स्वनिगःया नेवाः तयगु मोहनीलिपाया दकसिबे तःधंगु नखः कथं न्यायेकीगु पाहाँ चह्रे नखः न्यायेका च्वंगु दु। चःह्रे चन्द्रमासया पात्र कथं झिंप्यक्वःगू न्हियात धाइ।

थ्व नखःया दिंकुन्हु नइगु मुख्य नसा कथं लाभा जुूगुलिं थ्व नखःयात छम्हनिम्हेसिनं ‘लसुने चाड’ नं धायेगु याः धकाः संस्कृतिविद्तय्सं धयातःगु दु। थ्व नखःयात  स्वनिगःया नेवाः तय्सं मोहनी व स्वन्ति नखः थेँ हे तःजिक न्यायेकेगु याइ।

थौंया न्हि मस्त, ल्याय्म्ह ल्यासे, ज्याथः जिथिपिंसं सुथः न्हापां निसें हे लुँमरी अजिमा, रक्तकाली, श्वेतकाली, कंगः अजिमा निसेंया थी थी पीठय् वनाः अजिमा, गणेद्यः, भैरव लिसें थी थी द्यःया पुजा यायेगु याइ। न्हिनय्निसें बहनीतक थःथिति व छेँजःपिं नाप मुनाः थी थी नसात्वँसात नयेगु याइ। पाहाँ चःह्रे कुन्हु मुख्य यानाः समयबजी नइ।

बजि, भुति, खेँ, वः, वाउँचा, अचार, आलु, न्या, हाकु मुस्यालिसेंया नसाः त्वँसा नइ। “थी थी थासय् च्वंपिं द्यःया खः जात्रा यानाः पाहाँ चःह्रे नखः न्यायेकेगु यानावया च्वंगु दु।” “थ्व नखःया न्हापांगू न्हि सुथय् थी थी पीठय् पुजा यानाः बहनी भष्मासुरनापं ग्यानाः सुलाः च्वंम्ह लुकु महाद्यःया पुजा याइ।” पाहाँचह्रेया लिपांगू न्हि आइतबाः न्हिनय् असनय् द्यःपिनि खः ल्वाकेगु याइ।

ह्याउँगु, वचुगु व म्हासूगु तपुली पुनावःपिं भक्तजनत असनय् मुनाः भद्रकाली (लुँमरी अजिमा) व कंगः अजिमा (चामुण्डा)या खः क्वब्यूपिंसं द्यःया चिलाख हिलाबुला यायेगु याइ। थुकियात हे स्थानीयतय्सं ‘द्यः ल्वाकेगु’ धायेगु यानातःगु खः। न्हापा न्हापा न्हय्गु खः जात्रा यानाः असनय् द्यः ल्वाकेगु यानाच्वंसां लिपांगू ई निगू खः जक जात्रा जुइगु यानाः वयाच्वंगु दु।

लगानी व लिच्वः सुनिश्चित जूसा भारतीय व्यापारिक घरानातय्सं नेपाःया ऊर्जा ख्यलय् लगानी यायेत थःपिं तयार दु धकाः धाःगु दु।

भारतय् च्वंगु नेपाःया राजदूतावास व भारतीय हरित ऊर्जा महासङ्घया मंकाः ग्वसाः नापं स्वतन्त्र ऊर्जा उत्पादकय् संस्था, नेपाल (इप्पान)या संस्थागत ब्वतिइ न्हू दिल्लीइ ग्वसाः ग्वःगु ‘नेपाल–भारत इनर्जी समिट’य् ब्वति काःगु भारतया व्यावसायिकतय्सं, नेपालय् भारतीय लगानीया नीतिगत सुरक्षा जुइ माःगुलिइ बः ब्यूगु खः।

इमिसं लगानी यायेधुंकाः लिच्वःया सुनिश्चितता, सहज जुइक लगानी लितकाये दये माःगुलिसें जलविद्युत् आयोजनां फयेमाला च्वंगु समस्या ज्यंकेत सरकारं सहजीकरण यायेमाः धकाः धाःगु खः। नेपालय् ९०० मेगावाटया अरुण स्वंगूगु जलविद्युत् आयोजना निर्माण यानाच्वंगु भारतीय कम्पनी सतलज जलविद्युत् निगम (एसजेभीएन)या आयोजना निर्देशक सुशील शर्मां नेपालय् ज्या यायेत वन, जग्गा कायेगु, भन्सार व सतकया समस्या दयाच्वंगुलिं उगु समस्या ज्यंकेगुलिइ सरकारं सहजीकरण यानाच्वंगु न्ह्यथनादिल।

एसजेभीएनं २१७ किलोमिटर ताःहकःगु प्रसारणलाइन निर्माण यानाच्वंगु व सरकारया ग्वाहालि दूगुलिं ९०० मेगावाटया आयोजना स्वदँ दुने हे ८४ प्रतिशत पूवंगु वय्कःया धापू खः। अरुण–३ य् ३४००० क्वति भारतीय रुपैयाँ लगानी यानाः २५ दँलिपा सरकारयात लःल्हायेगु जूगुलिं थुकिं नेपालया अर्थतन्त्रय् तःधंगु ग्वाहालि जुइगु वय्कःया दाबी खः। थुगु आयोजनां भारतीय लगानीकर्तातय्त नेपालय् आकर्षित याइ धकाः शर्मां कनादिल।

