Display Style:
Column Style
यलया लोपोन्मुख साँस्कृतिक पर्व पुनःसंचालन
राजेश बज्राचार्य | कौलागा पारु ११३७ (अक्टुवर ६ २०१७)
यल लायकूलिइ अवस्थित मूलचोकय् २४दँ लिपा मू छेँ आगँ गूठीया विशेष क्षमा पूजा व ५दँ लिपा ठेचो नवदुर्गा भवानी देवी गुठी (गथुप्याखँ)या प्रसादग्रहण ज्याझ्वः सहित २न्हूया देवगण प्याखँ भव्यरुपं क्वचाःगु दु ।
मूःचुकय् मू छेँ आगँ संरक्षण व खड्ग जात्रा व्यवस्थापन समितिया आव्हानय् यल साँस्कृतिक पर्व संरक्षण समितिया संयोजनय् नवदुर्गा भवानी देवी गुठीया नाइके भक्तलाल मालीया सभापतित्वय् जूगु विशेष ज्याझ्वः नं जूगु खः । यल महानगरपालिकाया प्रमुख चिरीबाबु महर्जनया मू पाहाँसूइ विशेष क्षमा पूजा लिपा जुगु प्रसादग्रहण ज्याझ्वः संचालनपाखें यलया लोपोन्मुख साँस्कृतिक पर्व पुनःसंचालनयानिति सामूहिक प्रतिवद्धता प्वंकेगु ज्याः नं जूगु खः ।
मोहनी नःखया घटस्थापनानिसें न्ह्याइगु प्रमुख ७गू पर्वमध्ये ४गू पर्व लोपोन्मुख जुयाच्वंगु अवस्थाय् थुगुसीइ मू छेँ आगँ गुठीया नित्यपूजा न्ह्याःगु अवस्थालिपा विशेष क्षमापूजायात महत्वपूर्ण शुरुवात जूगु आम भक्तजनया धारणा खनेदु ।
“थुगुसी ५दँ लिपा पुनःसंचालनय् वःगु गथुप्याखँ दथुइ सार्वजनिक कथं सम्बन्धित सरोकारवालापिनित बेतालि चिइका, प्रसादग्रहण नापं संस्कृतिया संरक्षणबारे धापू न्यनेकथं आयोजित ज्याझ्वः अतिकं महत्वपूर्ण जु । थुकिं सम्बन्धित गुठीयार जक मखु, मंगल टोल सुधार समेतयात याःगु सम्मानं यल लाय्कूलिइ जूइगु साँस्कृतिक पर्व संरक्षणय जिपिं स्थानीय वासिन्दापिनिगु नं सामूहिक दायित्वबोध यानाब्यूगु दु ।” मंगलटोल सुधार समितिया नायः किरण प्रधानं धयादिल ।
विशेष क्षमापूजा लिपा न्ह्याःगु ज्याझ्वःसं मू छेँ आगँ गुठीया मू थकाली व गुठीयारपिंपाखें प्रमुख अतिथि मेयर चिरीबाबु महर्जन नापं उपप्रमुख गीता सत्याल, गोदावरी नगरपालिकाया प्रमुख गजेन्द्र महर्जन, यलया जिल्ला प्रशासन कार्यालय प्रतिनिधि, महानगरीय प्रहरी परिसरया प्रमुख गणेश ऐर, गुथि संस्थानया प्रमुख शैलेन्द्र पौडेल, यल साँस्कृतिक पर्व संरक्षण समिति एवं ललितपुर उद्योग बाणिज्य संघया नायो सविन श्रेष्ठ, निवर्तमान नायो अजरमान जोशी, वडा नं १६ व १२ या वडाध्यक्ष निर्मलरत्न शाक्य, नारायण अवाले, ज्याझ्वः आव्हानकर्ता साम्राज्यदेव श्रेष्ठ, गथुप्याखँ संयोजक प्रशान्त माली, नेवाः पत्रकार राष्ट्रिय दबूया महासचिव सुनील महर्जन लगायत यलया सरोकारवाला प्रतिष्ठित व्यक्तित्वपिनित बेताली चिइका, खेँ सगँ तक बिइगु ज्याः जुगु खः ।
