स्वन्ति नखःया झ्वलय् थौं सकलसिया छेँय् छेँय् लक्ष्मीपूजाया स्वां क्वकायेगु ज्या जुयाच्वंगु दु ।

वंगु कार्तिक कृष्ण औंशी अथे धायेबलय् कौलागा आमैया दिनय् लक्ष्मीद्यःया पूजा याःगु कुथिइ स्वां थौं क्वकायेगु याइ । छेँया हामां विधिकथं कलश स्वनाः, लक्ष्मी द्यः स्थापना यानाः पूजा यानातःगु लक्ष्मी द्यःया स्वां थौं क्वकायेगु याइ ।

छेँ, कुलया सम्पत्तिया भ्वं तकं पूजा यानातःगु लक्ष्मी पूजाया स्वां थौं म्ह्याय्मचा वयाः क्वकायेगु याइ । बियाछ्वयेधुंकूगु हे जूसां म्ह्याय्मचा थःछेँय् वयाः स्वां क्वकाःवइ । थुकियात बियाछ्वयेधुंकूम्ह म्ह्याय्मचाया नं थःछेँय् जिम्मेवारी दयाच्वनी धइगु दर्शन व शिक्षाकथं विद्वानपिन्सं व्याख्या यानातःगु दु । म्ह्याय्मचां स्वां क्वकयाः व हे स्वांलिसें प्रसाद छेँया सकल परिवारयात इनाबीगु याइ ।

थ्वयां न्ह्यः म्हिगः सकलसिया किजापूजा याःगु खः । लः व चिकंलिसें पोताय् व अभिरं छाय्पियाः उकी आखय्, मुस्या, ताय् आदि नं तयाः मन्दः दयेकाः तताकेहेँपिन्सं दाजुकिजायात किजापूजा याःगु खः । नेवाःतय् किजापूजा यायेबलय् तताकेहँेनं थः दाजुकिजायात ख्येँय् सगंलिसें भोगत्या, तःसि, स्यांगुलि नं तयाः सि सगं नं बीगु याइ ।

नेवाःतय् सि सगं बीगु धइगु थ्वहे स्वन्तिया इलय् जक खः । किजापूजा यायेगु झ्वलय् दाजुकिजायात गबलें झ्वाः मजुइगु ग्वय्स्वांया स्वांमाः नं क्वखायेका बी । किजापूजा याःम्ह किजायात चिकं मन्दः मगंतल्ले, तःसि पू मजूतल्ले, ख्वःसिंया ख्वला ध्वमगीतल्ले अले ग्वय्स्वां झ्वाः मजूतल्ले यमराजं यंके मदइगु वरदान ततां कयातःगु किम्वदन्ति समाजय् प्रचलित दु ।

नेपाःमिपिनिगु निगूगु तःधंगु नखः स्वन्तिया थौं स्वन्हुगु दिं, किजापूजा यानाः हनाच्वंगु दु ।

दँय्दसं कार्तिक शुक्ल द्वितीयाया दिनय् हनीगु स्वन्तिया मू दिं थौं तताकेहेँपिन्सं दाजुकिजायात किजापूजा यायेगु याइ । तताकेहेँपिन्सं थः दाजुकिजायात श्रद्धा, आस्था व निष्ठा लिसें ताःआयू, आरोग्य व ऐश्वर्य प्राप्तिया कामना यासें परम्परा कथं पूजा याइ ।

थौंया दिंयात यमद्वितीया नं धायेगु याः । लः व चिकंया मन्दः दयेकाः तताकेहेँपिन्सं दाजुकिजायात धौ सगं लिसें ह्याउँक सिन्हः तिकाः ग्वय्स्वाांमः क्वखायेकाः किजापूजा यानाबीगु याइ । किजापूजा यायेगु झ्वलय् तताकेहेँपिन्सं दाजुकिजायात ख्येँय् सगंलिसें सि सगं तकं बीगु याइ ।

सीसगनय् मेमेगु सिसाबुसालिसें भोगत्या व तःसि नं तयेगु याइ । तःकेहेँपिन्सं दाजुकिजायात किजापूजाय यायेधुंकाः दाजुकिजां थः तःकेहेँपिन्त वसःलिसेंया द्वहलपालिसें धेबा तकं बीगु याइ । तताकेहेँपिन्सं किजापूजा यानाबीबलय् अखण्ड सौभाग्य व ऐश्वर्य चूलाइगु शास्त्रीय मान्यता दु ।