अडानी ग्रुपया न्वकू जयरमन पुनिधानं नेपाःया जलविद्युत् ख्यलय् लगानी यायेत कम्पनीं बांलाःगु आयोजना माला च्वना धकाः धयादिल। हलिन्यक २७ द्वः व ३०० मेगावाट विद्युत् उत्पादन यायेत अडानी ग्रुपं ‘एमओयू’ याःगु जानकारी बियादिसें वय्कलं अडानीया प्राथमिकताय् जःलाखःला देय् व क्षेत्रीय ऊर्जा बजाः लाना च्वंगु धयादिल। भारतीय ऊर्जा मन्त्रालयया अतिरिक्त सचिव आकाश त्रिपाठीं नेपाल व भारतदथुइ द्वःछि मेगावाट विद्युत् कालबिलया संरचना तयार जुइधुंकूगु व च्याद्वः मेगावाट विद्युत् कालबिल यायेगु क्षमताया प्यंगू प्रसारणलाइन निर्माणाधीन जुयाच्वंगुलिं नेपालय् उत्पादित विद्युत् भारत निर्यातया निंतिं समस्या जुइमखु धकाः धयादिल।

उत्तर भारत हाइड्रोपावर कम्पनीया कार्यकारी निर्देशक नरेश गोयलं नेपाल सरकारं प्रशासनिक पंगः चीकाः लगानीया वातावरण दयेकाब्यूसा भारतीय लगानीकर्तात नेपालय् लगानी यायेत तयार दूगु धयादिल। भारतया निंतिं नेपाली राजदूत डा शंकर शर्मां नेपाल सरकारं न्ह्याकूगु सन् २०३५ तक २८ द्वः व ५०० मेगावाट विद्युत उत्पादनया आज्जुइ थ्यंकेत दूतावासं सम्मेलन आयोजना याःगु धकाः धयादिल।

वय्कलं भारतीय लगानीकर्तातय्सं नेपालय् आयोजनाया स्वामित्व न्यानाः वा ‘जोइन्ट भेन्चर’य् नं ज्या यायेफइगु जानकारी बियादिल।

प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीं सङ्क्रमणकालीन न्यायसम्बन्धी निगू आयोगया ज्यायात सफल यायेत सरकारपाखें माःगु दक्व खँय् सहजीकरण जुइगु प्रतिबद्धता प्वंकादीगु दु।

जवाफदेहीता निगरानी समिति व द्वन्द्धपीडित सङ्गठनपाखें थौं ग्वसाः ग्वःगु सङ्क्रमणकालीन न्यायसम्बन्धी राष्ट्रिय सम्मेलनयात संबोधन यानादिसें प्रधानमन्त्री ओलीं सङ्क्रमणकालीन न्यायसम्बन्धी निगू आयोगया थ्व स्वया न्ह्यःया ज्यात छाय् सफल मजुल धइगु समीक्षा यानाः वइगु इलय् ज्यायात सफल यायेत जिम्मेवार पक्ष झीपिं फुक्क न्ह्याये माःगुलिइ बः बियादिल।वय्कलं पीडित तय्त न्याय व परिपूरण बिइत सरकार सक्रिय जुयाच्वनीगु भलसा बियादिसें वंगु इलय् जूगु म्वाःगु व अनुचित हिंसायात आवं निसें अथे मजुइगु सुनिश्चितयासें शान्ति प्रक्रियायात लिच्वलय् थ्यंकेत सङ्क्रमणकालीन न्याय सम्बन्धी कानुनयात संसद् पाखें सहमतिइ पारित याकूगु लुमंकादिल।

संसद्पाखें सत्य निरुपण नापं मेलमिलाप आयोग व बेपत्ता यानातःपिं मनूतय्गु छानबिन आयोगसम्बन्धी कानुन दयेके धुंकाः उगु आयोगया पदाधिकारी नियुक्तिया निंतिं थ्व स्वया न्ह्यः गठन जूगु सिफारिस समिति सहमति मजूसे हे ई फूगुलिं सरकारं प्रमुख दलया परामर्शय् हाकनं मेगु सिफारिस समिति गठन याःगु खः।

“दक्व नेपाली जनतातय् द्वन्द्वया घाःयात ल्वःमंके मास्तिवः। हिंसाया लँपु झीसं त्वःतेधुनागु दु। आवंनिसें अजाःगु ज्या मजुइमा, पीडित तय्त न्याय बिइ फयेमाः। १८ दँ तक शान्ति प्रक्रिया पूमवंगुलिं झीत अन्तराष्ट्रियस्तरय् ख्वाः क्यने हे मछालेमाःगु स्थिति जूगु दु, उकिं आः झीसं ज्या पूवंकेत गम्भीर जुइमाः।

