प्रमुख निर्वाचन आयुक्त दिनेशकुमार थपलियां आयोग कडा जुगु मखु कानुनया पालना जक याकेत स्वयागु खः धका धाःगु दु।

थौं शुक्रवाः येँ पूर्व पर्यवेक्षण प्रतिवेदन सार्वजनिक यायेगु ज्याझ्वलय् न्ववानादीसे वयकलं नागरिकपिन्त आयोग जुगु धका भ्रम सिर्जना जुगु दु धका धयादीसे आयोगं संविधानयात कार्यान्वयन यानागु धका धयादीगु खः। प्रमुख आयुक्त थपलियां राजनीतिक दल, उम्मेदवार व कार्यकर्ता अनुशासित जूसा आयोग कडा जुगु अनुभव हे यायेम्वालिइगु धका धयादीगु खः।

कानुनं धाःगु खँ पूर्णतया पालना याकेगु पक्षय् आयोग दु धका धयादीगु दु। वयकलं धयादीगु दु, ‘निर्वाचन आयोग कडा जुगु मदु। फुटबल म्हितेगु इलय् रेफ्री न रेड कार्ड क्यनेगु इलय् रेफ्री कडा जूया मखु, कासामिपि बामलाना खः । अनुशासित जुया खः । धाथे थुगु देय्या राजनीतिक कासामिपि, निर्वाचनया कासामिपि अनुशासित जुया वनाच्वंगु दु, थ्व झीगु निति लसताया विषय खः। जिपि न्हाप गथे खः, आः न अथेहे जुयाच्वनागु दु। कानुन थ्व हे खः। दयकातःगु कानुन पालना याये। कानुनं सूयातं च्वय् व सूयात क्वय् तयातःगु मदु।

तधःगु व चिधःगु धका धाये मज्यु। गथे मतया भाः बराबर खः, अथतु कानुनं याइगु व्यवहार न बराबर जुइ।’ प्रमुख आयुक्त थपलियां चुनावय् उम्मेदवारी बिइगु लागि थः लायक दु कि मदु धइगु मसिक उम्मेदवारी बिउ वया आयोगयात समस्या वःगु धका धयादीगु खः।

येँ महानगरपालिकां ‘बहाः व्यवस्था कार्यविधि’ दयकेगु सुरु याःगु दु। छेँ बहाः सम्बन्धी व्यवस्थाय् कडा यायेगु उदेश्यं महानगर छेँ थुवाः व बालंच्वनिपि दथुइ अनिवार्य सम्झौता यायेमाःगु कार्यविधि दयकेत्यःगु दु।

महानगरया राजस्व परामर्श समितिं ‘बहाः व्यवस्था कार्यविधि’ या मस्यौदा विधायन समितिइ छ्वयेगु निर्णय याःगु दु। बुधबाः च्वंगु परामर्श समितिया बैठकं उगु व्यवस्थाय् दफाबार छलफल याना विधायन समितिइ छ्वयेगु निर्णय जुगु दु धका समितिया संयोजक जुयादीम्ह महानगरया उपप्रमुख सुनिता डंगोलं जानकारी बिःगु दु।

उगु बैठकय् महानगरया निर्देशक नाप विधायन समितिया सदस्य सचिव वसन्त आचार्य न कार्यविधि प्रस्तुत याःगु खः। आचार्यया कथं आःतक आर्थिक ऐनयात ज्वना महानगरं बहाः कर म्हयावया च्वंगु खः। बहाः व्यवस्थासम्बन्धी महानगरया कानुन मदया आर्थिक ऐन ज्वना आम्दानीया १० प्रतिशत महानगरं कायेगु बाहेक मेगु समस्या समाधानया ज्या यायेफुगु मदुनि।

‘थ्व ऐन वये धुका छेँ थुवाः व बालंच्वपि दथुइ निगु हे पक्षयात जुइ, महानगरयात नियमन यायेत न अपुइ। आः बहाः सम्बन्धीया ज्या महानगरं आर्थिक ऐनयात ज्वना ज्या यानावयाच्वंगु दु। आः बिस्क ऐन दयके धुका अझ अपूइ । आः दुगु कार्यविधिया मस्यौदा दक्को न्हुगु जुइ।’