म्हं मफयाच्वंम्ह किजायात यमराजं काःवःबलय् ततां किजापूजा छकः नि याये धकाः यमराजयाके उजं फ्वनाः किजापूजा याःगु न्ह्यइपूगु किम्वदन्ति थुगु नखःलिसे स्वानाच्वंगु दु । किम्वदन्ति कथं किजापूजा याःगु खनेधुंकाः लय्ताःम्ह यमराजं तताम्हेसिके वरदान फ्वनेत धाःबलय् चिकं मन्दः मगंतल्ले, ग्वय्स्वां सुकू मचिंतल्ले, ख्वःसिं ध्वमगीतल्ले व तःसि पू मजूतल्ले थः किजायात यंके मदइगु वरदान फ्वंगु धयावःगु दु । किजापूजा यायेगु झ्वलय् थः दाजुकिजा चिरंजीवि जुइमा धइगु कामना यासें अष्टचिरंजीवि नं पूजा यायेगु याइ ।

किजापूजा यायेत छुं नं कथंया साइत स्वयाच्वनेम्वाः । साइत माःपिनिगु नितिं धाःसा सुथसिया ११ताः ई जुयाः २ मिनेटया ई बांलाःगु नेपाल पञ्चाङ्ग निर्णायक समितिं धाःगु दु । राज्य सञ्चालकं धाःसा साइतय् हे किजापूजा यायेमाःगु समितिं न्ह्यथंगु दु । थ्व हे दथुइ दाजुकिजा वा तताकेहेँ मदुपिनि थौंया दिनय् येँया न्हूपुखुलिइ दुगु बालगोपालेश्वर देगलय् दर्शन याःवनेगु प्रचलन दु । बालगोपालेश्वर देगः दच्छिइ थौंया दिनय् जक चायेकेगु याइ ।

थ्वहे दथुई राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीं किजापूजाया लसताय् भिन्तुना हसना ब्युसें स्वदेश अले विदेशय् दुपिं सकल तःकेहेँ अले दाजुकिजायात सुख, शान्ति व समृद्धिया लागिं भिंतुना बियादीगु दु ।

स्वन्ति नखलं दक्वं नेपाःमि दथुइ थवंथवय् सद्भाव, सहिष्णुता व भ्रातृत्वया भावना थकासें राष्ट्रिय एकतायात थप सुदृढ दयेकेत ग्वहालि जुइगु विश्वास नं वय्कलं प्वंकादीगु दु । राष्ट्रपति भण्डारीया भिंतुना हसनाय् झःझः धाःगु मतया जलं औँसीयात ख्युंयात त्याकीगु स्वन्ति नखः छगू प्रतिकात्मक उत्सव नं खःगु धयातःगु दु ।

स्वन्ति नखः प्रकृति, मानव जीवन व प्राणी जगतलिसे अन्योन्याश्रित स्वापूयात पिब्वयेगुलिसें तताकेहेँ अले दाजुकिजा दथुइया थवंथवय्या मतिनायात दुग्यंकीगु नं हसनाय्  धयातःगु दु । अथे हे, स्वन्तिया झ्वलय् म्हितीगु देउसी, भैलो विशुद्ध नेपाली तजिलजि जूगुलिं थुकिया मौलिकता ल्यंकेमाःगुलिइ नं राष्ट्रपतिं बः बियादीगु दु ।

अथे हे, किजापूजाया झ्वलय् भिंतुना हसना ब्युसें प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवां कोभिडविरुद्धका स्वास्थ्य मापदण्डयात लिनाः लसतालिसें नखः हनेत इनाप यानादीगुदु । स्वन्ति थुज्वःगु दाजुकिजा व तताकेहेँया दथुइया माया मतिना अप्वयेकीगु नखलं झी सकसितं हःपाः व लसता बीमा धकाः प्रधानमन्त्री देउवां कामना यानादीगु दु ।

स्वन्तिया थौं न्यागुया दिं किजापुजा खः।

किजापुजाया दिं थौं दच्छिया छक येँया लानिपूखुलि बालगोपालेश्वरया द्यःया थाय् चायकेगु याइ।

थौंया दिं तहःकेँह मदुपिन्स अन वना पुजा यायेगु याइ।

प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवां नेपाल संवतया प्रवर्तक राष्ट्रिय विभूति शङ्खधर साख्वाया ऐतिहासिक योगदान दु धका धयादीगु दु। साख्वा नं नेपाःया मौलिक व राष्ट्रिय संवतया प्रचलन लिसें गरिबी उन्मूलनया अभियान न्ह्याका समाजया शान्ति स्थापना, नेपाली जनताया स्वतन्त्रता व स्वाभिमान थकायेगुु योगदानं राष्ट्रया गौरव थःकाःगु खँ न्ह्यथंनादिगु खः।