“बुधवानिसें न्ह्याःगु गथु प्याखँ मोहनीया विजयादशमी व कोजाग्रत पून्हि तकः याना निक्वः हुइकेगु प्रचलन दुगु खः । थुगुसी कौलाथ्व चतुर्दशीनिसें कोजाग्रत पून्हितक न्ह्याःगु नवदुर्गा गथुु प्याँख आर्थिक व सामाजिक समस्याया हुनिं २०६९ निसें दिनाच्वंगु खःसा, बिजयादशमीकुन्हु क्यनिगु प्याँख २० दँ न्ह्यःनिसें अझ नं सञ्चालन जुइपूmगु मदुनि ।
” गथु प्याखँ पुनःसंचालनय् सक्रिय संचारकमी एवं संयोजक प्रशान्त माली धयादिल । वयेकलं हाल जनप्रतिनिधि वयेधुंका यल महानगरपालिकापाखें जुगु आर्थिक ग्वाहालीया सम्झौता लिपा
थुगुसी गथुप्याखँ सम्भव जुगु धयादिसें थुगुसीया २ लख ग्वाहालीयात दरबन्दीया ब्ववस्था यानादिइत इनाप यानादिल ।
ज्याझ्वःसं सम्बोधन यासें ललितपुर महानगरपालिकाका मेयर चिरीबाबु महर्जनजुं थुपिं लोप जुयाच्वंगु पर्व त थुगुसी विधिवत सञ्चालन यायेमफूसां तवि आईक्वं अझ व्यवस्थित यायेगु प्रतिबद्धता प्वंकादिइगु खः । ‘स्थानीय निकायपाखें यायेमाःगु आवश्यक सहयोग बिइतः जिं प्रतिवद्ध,’ वयेकलं धयादिल, ‘सरकारया ग्वाहाली जक मखुसें गुठीयारपिनिसं नं थःगु अमूर्त संस्कृति संरक्षणया नितिं फूःगु चाःगु योगदान बिइमाल ।’
ज्याझ्वःसं यल गुठी संस्थानया प्रमुख शैलेन्द्र पौडेलं आइक्वंनिसें नाच सञ्चालन यायेत जिन्सी नापं नगदया अनुदान समयानुकूल परिमार्जन यानावनेत थपिं प्रतिवद्ध दुगु कनादिल । ‘गुठीयारपिन्सं इलय् हे प्रस्ताव पेश यायेमाल,’ वयेकलं धयादिल ।
यल सांस्कृति पर्व संरक्षण समिति लिसें ललितपुर उद्योग बाणिज्य संघया नायो सविन श्रेष्ठजुं ऐतिहासिक महत्वया प्याखँ व पर्व संरक्षणयानितिं सम्बन्धित निकायपाखेें यथेष्ट आर्थिक व्यवस्था मयाःगुपाखें ध्यानाकर्षण यानादिल । वयेकलं यल देयात संस्कृतिक व पर्यटकीय नगर दयेकिगु अवधारणाया घोषणायात व्यवहारिक यायेत सरकारी पक्षपाखें उचित ध्यान तयेमाःगु व उद्योग व्यवसाय क्षेत्रपाखें निरन्तर सहकार्य व ग्वाहाली यायेगु प्रतिवद्धता प्वंकादिल ।
नेवाः पत्रकार राष्ट्रिय दबू यल कचाया छ्याञ्जे राजेश बज्राचार्यं न्ह्याकाःदिइगु ज्याझ्वःसं केन्द्रिय महासचिव सुनील महर्जनजुं नेवाः तजिलजिया समाचार संप्रेषणय् नेवाः संचारकमी सकलें जाना याःगु पहलकदमीया दसू गथुप्याखँया पुनःसंचालन जुवंगु धयादिसें स्थानीय निकायया निति नियम दयेकेगु अधिकारयात छ्यलाः यलयात साँस्कृतिक व पर्यटकीय नगरी दयेकेगु हे स्मार्ट सिटी दयेकेगु बराबर जुइगु धारणा तयादिल ।
ज्याझ्वःसं सूभाय न्वचू ब्यूसें मूः छेँ आगँः छेँ गुठीया व्यवस्थापक सामाज्रदेव श्रेष्ठं द्यः पूजा विधि पर्व पुनः सञ्चालन यायेत थपिं तयार दुगु धयादिल । वयेकलं पर्वया निरन्तरतायालागि तःभूखाचं ध्वस्त जुयाच्वंगु लिच्छवीकालिन द्यःछेँ पुननिर्माणय् यल महानगरपालिका लगायत सकसिनं प्राथमिकता बिइमाःगुलिइ जोड बियादिल ।