मस्यौदा थुकथं दु

समितिं दयकूगु कार्यविधिया मस्यौदाय् महानगरपालिका दुने च्वपि नाप व्यवसाय यायेगु प्रयोजनया लागि संरचना, थाय् वा जग्गा वहाः वा लिजय् कायेगु व बिइगुत अनिवार्य सम्झौता यायेमाः। थथे याःगु सम्झौताया छगु छगु प्रति थःपिन्त कया छगु प्रति वडा कार्यालयय् बुझे यायेमाः। सम्झौतायाइपिनिगु नां, थाय्, नागरिकता नम्बर, राष्ट्रिय परिचय पत्र नम्बर, बालं च्वनिइगु थाय् वा संरचनाया क्षेत्रफल व कित्ता नम्बर न विवरणय् उल्लेख याःगु दु।

अथेहे बाःया रकम गुलि व गयेयाना थकायेगु नाप गुकथं जुइ, मत, लःया शुल्क गुकथं पुलेगु, बहाः कर सू ना पुलेगु, मर्मत सूना यायेगु थे जाःगु विषय उल्लेख जुइमाः। सम्झौताय् बहाः करसम्बन्धी विषय उल्लेख मयातकि कर बुझे यायेगु दायित्व बहाः बिइगु पक्षय् जुइ।

मंसिर ४ गते जुइगु निर्वाचनया लागि येँ ५ हजार ७ सय ७९ म्ह सुरक्षाकःमि परिचालन याःगु दु। निर्वाचन स्वच्छ, भयरहित व शान्तपूर्णरुपं सम्पन्न यायेत ५ हजार ७ सय ७९ म्ह सुरक्षाकःमि परिचालन याउगु दु।

जिल्ला प्रहरी परिसर येँया प्रवक्ता नाप प्रहरी उपरीक्षक दिनेशराज मैनालीं निर्वाचन शान्तपूर्णरुपं क्वचायेगु निति येँ ३ सय २० मतदान जुइगु थासय् व ७ सय ५७ मतदान केन्द्रय् २ हजार ५ सय नेपाल प्रहरी व ३ हजार २ सय ७९ म्यादी प्रहरी परिचालन यागु दु धका धाःगु दु।

येँ क्षेत्र नं १ य् नेपाल प्रहरी १ सय ११, म्यादी प्रहरी २ सय १८, क्षेत्र नं २ य् नेपाल प्रहरी २ सय १७, म्यादी प्रहरी ४ सय १, क्षेत्र नं ३ य् नेपाल प्रहरी १ सय ६४, म्यादी प्रहरी २ सय ९०, क्षेत्र नं ४ य् नेपाल प्रहरी १ सय ८१, म्यादी प्रहरी ३ सय ३९, क्षेत्र नं ५ य् नेपाल प्रहरी १ सय ७८ व म्यादी प्रहरी ३ सय २९ परिचालन याःगु दु।

अथेहे क्षेत्र नं ६ य् नेपाल प्रहरी १ सय ६९, म्यादी प्रहरी ३ सय १७, क्षेत्र नं ७ य् नेपाल प्रहरी १ सय ५९, म्यादी प्रहरी २ सय ९३, क्षेत्र नं ८ य् नेपाल प्रहरी १ सय ३८, म्यादी प्रहरी २ सय ४४, क्षेत्र नं ९ य् नेपाल प्रहरी १ सय ९२, म्यादी प्रहरी ३ सय ५३ र क्षेत्र व १० य् नेपाल प्रहरी २ सय २६ व म्यादी प्रहरी ४ सय २० परिचालन यागु दु धका मैनालीं धाःगु दु।

थ्व नाप नेपाल प्रहरीं येँ निर्वाचनयात मोबाइल गस्ती, सादा पोसाकय् प्रहरी परिचालन, आचारसंहिता उल्लङ्घन अनुगमन, नाकाय् सुरक्षा जाँच याना वयाच्वंगु दु।