नेपाल संवत् राट्रिय न्हुदँ राष्ट्रिय समारोह समिति ११४२ या ग्वसालय् बसन्तपुरय् जुगु भिंतुना सभाय् न्ववायेगु झ्वलय् प्रधानमन्त्री देउवां अथे बिचाः प्वंकादिगु खः। साख्वाः नं त्यासाय् लानाच्वपिं नेपाली जनतायात त्यासा मुक्त यानाः व दासत्व पाखें मुक्त यानाः स्वाभिमान व स्वतन्त्रतापूर्वक म्वायेगु अवस्था सिर्जना याःगु खँ तयादिगु खः। राष्ट्रिय विभूति साख्वाया अतुलनीय योगदानयात जनस्तरय् प्रचार–प्रसार यायेगु व नेपाल संवतया ऐतिहासिकता, व्यवहारिकता लिसें सांस्कृतिक महत्वया विविध पक्षयात कयाः आम नागरिकयात जानकारी बिइमाःगु खँ नं तयादिगु खः।

प्रधानमन्त्री देउवां साख्वाया योगदान जनतातक थ्यनेगु जक मखसें धार्मिक व सांस्कृतिक धरोहरया संरक्षण यानाः झिगु  सांस्कृतिक परम्पराया महत्व नं प्रष्ट जुइगु विश्वास प्वंकादिगु खः । नेपाल संवत् ११४२ न्हुदँया लसताय् साख्वाया मानव सेवाभावप्रतिया भावनायात उच्च सम्मान साथ कदर यासें वयकलं अनुकरणीय योगदानयात प्रचार प्रसार यानाः स्वदेश व विदेशया नागरिक दथुइ सकारात्मक सन्देशया प्रवाह यायमाःगु खँय् देउवां बः बियादिगु दु ।

लिसें वयकलं थ्व ज्याय् न्ह्यचिलादिपिं क्रियाशील थीथी सामाजिक सङ्घसंस्थाया प्रतिनिधि, अभियानय् योगदानयाःपिं  व्यक्तित्व व सकल नेपाःमि पिन्त  सुख, शान्ति, समृद्धि र प्रगतिया कामना यासें भिंतुना देछानादिगु दु ।

ललितपुर महानगरपालिका १६ वडा कलाकार समितिया ग्वसालय् जूगु १६ वडा ब्यापिं म्ये व हुलाप्याखं कासाय् म्येपाखे स्वनिम्हया सक्षम शर्मां त्याकादिलसा हुलाप्याखनय् न्याधःया श्रुयति शाक्यं त्याकादिल । म्ये कासाय् ल्यू महापालया राधिका श्रेष्ठं ल्यू व जोमबहाः यजु शिल्पकारं लियांल्यू सिरपा त्याकादिलसा हुलाप्याखनय् तःजाःफःया विशाखा शाक्यं ल्यू सिरपा त्याकादिलसा झतापोलया एन्जेला शाक्यं लियांल्यू सिरपा त्याकादीगु खः । कासाय् म्ये व हुलाप्याखं विधाय् न्हाप २५/२५ हजार नगद, ल्यू १५/१५ हजार नगद, लियांल्यू १०/१० हजार नगदनापं ट्रफी, दसिपौ व ट्रेनिङ प्याकेज त्याकादिलसा टे«निङ प्याकेज सिरपा उत्कृष्ट १० म्हेसित नं लःल्हाःगु जुल । उत्कृष्ट १० य् लाःपिं म्येपाखे पट्कोया बबिन राजोपाध्याय, चल्खुया सिम्रन शाक्य, न्याखाचुकया शैलेश बज्राचार्य, बुबहालया राजेश बज्राचार्य, नकबहिलया जेनिश ज्योति शाक्य, गाःबहालया सुनिल बज्र्राचार्य व झतापोल अमिर शाक्य खःसा हुलाप्याखंपाखे कुमारीपाटीइ च्वयादीम्ह श्रेशा श्रेष्ठ, धौगलया विभूषणा बज्राचार्य, न्याखाचुकया उत्पला बज्राचार्य, धपगालया श्रृया बज्राचार्य, बुबहालया नैरात्मा बज्राचार्य, न्याखाचुकया सुयंका बज्राचार्य व कायगुननिया लक्की महर्जन खः ।