“हाल थुगु आगँ छेँया बाँकी थाय् गुठी संस्थानपाखें व्यवसायिक प्रयोजनय् बालं तयातःगु दु । गुठीयाःपिनिगु संरक्षणय जुइमाःगु छेँ मुक्कं साँस्कृतिक प्रयोजनय् बिइगु व्यवस्था यायेमाल ।” वयेकलं आगँ छेँ तयेमाःगु गुठीया लिच्छवीकालिन द्यः हाल पाटन संग्रहालय् तयातःगु नापं सम्बन्धित थसिमलः पायो खड्ग जात्रा सुरक्षाया चुनौती दुगु कारणं लोप जुयावंगु धारणा तयादिल । थुकियात महानगरिय प्रहरी परिसरया प्रमुख एसएसपी गणेश ऐरजुं संस्कृति व पर्वयात निरन्तरता बिइकेत प्रहरीं शान्ति सुरक्षा व्यवस्थाया यायेगु प्रतिवद्धता प्वंकादिल ।
यलया गथु प्याखँ निगू नगरपालिका दथुइ सहकार्यया ताँः
ज्याझ्वःया विशेष पाहाँ गोदावरी नगरपालिकाया प्रमुख गजेन्द्र महर्जनं गथु प्याखँ यल महानगरपालिका व गोदावरी नगरपालिकाया संस्कृति संरक्षणया विषयसं क्वातूःगु ताँ जुगु धयादिगु दु । गथु प्याखँया महत्वयात दीर्घकालीन रुपं स्थापित यायेत थगु नगरपालिका अन्तर्गतया नवदुर्गा भवानी गुठी छेँ पुननिर्माणया नितिं १०लख बजेट विनियोजन जुइगु व सांसद कोषपाखें थप २०लख सहयोग बिया भौतिक सम्पदाया सुरक्षण यायेगु वयेकलं प्रतिवद्धता प्वंकादिल ।
थुकिया शुरुवात नापं यल सास्कृतिक पर्व संरक्षण समितिया संयोजनय् गोदावरी, लेले लगायतया थासय्च्वंगु नेवाः नापं अन्य समुदायया पर्वयात संरक्षण यायेत गोष्ठी लगायतया ज्याझ्वः नं
जुइगु वयेकलं जानकारी बियादिल ।
“निगु नगरपालिका दथुया बिकास निर्माणया ज्या नापं संस्कृति संरक्षणय् जनप्रतिनिधिप्रतिया अपेक्षा पूवंकेत गोदावरी नगरपालिका प्रतिवद्ध दु । ठेचोया नवदुर्गा भवानी गुठी थुगु ज्याः न्ह्याकेत धिसिलाःगु ताँ जुयाच्वंगु खँ पुनःसंचालनय् वःगु गथु प्याखँपाखें दसू जुया स्थापित जूगु दु ।” प्रमुख महर्जनं धयादिल ।
गथु प्याखँ प्रर्दशन यायेत ठेचोस्थित देवगण गुठी छेँया मू द्यः, तान्त्रिक साधना यानातैगु मुखौटा, कलेवर पोसाक, गरगहना खमूतिइ कुबिया देवगणपिनित बुधबार पैदलयात्रा याना यल लायेकूलिइ थ्यंकुगु खः । लायेकूलिइ थ्यनेन्ह्यः ११म्ह देवगण, २ म्ह नाइके व गुठीयापिं याना ३४म्ह सित गुठी छेँ पशुपन्छी बलि सहित पूजा यायेगु चलन दु ।
थथे पूजालिपा तान्त्रसाधना यानातःगु मोहनी सिन्हः तिकेधुंका चिपः नयेगु, मिसापिनित थिइगु, ख्वाः सिलेगु वा छेँ द्यनेगु बर्जित यायेमाःगु धार्मिक मान्यता दु । बर्जित यानातःगु ज्याः सिइकं अपहेलना याइपिं गुठीयाःत अर्धपागल व गुठीया ज्याः यायेतक नं मफइगु जनविश्वास दु । नवदुर्गा गुठीया नाइके भक्तलाल माली धयादिल । यलय् प्याखँ प्रर्दशन यायेत ६ लाः न्ह्यःनिसे तयारी जूगु खँ वयेकलं कनादिल ।