चुनावी अभियानया झ्वलय् नेपालय् उम्मेदवार व दलपिन्स फेसबुकय् जक ८८ हजार ९९६ अमेरिकी डलर खच याःगु दु। चुनाव न्ह्यः स्थिर अवधि सुरु जुइगु न्ह्यः जक नेपालं हजारौं डलर ‘बुस्टिङ’ विज्ञापनय् खर्च याःगु दु।

उम्मेदवारपिन्स फेसबुकय् जक १ करोड १६ लाख ५४ हजार रुपैयाँ बराबर खर्च याःगु दु। तर, थ्व नेपालं हे भुक्तानी याःगु खर्च खः, गुलि उम्मेदवारपिन्स विदेशय् दुपि नेपाःमिपाखे विज्ञापन याकूगु दु। फेसबुकबाहेक मेमेगु विदेशी डिजिटल प्लेटफर्मय् न विज्ञापन याःगु दु।

अझ गुलि खर्च जुगु दु धका स्पष्ट जुगु मदुनि । प्रतिनिधिसभा व प्रदेशसभा निर्वाचन–२०७९ या लागि उम्मेदवारपिन्स फेसबुकपाखे जुगु प्रचारय् जुगु खर्च फेसबुकया ‘एड लाइब्रेरी रिपोर्ट‘ क्यःगु दु। रिपोर्टया कथं नेपालय् १६ भदौनिसे ६ हजार ८०७ गु चुनाव व राजनीतिक उद्देश्यप्रेरित विज्ञापन फेसबुकय् प्रकाशित जुगु दु।

वंगु लच्छिया दुने येँ क्षेत्र नम्बर ५ या स्वतन्त्र उम्मेदवार श्रीराम गुरुङं दकलय् अप्पो ३ हजार ८८० डलर खर्च याःगु दु। लच्छिया दुने फेसबुकय् यक्को खर्च याःम्ह डा.सुरेश बस्नेत निगुगु थासय् दु।

डा.बस्नेतं २ हजार ३०७ डलर खर्च यागु दु। वंगु लच्छिया दुने फेसबुकय् विज्ञापन १ हजार डलर स्वया अप्पो खर्च याःगु दल व नेतापि थुकथं दु किरण पौडेलं २ हजार ३५, सुयोग श्रेष्ठ १ हजार ५०१, प्रदीप पौडलं १ हजार २६६, जगन्नाथ लामिछाने न १ हजार २०३, सोमप्रसाद पाण्डें १ हजार १०७, रवीन्द्र मिश्रं १ हजार ८७, नरेश शिवाकोटीं १ हजार ५५, उपेन्द्र यादवं १ हजार २९ डलर खर्च याःगु दु।

निर्वाचन आयोगं इन्द्रसरोवर गाउँपालिका, वडा नं.४, मकवानपुरया पञ्चकन्या माध्यमिक विद्यालयया शिक्षक ऋषि पुडासैनीयात स्पष्टीकारण न्यःगु दु।

निर्वाचन आचारसंहिता विपरित पुडासैनीं राजनीतिक दलया सभा, सम्मेलन व जुलुश व प्रचार प्रसारय् सहभागी जुगु उजुरी वयेवं स्पष्टीकरण न्यःगु दु। निर्वाचन आचारसंहिता, २०७९ या दफा १०, विद्यालय, महाविद्यालय व विश्वविद्यालय व नाप सम्बद्ध कर्मचारी, प्राध्यापक व शिक्षकं पालना याये माःगु आचरण अन्तर्गतया खण्ड (क) य् छु न राजनीतिक दल व उम्मेदवारया पक्ष व विपक्षय् प्रचारप्रसार यायेगुलि संलग्न जुइ व प्रचारप्रसार याये मज्युगु व्यवस्था दु।

ऐ. आचारसंहिताया ऐ. दफाया खण्ड (ज) य् “सामाजिक सञ्जालय् छु न राजनीतिक दल व उम्मेदवारया पक्ष व विपक्षये छु न सन्देश, सूचना, प्रचारप्रसारया सामग्री पोष्ट व शेयर यायेगु व सामाजिक सञ्जालपाखे मत फ्वने मदु” व्यवस्था दु।