टा सौगात’, नेपाल भाषाया अधिकारकर्मी प्रा डा चुन्दा बज्राचार्ययात ‘पवित्रादेवी चौलागाईं मानव अधिकार स्रष्टा सम्मान’, साहित्यकार विवेक ओझायात ‘कृष्णकुमारी दाहाल शान्ति स्रष्टा सम्मान’, लिम्बू भाषाया प्रवर्द्धक लिला हाङ्मा सेलिङ्ग माबोयात ‘चन्द्रकला खनाल अहिंसा स्रष्टा सम्मान’, साहित्यकार बाबा बस्नेतयात ‘भूमिप्रसाद बराल स्रष्टा सौगात’ व बान्तावा भाषाया प्रवर्द्धक पदम राईयात ‘ज्ञानप्रसाद खनाल सहिष्णुता स्रष्टा सम्मान’ सिरपा लःल्हायेगु निर्णय याःगु खः।

अथेहे शान्ति समाजं पुरातत्वविद् प्रकाश दर्नालयात राधादेवी दाहाल ‘सद्भाव स्रष्टा सम्मान’, साहित्यकार विवश पोखरेलयात ‘महाप्रसाद रिजाल लोकतन्त्र स्रष्टा सम्मान’, साहित्यकार सत्यदेवी खड्कायात ‘जनककुमारी रेग्मी स्रष्टा सौगात’, साहित्यकार गोपी सापकोटायात ‘पद्यप्रसाद दाहाल स्रष्टा सौगात’, भोजपुरी साहित्यय् योगदान याःगुलि पुजा बहारयात ‘राधादेवी दाहाल स्रष्टा सौगात’, मैथिली साहित्यय् योगदान याःगुलि विजेता कर्ण (चौधरी) यात ‘श्रीप्रसाद दाहाल स्रष्टा सौगात’ व थारु साहित्यय् योगदान याःगुलि भूमिका थारुयात ‘श्रीनारायण दाहाल स्रष्टा सौगात पुरस्कार’ लःल्हायेगु निर्णय याःगु खः।

न्ह्य्गू प्रदेशं न्ह्य्म्ह हे स्रष्टातय्त सिरपाः लःल्हायेत्यःगु खः। सम्मानित जूपि स्रष्टापि मानव अधिकार, शान्ति, लोकतन्त्र, वातावरण व सामाजिक न्यायया आन्दोलनय् योगदान याःपि नापं नेपाःइा अतिरिक्त नेवाः, संस्कृत, मैथिली, भोजपुरी, थारु, बान्तावा व लिम्बू याना न्ह्यगू भाषाय् विशेष योगदानयापि खः।(रासस)