‘देवगणपिनित प्याखँया प्रशिक्षण बिइत जक नं स्वःला लगेजुल,’ नाइके माली धयादि, ‘पसुका चिइगु ज्या सम्पन्न यायेत ७न्हू माः ।’ वयेकया अनुसार नवदुर्गा पूजा वइपिं भक्तजनपिनित प्रसाद स्वरुप टिका, स्वाँः बिइबले हरेकसित पसुका नं अनिवार्य बिइगु प्रचलन दुगु खःसा प्याखँ प्रर्दशन यायेत थुगुसी दम्बीः खीं व देवगणया वसः तक नं न्हूगु व्यवस्था जूगु दुसा समग्र माली समुदाय सक्रिय जुइफुगुलिइ नगरपालिका, गुथि संस्थान लगायत सरोकारवालापिनिगु ग्वाहाली महत्वपूर्ण सावित जुवंगु दु ।
यल लाय्कूलिसे सम्बन्धित लिच्छवीकालिन, मल्लकालिन व शाहकालिन याना ३गू पर्व दु । ठेचोया नवदुर्गा नाच पुनः सञ्चालननापं लायकू दरवार क्षेत्रलिसे सम्बन्धित लोपोन्मूख ७गू पर्वमध्ये ४ गू पर्व न्ह्याकेगु ज्याः पूःमवनि । थनया पर्वत थःथवय् अन्तरसम्बन्धित खनेदु । लिच्छवीकालिन मूः छेँ आगँ द्यः पूजा विधि लोपोन्मुख जुइधुंकूुगु दुसा नवदुर्गा नाच, खड्ग जात्रा, अष्टमाष्ट्रिका नाचया हवन पर्व नं लोप जुजुं वनाच्वंगु अवस्था दु ।
यलया गथु प्याखँ न्यादँ लिपा पुनःसंचालन
राजेश बज्राचार्य | कौलाथ्व चतुर्दशी ११३७ (अक्टुवर ४ २०१७)
यलया गथु प्याखँ ५दँ लिपा पुनःसंचालनय वगु दु । ठेचोया स्थानीयवासी, गुठीयार व यल साँस्कृतिक पर्व संरक्षण समितिलिसें नेवाः पत्रकार राष्ट्रिय दबूसमेतया पहलकदमीं यल नगरपालिकाया आर्थिक ग्वाहालीं दिनाच्वंगु थुगु परम्परागत गथु प्याखँ ५दँ लिपा हाकनं संचालनय् वःगु खः ।
"सकसिया सामूहिक प्रयासं थुगुसी पुनःसंचालन सम्भव जूगु दु । परम्परा अनुसार दशमीया दिनसं थुगु गथु प्याखँ मलः पायो व मू छें आगँ गुठीया माजुद्यः सहितया उपस्थितिइ लाय्कूलिइ थ्यंकेगु चलन दु ।" नवदुर्गा भवानी गुठीया नाइके भक्त मालीं धयादि ।
वयेकलं आइक्वंनिसें सामूहिक पहलकदमीं थुगु परम्परा नं पुनःसंचालन यायेगु कुतः जुयाच्वंगु जानकारी बियादिल । थौं ठेचोंनिसें ३ बजे बसाः लाय्का न्ह्याःगु नवदुर्गा भवानी गुठी खःलया पैदलयात्रा लगंख्य ५ः३० बजे थ्यंगु खः । लगंख्यः थ्यंका मूकुट पुयालिं यलय् लायकुलिइ थ्यंका परम्परागत विधिकथं चान्हेसिया ११ बजेतक गथु प्याखँया प्रदर्शन जुगु खः ।
गथु प्याखँया पुनःसंचालनय् ठेचो मालीे वस्तीया करीव २०० स्थानीय पिनिगु सक्रिय सहभागिता खनेदूगु खः । "मोहनी नखःया इलय् यलया लाय्कुलिइ गँ प्याखँ, गथु प्याखँ लगायत मेमेगु साँस्कृतिक पर्वलिसें लिच्छवीकालिन मानदेव वंशजया मू छेँ आगँ गुठी प्रत्यक्ष स्वापू खनेदु । तःभूखाय्पाखें क्षतिग्रस्त थुगु मू छेँ आगँ गुठीया पुनःनिर्माण जुगु मदुनि ।