वडाया मचा कलाकारपिन्त हःपा बीकथं कासाय् दुथ्याःपिं १२ दँ क्वययापिं कासामिपिन्त “भिंतुना सिरपा” लःल्हाःगु खः । थुगु सिरपा म्येपाखे ९ दँ दुम्ह बुबहालया रिभनमुनि बज्राचार्य व कुलिम्हया १० दँ दुम्ह सजेना चित्रकार महर्जन खःसा हुलाप्याखनय् बुबहालया १२ बर्षीया निष्ठा बज्राचार्य, महापालया १० दँया श्रीजु श्रेष्ठ व न्याधःया ८ दँ दुम्ह स्मृति शाक्यं त्याकादीगु खः ।   

कासाय् दकले अप्वः स्वकुमिपिन्सं स्वःगु भिडियोया सिरपा “टप भ्यूज” या सिरपा म्येपाखे चल्खुया सिम्रन शाक्यं त्काकादिलसा हुलाप्याखंपाखे दौबहाःया श्रीजु शाक्यं त्याकादीगु खः ।
ज्याझ्वलय् संगीत प्रवीण मोहनप्रसाद जोशीयात “ललितरत्न”या उपाधिपाखें छायप्यूसें हंगु खः ।  हनेज्या लिपा थःगु नुगःखँ तयादिसें संगीतया विकास व विस्तारय् योगदान यानादीपिन्त हनेगु, थुगु पुस्तायात कला न्ह्यब्वयेत दबू बीगु व न्हूपिं कलाकारपिं मालेगु थें जाःगु थुगु ज्या अतिकं च्वछाय्बहःजू धयादिल ।

ज्याझ्वःया मूपाहां ललितपुर महानगरपालिकाया मेयर चिरिबाबु महर्जनं कलाकारपिनिगु नितिं ललितपुर महानगरपालिका १६ वडां याःगु थुगु ज्या महानगर अझ तब्याः यानाः यंकेगु खँ कनादिल ।

ग्वसाः खलः ललितपुर महानगरपालिका वडा १६ अध्यक्ष निर्मलरत्न शाक्यं पुलांगु ऐतिहासिक कला, सम्पदाया संरक्षण गुलि महत्वं जाः, उलि हे महत्व थुगु पुस्ताया कलाकारपिनिगु विकास, व वयकःपिन्त बीमाःगु प्रोत्साहन नं खः । कन्हे झी सकसिगु गौरव तायेकीपिं कलाकारपिनिगु नितिं थौं हे झीगु लँ कीमा” धयादिसें थुगु थःम्हथःम्हं फुगु यायेगु नितिं न्ह्याबलें अग्रसर जुयाच्वने” धयादिल । कलाकार समितिपाखें थीथी ज्याझ्वःपाखें कलाकारपिनिगु नं थजाःगु ग्वसाः जुयाच्वनीगु खँ नं वयकलं तयादिल ।

यलया दरवार क्षेत्रया ऐतिहासि व सांस्कृतिक महत्वं जाःगु कात्ति दबुली जूगु थुगु ज्याझ्वलय् लोकं ययेकूपिं कलाकारपिं सुरजवीर, भूपेन्द्र बज्राचार्य, नील शाक्य, मोहिद्दिन खान, अमोघवीर बज्राचार्य, अमर चित्रकारं म्ये न्यंकादीगु खःसा कोरियोग्राफर निसिला शाक्यं हुलाप्याखं न्ह्यब्वयादिल । १६ वडाया संचार ख्यःया ब्यक्तित्वपिं अनुप शाक्य, मञ्जु बज्राचार्य, सलोना बज्राचार्य, प्रलिशा शाक्य, सुरजवीर, अमोघवीरं ज्याझ्वः न्ह्याकादिल ।

झी कवि दुर्गालाल श्रेष्ठं च्वयादीगु व जनसंगीत श्रष्टा अमरराज शर्मां लसय् चिनाः रलेन व यादवनाप हालादीगु न्हूदँया परम्परा व भिंतुनाया भाव दुथ्याःगु “न्हूदँ म्हिगःथें थौं नं वइच्वन” म्ये वडा समिति, कलाकार समिति, सल्लाहकारपिं, कासामिपिं सकलें जानाः हालाः न्हूदँया भिंतुना देछाःसें थुगु ज्याझ्वः न्ह्याःगु खः । ज्याझ्वःया लिपांगु ब्वय् म्ये व हुलाप्याखं कासाय् न्हाप, ल्यू व लियांल्यू लाःपिन्सं कासाय् ब्वति काःगु म्ये व हुलाप्याखं न्ह्यब्वःगु खः ।