गम्भीर मानवअधिकारया उलङ्घन याइपिंत कारवाही जुइ ।”, प्रधानमन्त्री ओलीं धयादिल, “जनयुद्धयात आः नं उत्सव कथं न्यायेकेगु वा सार्वजनिक बिदा बियाः न्यायेकेगु यानाच्वने आवश्यक मजू । थजाःगु खं पीडिततय्त झन् पीडित यायेफु।” नेपाली कांग्रेसया सभापति नापं पूर्वप्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवा, नेकपा (माओवादी केन्द्र)या नायः नापं पूर्वप्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’या ब्वति दूगु ज्याझ्वलय् प्रधानमन्त्री ओलीं सङ्क्रमणकालीन न्याययात क्वचायेकेत अन्तर्राष्ट्रिय समुदायया ग्वाहालि व साथ दयाच्वनेमाःगुलिइ बः बियादिसें थुगु प्रक्रियायात मौलिक कथं ज्यंकेत नेपालं कुतः यानाच्वंगु धयादिल।

सङ्क्रमणकालीन न्यायसम्बन्धी ज्या व सरकारया छुं नं निकायया कर्मचारी चीकूगु विषय तुलनायोग्य मजूगुलिं अजाःगु अनावश्यक विषययात स्वाकाः न्ह्यब्वयामदीत तकं वय्कलं इनाप यानादिल । प्रधानमन्त्री ओलीं जनताया सङ्घर्षं वःगु सङ्घीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नीस्वनेधुंकूगुलिं मुलुक लिज्याये फइमखु धकाः नं ध्वाथुइकादिल।

प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीं प्रेस चौतारी नेपाःया न्हूगु नेतृत्वयात भिंतुना नापं लसहना बियादीगु दु।

प्रधानमन्त्री निवास, बालुवाटारय् थौं छगू ज्याझ्वः दथुइ प्रधानमन्त्रीनापं नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (एमाले)या नायः ओलीं प्रेस चौतारीया न्हूगु केन्द्रीय कमिटी सर्वमम्मत ल्यःगुलिं सकारात्मक सन्देश न्ह्यागु धयादिसें आः व्यावसायिक, वैचारिक व साङ्गठनिक ज्याय् सक्रिया जुइत न्हूगु कमिटीयात इनाप यानादिल।

नायः ओलीं चौतारीया नेतृत्व ल्ययेगु सन्दर्भय् आकांक्षी तय्सं थःत नाप लावःसां थःम्हेस्यां सुयातं छुं नं पदय् ती धकाः क्वःमछिनागु धयादिसें महाधिवेशनं सहमति यानाः नेतृत्व ल्ययेमाः धकाः जक मनंतुनागु लुमंकादिल। प्रधानमन्त्री ओलीं मखूगु खँ जक ल्हाइपिं व कतःपिंत द्वपं बिइपिंपाखें बचेजुयाः देय्यात समृद्धि व सामाजिक सद्भाव नापं छवाःया निंतिं सञ्चार ख्यःपाखें योगदान बिइमाःगु खँय् बः बियादिल।

प्रधानमन्त्रीं सामाजिक सञ्जालया बांलाक छ्यलाबुला यानाः साम्प्रादायिक, जातीय, भाषिक, क्षेत्रीय व लैङ्गिकताया नामय् सङ्गठन दुने छुं नं कथंया ‘भाइरस’ दुहां वयेके मबीगु खँय् सचेत यानादिल। थ्व हे चैत १० गतेनिसें १२ गते तक विराटनगरय् जूगु चौतारीया झिक्वःगू राष्ट्रिय महाधिवेशनपाखें गणेश पाण्डेया नेतृत्वय् न्हूगु केन्द्रीय कमिटी ल्यःगु खः।

उगु झ्वलय् चौतारीया नायः पाण्डे, पूर्वअध्यक्षपिं गणेश बस्नेत व राजेन्द्र अर्याल नापं वरिष्ठ नेता विश्वमणि सुवेदीलिसें ब्वति कयादीगु खः।

नेपाल आदिवासी जनजाति पत्रकार महासंघ (फोनिज) या च्याक्वःगु महाधिवेशन लुम्बिनीइ जुइत्यःगु दु। थ्व हे वइगु चैत २९ व ३० गते लुम्बिनीइ महाधिवेशन जुइ धका फोनिजया महासचिव समीर बलामीं जानकारी ब्यूगु दु।

फोनिजया महासचिव बलामी ब्यूगु जानकारी कथं थ्व हे चैत ८ गते बुटवलय् च्वंगु फोनिजया बैठकं व्यवस्थापन उप समिति गठन याना महाधिवेशनया ज्या न्ह्याये धुकुगु दु सा अथेहे थीथी थ्व स्वया न्ह्यः न उपसमिति दयका ज्या जुयाच्वंगु दु धका धयादीगु दु।

थ्व स्वया न्ह्यः फोनिजया महाधिवेसन चैत्र १५, १६ व १७ गते यायेगु निर्णय जुगुलि माध्यमिक शिक्षा परीक्षा (एसएइई) लगायत कारणं लिछ्याय् माःगु धका महासचिव बलामी धयादीगु दु।फोनिजया जिल्ला, प्रदेश व प्रवास समिति दु।