" मू छेँ आगँ गुठी एवं खड्ग जात्रा संरक्षण समितिया कजि साम्राज्यदेव श्रेष्ठं धयादि, "थीथी कथंया साँस्कृतिक व आर्थिक समस्या बावजूद लोपोन्मुख जुयाच्वंगु झीगु अमूर्त संस्कृति संरक्षणया कुतः स्वरुप थुगुसी नित्यपूजा व क्षमापूजा सम्पन्न याना प्रतिकात्मक रुपं मू छेँ आगँया इतिहास तकं म्वाकेगु कुत जुयाच्वंगु दु ।
" दिनाच्वंगु मू छेँ आगँ गुठी व नवदुर्गा भवानी गुठीया परम्परा पुनःसंचालन व निरन्तरताया नितिं बिहिवाः कात्तिःपुन्हीया सुथय ११ः३० बजे यल लायकूया मू चुकय् क्षमा पूजा व प्रसाद ग्रहण ज्याझ्व यल व गोदावरी नगरपालिकाया प्रमुखपिनिगु उपस्थितिइ जुइगु नवदुर्गा भवानी गुठीया ज्याझ्वः संयोजक प्रशान्त माली जानकारी बियादिइगु दु ।
संस्कृतिया म्हालासालाया नितिं यलया प्रशासनिक व जनप्रतिनिधिपिनिगु दायित्व व प्रतिवद्धता प्रकट याकेगु तातुनां ग्वसाः ग्वयातगु थुगु ज्याझ्वःलिपा गथुप्याखँ बिहिवाः सनिलय् ठेचोय् लिहाँवनिगु नं वयेकलं जानकारी बियादिगु दु ।
श्रीघः विहारया पञ्चबुद्धया जात्रा तःजिक याइगु
लहनान्युज | कौलाथ्व चतुर्दशी ११३७ (अक्टुवर ४ २०१७)
श्रीघः विहार कथं म्हसीका वया च्वंगु श्रीशान्तिघट बज्रधातु चैत्य महाविहारया पञ्चबुद्धया जात्रा दँय्दसं थें थूगसी कतिंपुन्हिं (विहीबार) खुन्हु तःजिक न्यायेकीगु जूगु दु ।
उगु महाविहार सर्वसंघया थकालि कर्ण (बहादुर) शाक्यं जानकारी बियादीकथं थथे जात्रायाय् छन्हु न्ह्यः सिघः पुन्हि बुद्धबार खुन्हु द्यःयात आगमं हया गमय् तइगु व कन्हय् खुन्हु देय् चाहिकेगु चलन दु ।
थ्व चलन गब्लेनिसें न्ह्याना च्वंगु धइगु सीमदुसां थन द्यःदसां निसें हे न्ह्याना च्वंगु खँ सर्वसंघया थकाली न्वकू शुभकाजी शाक्यं जानकारी बियादिल ।
बहनी श्रीघः विहारं न्ह्याइगु थ्व जात्रा थंहिति, कुसुमबियालाछि, त्यःर , असंजुया असनय् न्याल्वंह चाहीका न्हायकंत्वाः, थाय्मदु, नघः जुया श्रीघलय् थ्यंका क्वचायेकेगु परम्परा दु ।
५६ क्वःगु विराट नेपालभाषा साहित्य सम्मेलन
अमिर मैया रञ्जित | कौलाथ्व द्धादशी ११३७ (अक्टुवर २ २०१७ं)
विराट नेपालभाषा साहित्य सम्मेलन गुथिया ग्वसालय् ५६ क्वःगु विराट नेपालभाषा साहित्य सम्मेलन पलेस्वां पुखू, ख्वपय् झःझः धायेक क्वचाःगु दु ।
उगु गुथिं ५६ दँ न्ह्यवःनिसें मदिक्क नेपालभाषा साहित्य ज्याझ्वः न्ह्याका वयाच्वंगु खः । ‘जातीय स्वतन्त्रतायात क्वत्येलाः राष्ट्रया उत्थान जुये फैमखु’ धैगु नारा न्ह्यज्याकुसे उगु सम्मेलन न्ह्याका वयाच्वंगु खः ।
वाङ्गमय शताब्दी पुरुष संस्कृतिविद् डा. सत्यमोहन जोशीया मूपाहाँसुइ न्ह्याःगु उगु ज्याझ्लय् वरिष्ठ साहित्यकार नापं समालोचक प्रा.नर्मदेश्वर प्रधानयात नेवाः तजिलजि कथं सगं बियाः, बेतालिं चिकाः, दोसल्ला न्ययेकाः हंगु खः ।
अथेहे एस.ई.ई. परीक्षाय् नेपालभाषा विषय कयाः दकलय् अप्वःल्या हयेत ताःलाःम्ह शाान्ति निकुञ्ज माविया सचिन कारंजितयात नेपालभाषा पदक लःल्हाःगु दु । विराट नेपालभाषा साहित्य सम्मेलन गुथिया नायः कृक्ष्ण भक्त वोडेया नायःसुइ न्ह्याःगु ज्याझ्वलय् छ्याञ्जे बाबुकाजी साछेँ श्रेष्ठं लसकुस न्वचू तयादीगु खःसा प्रदिप रत्न शाक्यं ज्याझ्वः न्ह्याकादीगु खः ।
साहित्य सम्मेलनय् साहित्यकार लक्ष्मण राजवशीं, राजा शाक्य, तिलक प्रसाद कायष्ठ, प्रतिसरा सायमि, त्रिरत्न शाक्य, नारद बज्राचार्य, शशीकला मानन्धर, ध्रुव मधिकःमि, शरद कसाः, सुधीर ख्वबि, मीना बज्राचार्य, शाक्य सुरेन, रेणु श्रेष्ठ, शकुन्तला महर्जन, कृष्णभक्त कवाङ्ग, नविन प्रकाश श्रेष्ठ, राजभाइ जकःमि पिसं थःथःगु च्वसु ब्वनादीगु खःसा वरिष्ठ गायक रामकृष्ण दुवाल, जुजु काजी रञ्जित, अमरराज शर्मापिसं म्ये हालाः दीगु खः ।
उगु ज्याझ्वलय् इन्द्रेणी साँस्कृतिक समाज किपुया प्याखंम्वःतयेसं हुलाप्याखं न्ह्यब्वयादीगु खः ।
चांगुनारायण नगरपालिया प्रमुख सोम मिश्र, मध्यपुर थिमिया मदन सुन्दर श्रेष्ठ, गुथिया संस्थापक दुजः रत्न गोपाल शैंजु, शान्ति निकुञ्ज माविया नेपालभाषा स्यनामि अनुप सिंह सुवाल पाहाँ कथं ब्वति कयादीगु उगु ज्याझ्वलय् मूपाहाँ जोशी, गुथिया नायः बोडे, सल्लाहकार डा. योगेन्द्र प्रधान, प्रा. नर्मदेश्वर प्रधान, पदक कयादीम्ह व्यक्तित्व सचिन कारंजितपिसं थःथःगु नुगः खँ तयादीगु खः ।
बौद्ध युवा कमिटीइ सतिस शाक्य
लहनान्युज | कौलाथ्व द्धादशी ११३७ (अक्टुवर २ २०१७)
बौद्ध युवा कमिटी यलया नीक्वःगु दँ मुज्यां सतिस शाक्ययात नाय पदय ल्यःगु दु उगु मुँज्याय् गुम्ह दुजःपि न ल्यगु दु । २०६१ सालय् कमिटी दुज जुयादीम्ह शाक्यं थ्व स्वया न्ह्यः छसिकथं कमिटीया ल्यू छयाञ्जे, छयाञ्जे व न्वकू तक जुयादी धुकुगु खः ।
कार्यसमितिया न्वकू पदय् सुदर्शन शाक्य, छ्याञ्जे प्रणीता शाक्य, दाँभरी अमिर बज्राचार्य व ल्यू छयाञ्जे राजन महर्जन जुयादीगु दु । अथेहे दुजलय् सुजन बज्राचार्य, सुवेश बज्राचार्य, राजेश महर्जन व अर्चना शाक्ययात ल्यःगु दु ।
कमिटीं बुद्ध धर्मयाया वैज्ञानिक व व्यावहारिक ज्ञान व थी थी ख्या ज्ञानया माध्यमं ल्यायम्हतयेगु व्यक्तित्व विकास, स्थानीय तहलय इमिगु पहुँच व सामाजि,सांस्कृतिक क्षेत्रलय् थी थी ज्याझ्वः न्ह्याकाः वयाच्वंगु दु ।
थुगु कमिटीया स्थापना २०५३ सं अन्तराष्ट्रिय बौद्ध भावना केन्द्र जुगु खः ।
